• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سبح (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



مقالات مرتبط: سَبْح (لغات‌قرآن)، شنا.


سَبْح (به فتح سین و سکون باء) از واژگان قرآن کریم به معنای شنا کردن است اعم از این که در آب باشد یا هوا.



سَبْح به معنای شنا است. اعمّ از آنكه در آب‌ باشد يا در هوا. ايضا راغب سرعت را در آن قيد كرده است‌.


(وَ السَّابِحاتِ‌ سَبْحاً) «قسم به شناگران كه به طرز مخصوصى شنا می‌كنند.» ظاهرا مراد ابرها است كه در هوا راه می‌روند.
(وَ هُوَ الَّذِي خَلَقَ اللَّيْلَ وَ النَّهارَ وَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ كُلٌّ فِي فَلَكٍ‌ يَسْبَحُونَ‌) (او كسى است كه شب و روز و خورشید و ماه را آفريد؛ در حالى كه هر يک در مدارى شناورند.)
(لَا الشَّمْسُ يَنْبَغِي لَها أَنْ تُدْرِكَ الْقَمَرَ وَ لَا اللَّيْلُ سابِقُ النَّهارِ وَ كُلٌّ فِي فَلَكٍ‌ يَسْبَحُونَ‌) (نه خورشيد راسزاست كه به ماه رسد، و نه شب بر روز پيشى مى‌گيرد؛ و هر يک در مسير خود شناورند.)
«كُلٌّ» در دو آيه شايد راجع به تمام اجرام آسمانی باشد ولى ظاهرش آن است كه مراد خورشيد و ماه و شب و روز است كه همه در مدارى شنا می‌كنند و راه می‌روند آفتاب و ماه در مدار خود و شب و روز كه همان نور و ظلمت‌ هستند در اطراف زمین پيوسته در حركت‌اند و شنا ميكنند. رجوع شود به «شمس» و «قمر».
(إِنَّ لَكَ فِي النَّهارِ سَبْحاً طَوِيلًا) (زيرا تو در روز تلاش مستمر و طولانى خواهى داشت.) طبرسی در ذيل اين آيه سبح را تقلّب و تلاش معنى كرده و گويد: به شناگر سابح گويند كه در آب تلاش می‌كند. کشاف نيز تصرّف و تلاش گفته است.
به نظر می‌آيد مراد از آيه همان تلاش و كوشش باشد آيات ما قبل درباره عبادت شب است يعنى شب را مخصوص عبادت خدا كن كه در روز تلاش بسيار خواهى داشت فراغت خاطر و عبادت عالى در شب ميسّرتر است.
یحیی بن یعمر و ضحاک سبح را با خاء خوانده‌اند و آن به معنى توسعه است يعنى در روز براى كارها وسعت بيشترى دارى شب را مخصوص خدا كن.
ناگفته نماند: راغب و اقرب تصريح دارند كه معناى اوّلى سبح همان حركت سريع در آب و هواست به سرعت كار و سير اسب و غيره به طور استعاره اطلاق می‌شود.
[۱۷] شرتونی، سعید، اقرب الموارد.



۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۳، ص۲۱۱.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۳۹۲.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۲، ص۳۷۰.    
۴. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص.    
۵. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۳۹۲.    
۶. نازعات/سوره۷۹، آیه۳.    
۷. انبیاء/سوره۲۱، آیه۳۳.    
۸. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۲۴.    
۹. یس/سوره۳۶، آیه۴۰.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۴۴۲.    
۱۱. مزمّل/سوره۷۳، آیه۷.    
۱۲. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۷۴.    
۱۳. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۱۰، ص۵۶۷.    
۱۴. زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف، ج۴، ص۶۳۹.    
۱۵. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۱۰، ص۵۶۷.    
۱۶. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۳۹۲.    
۱۷. شرتونی، سعید، اقرب الموارد.



قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «سبح»، ج۳، ص۲۱۱.    






جعبه ابزار