• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ربیعه (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





رَبیعَه (به فتح راء و کسر باء و فتح عین) از واژگان نهج البلاغه نام قبیله‌ای از قبایل عرب است که دو بار در «نهج البلاغه» آمده است.



رَبیعَه نام قبیله‌ای از قبایل عرب است.


امام (صلوات‌الله‌علیه) در یک جا فرموده: «اَنا وَضَعْتُ فی الصِّغَرَ بَکَلاَکِلِ الْعَرَبِ وَ کَسَرْتُ نَواجِمَ قُرونِ رَبیعَةَ وَ مُضَرَ وَ قَدْ عَلِمْتُمْ مَوْضِعی مِنْ رَسُولِ اللهِ (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) بِالْقَرابَةِ» یعنی «من به زمین زدم بزرگان عرب را و من شکستم شاخ‌های قبیله ربیعه و مضر را و می‌دانید منزلت مرا از رسول خدا در قرابت بسیار نزدیک.» (شرح‌های خطبه: )
کلاکل به معنای سینه‌ها است که منظور بزرگان عرب هستند، نواجم ظاهر شده‌ها و قرون به معنی شاخ‌ها می‌باشد و منظور بزرگان ربیعه و مضر است. ابن میثم فرموده: مراد امام آن‌هایی است که در جمل و صفین از بین برد.
در عهدنامه‌ای میان ربیعه و یمن چنین نوشت: «هذا ما اجْتَمَعَ عَلَیْهِ اَهْل الْـیَمَنِ حاضِرُها وَ بادیها وَ رَبیعَةُ حاضِرُها وَ بادیها: اَنَّهُمْ عَلَی کِتابِ اللهِ یَدْعونَ اِلَیْهِ وَ یَاْمُرونَ بِهِ» یعنی (این پیمانی است که اهل «یمن» شهریان و بیابان نشین‌های آن‌ها و «ربیعه» اعمّ از شهرنشین و بیابانی بر آن اتّفاق کرده‌اند، که قانون قرآن را پایبند باشند و به سوی آن دعوت کنند و به آن امر نمایند.) (شرح‌های نامه: )
ابن ابی الحدید گوید: اهل الیمن شامل است به قبایل اولاد قحطان مثل حمیر، عکّ، جذام، کنده، ازد و...، «ربیعه» همان ربیعة بن نزار است که شامل بکر، تغلب و عبد القیس می‌باشد. «حاضر» آن که شهرنشین است و «بادی» آن که میان شهر و بادیه رفت و آمد می‌کند.


این واژه دو بار در «نهج البلاغه» آمده است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۴۲۹.    
۲. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۴، ص۳۳۲.    
۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۴۷۳-۴۷۴، خطبه۱۹۲.    
۴. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۲، ص۱۸۱، خطبه۱۹۰.    
۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۳۰۰، خطبه۱۹۲.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۶۷، خطبه۱۹۲.    
۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۵۲۰.    
۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۵۲۶-۵۲۷.    
۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۷، ص۴۹۷-۵۰۰.    
۱۰. خویی، حبیب الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۱۲، ص۲۹-۳۴.    
۱۱. ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۳، ص۱۹۷.    
۱۲. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۵۲۷.    
۱۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۷۶۳، نامه۷۴.    
۱۴. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۱۴۸، نامه۷۴.    
۱۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۴۶۳، نامه۷۴.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۲۵، نامه۷۴.    
۱۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۳۸۸.    
۱۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۳۸۹-۳۹۰.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۱، ص۴۱۰.    
۲۰. خویی، حبیب الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۴۰۳.    
۲۱. ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۶۶.    
۲۲. ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۶۶-۶۷.    
۲۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۴۷۴، خطبه۱۹۲.    
۲۴. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۷۶۳، نامه۷۴.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «ربیعه»، ج۱، ص۴۲۹-۴۳۰.    






جعبه ابزار