زَحْف (مفردات‌قرآن)

راغب گويد: اصل آن بر خاستن است با كشيدن پا مثل طفلى كه هنوز راه رفتن نمی‌تواند و مثل شتری كه خسته شده است.
ناگفته نماند گویى در آن يک گونه سنگينى و كندى ملحوظ است در اقرب گويد: «زَحَفَ‌ الْعَسْكَرُ إِلَى عَدُوِّهِمْ» آنگاه كه لشكر به سوى دشمن با كندى‌ و تدريج برود كه زياد و كثير است. بايد دانست زحف در معناى جهاد و رو برو شدن با دشمن نيز به كار رفته است.
در نهایه در حديث‌ ««اللَّهُمَّ اغْفِرْ لَهُ وَ ان كَانَ فَرَّ مِنَ‌ الزَّحْفِ‌»» آن را جهاد معنى كرده است. و در روايات کافی در تعداد گناهان کبیره آمده ««الْفِرَارُ مِنَ‌ الزَّحْفِ‌»» يعنى فرار از جنگ. و اين مخالف معناى اولى نيست كه جهاد با دشمن همان نزديک شدن است براى جنگ و نيز زحف به معنى لشكر آمده است.
چنان‌كه زمخشری گفته و جمع آن زحوف است.
طبرسی از ليث نقل می‌كند زحف جماعتى است كه به سوى دشمن حركت می‌كنند و جمعش زحوف است. بهتر است‌ «زَحْفاً» در آيه به معنى قتال و نيز مفعول له باشد براى‌ «لَقِيتُمُ» چنان‌كه از زجّاج نقل شده است. يعنى: «چون با کفّار از براى جنگ رو برو شديد به آنها پشت نكنيد و فرار ننمایيد.»