• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

دمغ (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





دَمْغ (به فتح دال و سکون میم) از واژگان قرآن کریم به معنای شکستن مغز سر است. این واژه فقط یکبار در آیه ۱۸ سوره انبیاء آمده است.



دَمْغ: راغب می‌گويد: دمغ به معنى شكستن مغز سر است. «يدمغه» يعنى مخ آن را می‌شكند. جوهری در صحاح گفته «دَمَغَهُ‌ دَمْغاً» يعنى او را زخم زد و زخم به مغزش رسيد. در قاموس و اقرب نيز چنين گفته است.
دَامِغَه زخمى است كه عمق آن تا دماغ يعنى مغز رسيده باشد.


(بَلْ نَقْذِفُ بِالْحَقِّ عَلَى الْباطِلِ‌ فَيَدْمَغُهُ‌ فَإِذا هُوَ زاهِقٌ ...) معنى آيه چنين می‌شود: «حق را بر روى باطل مى‌نهيم كه مغز آن را می‌شكند آنگاه مى‌بينى كه باطل پوچ و ناچيز است...»
مراد از آيه آن است كه حق باطل را ابطال می‌كند ولى اين تعبير عاليترين تعبير است كه بگوئيم: «حق مغز باطل را می‌شكافد و می‌شكند آنگاه پس از شكافته شدن مى‌بينى كه باطل ناچيز است.» و قذف به معنى انداختن و گذاشتن هر دو آمده است.


اين كلمه در كلام الله يكبار بيشتر نيامده است.


۱. انبیاء/سوره۲۱، آیه۱۸.    
۲. قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۲، ص۳۵۹.    
۳. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۳۱۸.    
۴. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۵، ص۸.    
۵. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۳۱۸.    
۶. اسماعیل بن حماد، الصحاح، ج۴، ص۱۳۱۸.    
۷. فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، القاموس المحیط، ص۷۸۱.    
۸. شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ج۲، ص۲۳۵.    
۹. انبیاء/سوره۲۱، آیه۱۸.    
۱۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۴، ص۲۶۲.    
۱۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۴، ص۳۶۸.    
۱۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۶۸.    
۱۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۶، ص۱۰۷.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «دمغ»، ج۲، ص۳۵۹.    






جعبه ابزار