• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سالبه جزئیه با سالبه جزئیه شکل اول

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



سالبه جزئیه با سالبه جزئیه شکل اول، یکی از ضروب عقیم شکل اوّل قیاس اقترانی است.



برای قیاس اقترانی به حسب کیفیت انتساب حد وسط آن به دو حد دیگرش چهار صورت متصور است. هر یک از این صور را شکل می‌گویند؛ بنابراین، شکل عبارت است از: هیئتی که از کیفیت ارتباط حد وسط با دو حد دیگر (اصغر و اکبر) در دو مقدمه قیاس از لحاظ موضوع یا محمول‌ بودن حاصل می‌شود. اشکال قیاس اقترانی حملی، چهار تاست.


هرگاه چند قضیه (صغرا و کبرا) را برای رسیدن به نتیجه‌ای تالیف کنند این تالیف را «اقتران» و هر یک از هیئت‌های حاصل از تالیف را (به لحاظ کلّی یا جزئی‌بودن و موجبه یا سالبه‌ بودن صغرا و کبرا) «ضرب» یا «قرینه» می‌نامند.
در هر شکلی از اشکال چهارگانه قیاس اقترانی، صغرا یا موجبه است یا سالبه و هر کدام یا کلیه است یا جزئیه، و کبرا هم به همین منوال است. از ضرب چهار صورت صغرا در چهار صورت کبرا شانزده ضرب و قرینه حاصل می‌شود، ولی چون برای انتاج هر شکلی شرایطی معتبر است، از این رو برخی از آن ضروب، منتج و برخی از آنها عقیم و غیر منتج‌اند.


یکی از ضروب عقیم شکل اوّل آن است که هر دو مقدمه قیاس، سالبه جزئیه باشند. دلیل عقیم‌بودن، فقدان دو شرط از شرایط عمومی قیاس است: سالبه نبودن و جزئی‌نبودن دو مقدمه. البته به لحاظ شرایط اختصاصی شکل اول هم، در این ضرب، هیچ کدام از ایجاب صغرا و کلیّت کبرا مراعات نشده است.
[۴] فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال ‌المیزان، ص۱۱۳-۱۱۴.



در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:

• فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال‌ المیزان.
مظفر، محمدرضا، المنطق.    
خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس.    
مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه.    


۱. مظفر، محمدرضا، المنطق، ص۲۴۹.    
۲. مظفر، محمدرضا، المنطق، ص۲۴۸.    
۳. خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۱۹۷.    
۴. فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال ‌المیزان، ص۱۱۳-۱۱۴.
۵. مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه، ص۴۱۶-۴۲۲.    



پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «سالبه جزئیه با سالبه جزئیه شکل اول»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۱/۱۴.    



جعبه ابزار