رقی (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
رَقْی (به فتح راء و سکون قاف) و
رُقِیّ (به ضم راء) از
واژگان قرآن کریم به معنای بالا رفتن است. مشتقات رقی در آیات قرآن عبارتند از:
اِرتقاء درجه درجه بالا رفتن،
راق اسم فاعل به معنى بالا برنده است و
تَراقى جمع ترقوه به معنى گلو است.
رَقْى و
رُقِیّ به معنای بالا رفتن است.
(أَوْ تَرْقى فِي السَّماءِ وَ لَنْ نُؤْمِنَ لِرُقِيِّكَ حَتَّى تُنَزِّلَ عَلَيْنا كِتاباً نَقْرَؤُهُ) «يا در
آسمان بالا روى و به بالا رفتنت هرگز
ایمان نمی‌آوريم تا كتابى بر ما بياورى كه آن را بخوانيم.»
ارتقاء به معنای درجه درجه بالا رفتن است
ولى
جوهری و
راغب آن را مطلق بالا رفتن می‌داند.
(أَمْ لَهُمْ مُلْكُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ ما بَيْنَهُما فَلْيَرْتَقُوا فِي الْأَسْبابِ) «يا براى آنهاست حكومت
آسمان‌ها و
زمین و آنچه ميان آن دو است؟ پس در ابواب
آسمان بالا روند يا به اسباب و علل متوسل شوند يا از آمدن
وحی جلوگيرى نمايند.»
(كَلَّا إِذا بَلَغَتِ التَّراقِيَ • وَ قِيلَ مَنْ راقٍ) رقى لازم و متعدّى هر دو به كار رفته
راق
اسم فاعل به معنى بالا برنده است. «
وَ قِيلَ مَنْ راقٍ» راغب گويد: اشاره است بر آنكه بالا برنده و حمايت كننده ندارد.
طبرسی آنرا كيست كه دكتر و شفا دهنده او باشد
و راغب از
ابن عباس نقل می‌كند كه كى
روح او را بالا می‌برد
ملائکه رحمت يا
عذاب.
نگارنده فكر می‌كنم كه به معنى نجات دهنده باشد چنان‌كه فرموده
(فَلَوْ لا إِذا بَلَغَتِ الْحُلْقُومَ • ... • فَلَوْ لا إِنْ كُنْتُمْ غَيْرَ مَدِينِينَ • تَرْجِعُونَها) بجاى «
تَرْجِعُونَها» در اين آيه «
وَ قِيلَ مَنْ راقٍ» آمده است. و «
مَنْ راقٍ» كلمه يأس است يعنى شفا دهنده ندارد.
(كَلَّا إِذا بَلَغَتِ التَّراقِيَ • وَ قِيلَ مَنْ راقٍ) تراقى جمع ترقوه به معنى
گلو است آن را در لغت عرب مقدم
حلق در بالاى سينه گفته‌اند. علت تسميه آن است كه نفس از آن در وقت
مرگ بالا می‌رود و هواى جوف نيز از آن بالا می‌آيد.
معنى آيه: «حقا آنگاه كه جان به گلو رسد گفته شود كى شفا دهنده و يا نجات دهنده است.»
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «رقی»، ج۳، ص۱۱۷.
