• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

دخر (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





'''دَخَر'' (به فتح دال و خاء) از واژگان قرآن کریم به معنای خواری و ذلّت است. اسم فاعل دخر، داخِر به معنای خوار و ذلیل است.



دَخَر به معنای ذلّت و خوارى است.


داخر به معنای خوار و ذليل‌ است.
(إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبادَتِي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ‌ داخِرِينَ‌) «آنان كه از عبادت من استکبار و خوددارى می‌كنند، حتما به خوارى وارد جهنّم می‌شوند.»
از صدر آيه روشن می‌شود كه مراد از عبادت در آيه، دعا و تضرع به درگاه خداست. صدر آيه چنين است‌ (وَ قالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ إِنَّ الَّذِينَ ....) (پروردگار شماگفته است: «مرا بخوانيد تا دعاى شما را اجابت كنم.به يقين كسانى كه ...)
در نهج خطبه ۶۴ آمده‌ : «وَ لَكِنْ خَلَائِقُ مَرْبُوبُونَ وَ عِبَادٌ دَاخِرُونَ.» (بلكه همه مخلوق او هستند و در سايه پرورش او، و بندگانى خاضع در برابر او.)
ناگفته نماند: اين كلمه با خضوع و فرمانبرى نيز مى‌سازد. مثل‌ (أَ وَ لَمْ يَرَوْا إِلى‌ ما خَلَقَ اللَّهُ مِنْ شَيْ‌ءٍ يَتَفَيَّؤُا ظِلالُهُ عَنِ الْيَمِينِ وَ الشَّمائِلِ سُجَّداً لِلَّهِ وَ هُمْ‌ داخِرُونَ‌) (آيا آن‌ها مخلوقات خدا را نديدند كه سايه‌هايشان از راست و چپ حركت دارند، در حالى كه با خضوع براى خدا سجده مى‌كنند؟!) مراد از «داخِرُونَ‌» در آيه همان خضوع و فرمانبرى است كه سايه‌ها از دستور خداوند پيروى كرده و نقل مكان می‌كنند.


«داخِرُونَ» فقط چهار بار در قرآن آمده است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۲، ص۳۳۱.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۳۰۹.    
۳. فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج، ص.    
۴. غافر/سوره۴۰، آیه۶۰.    
۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۷، ص۳۴۳.    
۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۷، ص۵۱۹.    
۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۸۲۳.    
۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۱، ص۲۹۰.    
۹. غافر/سوره۴۰، آیه۶۰.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۴۷۴.    
۱۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۷، ص۳۴۳.    
۱۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۷، ص۵۱۹.    
۱۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۸۲۳.    
۱۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۱، ص۲۹۱.    
۱۵. نهج البلاغه، تحقیق الحسون، خطبه۶۴، ص۱۲۳.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه روان فارسی، ص۱۲۷.    
۱۷. نحل/سوره۱۶، آیه۴۸.    
۱۸. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۷۲.    
۱۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۲، ص۲۶۴.    
۲۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۲، ص۳۸۳.    
۲۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۵۶۱.    
۲۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۳، ص۲۶۸.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «دخر»، ج۲، ص۳۳۱.    






جعبه ابزار