ریحان بهشت (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
یکی از معانی
ریحان بهشتی، بر اساس
تفاسیر رزق و عطایی الهی است.
برخورداری
مقربان از ریحان و
رزق الهی:
•«فاما ان کان من المقربین فروح وریحان...:پس اگر او از مقرّبان باشد، در رَوح و ریحان و
بهشت پرنعمت است»
مراد از مقربین همان
سابقون مقربون است كه در اول
سوره درباره آنان مى‌فرمود:" وَ السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ أُولئِكَ الْمُقَرَّبُونَ"
و كلمه" روح" به معناى راحت، و كلمه" ریحان" به معناى
رزق است.بعضى‌گفته اند: ریحان به معناى همان
گیاه خوشبو است، اما بهشتى آن، كه در هنگام
مرگ آن را براى مقربین مى آورند همین كه آن را بویید از
دنیا مى رود.و معناى آیه این است كه: اما آن
محتضر اگر از مقربین باشد جزاى خوبی هایش این است كه از هر
هم و غمى و
درد و المى راحت است، و رزقى از رزق‌هاى بهشتى دارد، و بعد از مردن هم
جنت نعیم را دارد.یکی از معانی «ریحان»، رزق و عطایی الهی است.
" روح" (بر وزن قول) آن گونه كه علماى لغت گفته اند در اصل به معنى"
تنفس" و" ریحان" به معنى شى‌ء یا
گیاه خوشبو است، سپس این واژه به هر چیزى كه مایه
حیات و راحتى است گفته شده، همانگونه كه" ریحان" به هر گونه
نعمت و روزى خوب و فرح زا اطلاق مى گردد، بنا بر این" روح" و" ریحان" الهى شامل تمام وسائل راحتى و آرامش
انسان و هر گونه نعمت و
برکت الهى مى‌گردد.و به تعبیر دیگر مى توان گفت:" روح" اشاره به تمام امورى است كه انسان را از ناملائمات رهایى مى بخشد تا نفسى آسوده كشد، و اما" ریحان" اشاره به مواهب و نعمتهایى است كه بعد از رفع ناملائمات عائد انسان مى گردد.
مفسران اسلامی تفسیرهاى متعددى براى این دو واژه ذكر كرده اند كه شاید بالغ بر ده تفسیر شود.گاه گفته اند:" روح" به معنى"
رحمت" و" ریحان" هر
شرافت و فضیلتى را شامل مى شود.و گاه گفته اند" روح" نجات از
آتش دوزخ و" ریحان" دخول در
بهشت است گاه" روح" را به معنى آرامش در
قبر و" ریحان" را در بهشت دانسته اند.گاه" روح" را به معنى" كشف الكروب" (بر طرف ساختن ناراحتی ها) و ریحان را به معنى" غفران الذنوب" (
آمرزش گناهان) تفسیر كرده اند.و گاه" روح" را به معنى" انظر الى وجه اللَّه" و" ریحان" را" استماع كلام اللَّه" شمرده اند ... و مانند اینها.ولى همانگونه كه گفتیم اینها مصادیقى است از آن
مفهوم کلی و جامع كه در
تفسیر آیه ذكر شد.قابل توجه اینكه بعد از ذكر" روح" و" ریحان" سخن از" جنة نعیم" (بهشت پر نعمت) به میان آورده، كه ممكن است اشاره به این باشد كه روح و ریحان در آستانه
مرگ ، و در
قبر و
برزخ به سراغ مؤمنان مى آید و بهشت در
آخرت ، چنان كه در حدیثى از
امام صادق ع مى خوانیم كه در تفسیر این آیه فرمود:فاما ان كان من المقربین فروح و ریحان یعنى فى قبره، و جنة نعیم یعنى فى الآخرة:" اما اگر از مقربان باشد روح و ریحان از آن او است، یعنى در قبر، و بهشت پر نعمت براى او است یعنى در آخرت"
ابن عباس و مجاهد گویند: براى او راحت و آسایش است، یعنى از
تکالیف دنیا و سختیهاى آن.و برخى گفته اند: كه روحی است كه
نفس انسانى از آن لذّت می برد و از آن غم و غصّه را زایل می كند. رَیحانٌ یعنى روزى در بهشت.
فضای زندگی مقربان در بهشت، معطر به ریحان و
گیاه خوشبوی بهشتی:
•«فاما ان کان من المقربین فروح وریحان...:پس اگر او از مقرّبان باشد، در رَوح و ریحان و بهشت پرنعمت است»
برداشت یاد شده بر این اساس است که «ریحان» به معنای
گیاه خوشبو و معطر باشد.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۶، ص۵۳۱، برگرفته از مقاله «ریحان بهشت».
