• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حبس از کارافتادگان، زنان و کودکان اهل بغی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



حبس از کارافتادگان، زنان و کودکان اهل بغی از مباحث فقهی و حقوقی مربوط به حقوق زندانی و درباره حکم زندانی کردن از کارافتادگان، زنان و کودکان اهل بغی بحث می‌کند.
شیخ طوسی در یکی از دو قولش فتوا داده است به حبس کودکان، زنان و از کارافتادگان اهل بغی به جهت اینکه دل‌هایشان فروریزد و جمعشان درهم شکند. بعضی از اهل سنّت مانند حنفیه و مالکیه نیز چنین فتوا داده‌اند.



۱. شیخ طوسی: اگر اسیر از اهل بغی فردی باشد که اهل جنگ نیست؛ مانند زنان، بچه‌ها، نوجوانان و بردگان عده‌ای گفته‌اند: حبس نمی‌شوند، بلکه آزاد می‌شوند؛ زیرا آنان اهل بیعت نیستند. برخی گفته‌اند: آن‌ها هم مانند جوانان، حبس می‌شوند و از نظر من این قول اقواست؛ چون با این کار دل‌هایشان فرومی‌ریزد و جمعشان از هم می‌پاشد و حکم کسانی هم که نمی‌جنگند، مانند زمین‌گیر و پیرمرد از کارافتاده، مانند زنان و کودکان است.
۲. همو: اگر از اهل بغی کسانی که اهل جنگیدن نیستند؛ مانند زنان، کودکان، زمین‌گیرها و پیرمردان از کارافتاده، اسیر شوند، حبس نمی‌شوند و شافعی دو قول دارد:
در الامّ مثل قول ما گفته است. بعضی از اصحاب او گفته‌اند: زندانی می‌شوند؛ مثل جوانان رزمجو. دلیل ما این است که اصل، برائت ذمّه است و وجوب حبس، دلیل می‌خواهد.
۳. علّامه حلّی: اگر اسیر، کودک یا برده یا زن بود آزاد می‌شوند؛ چون از آنان مطالبۀ بیعت نمی‌شود؛ زیرا اهل جهاد نیستند، فقط ایشان به اسلام تعهد دارند. بعضی از عالمان گفته‌اند: مثل مردها حبس می‌شوند؛ چون با این کار دل‌هایشان درهم می‌شکند و حکم زمین‌گیر و پیرمرد از کارافتاده نیز چنین است.
۴. همو: اگر از اهل بغی کسی که اهل جنگ نیست؛ مانند زنان، کودکان، زمین‌گیرها و پیرمردان، اسیر شدند، شیخ در خلاف گفته است: حبس نمی‌شوند و گفته است: در میان اصحاب ما بعضی گفته‌اند: آن‌ها مانند جوانان جنگی، حبس می‌شوند و ابن جنید گفته است: اگر اسیر از اهل بغی، زن و کسی باشد که نمی‌کشد، تا پایان جنگ، حبس می‌شود و اقرب سخن شیخ است؛ زیرا اصل، برائت ذمّه است.
۵. شهید اوّل: اگر رزمنده‌ای از ایشان اسیر شد، حبس می‌شود تا جنگ تمام شود و اگر غیر رزمنده، مانند زنان، زمین‌گیرها، پیرمردان و کودکان اسیر شدند، آزاد می‌شوند.
نظر نگارنده: گرچه حکم همان است که شیخ طوسی در خلاف گفته است و علّامه در تذکرة الفقهاء آن را به جهت اصل و عدم دلیل تایید کرده است، لکن اگر حبس باعث درهم شکستن گروه و فروپاشی قلب آنان شود، قول به جواز بعید نیست، اگر نگوییم واجب است به ویژه که این قول، قائلی همچون ابن جنید، شیخ طوسی در مبسوط و بعضی از اصحاب- آن‌طور که در عبارت علّامه حلّی به نقل از شیخ طوسی آمده- دارد.


۱. فیروزآبادی: اهل بغی … اگر کودک یا زنی (از آن‌ها) اسیر شد، نص می‌گوید: آزادش می‌کند و گفته شده: آنان را حبس می‌کند.
[۶] فیروزآبادی شیرازی، ابراهیم بن علی، التنبیه، ص۲۲۹.

۲. ابن قدامه: … اگر اسیر، اهل جنگ نباشد؛ مثل زنان، کودکان و پیرمردهای از کارافتاده، رهایشان می‌کند و بنابر یکی از دو وجه حبس نمی‌شوند و در وجه دیگر حبس می‌شوند؛ چون با این عمل دل‌های اهل بغی فرو می‌ریزد.
[۸] نک: شافعی، محمد بن ادریس، الامّ، ج۴، ص۲۱۹.
[۹] مزنی، اسماعیل بن یحیی، المختصر، ص۲۵۷.
[۱۱] شاشی، ابوبکر، حلیة العلماء، ج۷، ص۶۱۷.

۳. جزیری: حنفیه و مالکیه گفته‌اند: اگر زنی از اهل بغی در حال جنگ دستگیر شود حبس می‌شود و کشته نمی‌شود، مگر رزمندۀ مسلمان برای دفاع از خود او را بکشد. حبس شدن او به جهت معصیت و منع او از شرّ و فتنه است چون روایت شده از علی (علیه‌السلام) که در روز جمل فرمود: کاری به زن‌ها نداشته باشید.


۱. طوسی، محمد بن حسن، المبسوط، ج۷، ص۲۷۱.    
۲. طوسی، محمد بن حسن، الخلاف، ج۵، ص۳۴۱، مسالۀ ۷.    
۳. علامه حلی، حسن بن یوسف، تذکرة الفقهاء، ج۹، ص۴۲۳.    
۴. علامه حلی، حسن بن یوسف، مختلف الشیعة، ج۴، ص۴۵۴.    
۵. شهید اول، محمد بن مکی، الدروس، ج۲، ص۴۲.    
۶. فیروزآبادی شیرازی، ابراهیم بن علی، التنبیه، ص۲۲۹.
۷. مقدسی، ابن قدامه، المغنی، ج۸، ص۵۳۳.    
۸. نک: شافعی، محمد بن ادریس، الامّ، ج۴، ص۲۱۹.
۹. مزنی، اسماعیل بن یحیی، المختصر، ص۲۵۷.
۱۰. نووی، ابوزکریا، المجموع، ج۱۹، ص۲۰۶.    
۱۱. شاشی، ابوبکر، حلیة العلماء، ج۷، ص۶۱۷.
۱۲. غزالی، محمد بن محمد، الوجیز فی الفقه الشافعی، ج۲، ص۱۶۵.    
۱۳. جزیری، عبدالرحمن، الفقه علی المذاهب الاربعه، ج۵، ص۳۷۱.    



• طبسی، نجم‌الدین، حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام، ص۳۶۲-۳۶۴.






جعبه ابزار