• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

خوف از خدا (قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



تنها خداوند متعال شایسته خوف است و خوف از خداوند آثار و برکات دنیوی و اخروی فراوانی برای بندگان داد. در این مقاله آیات مرتبط با خوف از خدا معرفی می‌شوند.

فهرست مندرجات

۱ - شایسته بودن خوف از خدا
۲ - خائفان از خدا
       ۲.۱ - اولواالالباب
       ۲.۲ - متقین
       ۲.۳ - مؤمنان
۳ - فرمان خداوند به خوف از خدا
       ۳.۱ - فرمان به بنی‌اسرائیل
۴ - نعمت بزرگ الهی
۵ - لازمه ایمان راستین
۶ - از آداب ذکر خدا
۷ - حکم خوف از خدا
۸ - اقتضای خوف از خدا
۹ - از اهداف آزمایشهای الهی
۱۰ - خوف از خدا در ازدواج
۱۱ - رابطه خوف از خدا و خوف از مردم
۱۲ - عدم خوف از خدا
       ۱۲.۱ - عدم خوف قوم ابراهیم
       ۱۲.۲ - عدم خوف قوم نوح
۱۳ - خوف از خدا در خفا
۱۴ - خوف از وعید خدا
۱۵ - خوف از نافرمانی خدا
۱۶ - خوف از مقام خدا
۱۷ - خوف و مراتب آن از دیدگاه امام خمینی
۱۸ - آثار خوف از خدا
       ۱۸.۱ - اجتناب از بدیها
       ۱۸.۲ - اجتناب از دین‌فروشی‌
       ۱۸.۳ - اجتناب از قتل‌
       ۱۸.۴ - اجتناب از کافران‌
       ۱۸.۵ - اجتناب از محرّمات‌
       ۱۸.۶ - اجتناب از مشرکان‌
       ۱۸.۷ - اجتناب از ولایت کافر
       ۱۸.۸ - اجتناب از هوای نفس‌
       ۱۸.۹ - اطعام به نیازمندان‌
       ۱۸.۱۰ - انجام اوامر خدا
       ۱۸.۱۱ - انذارپذیری‌
       ۱۸.۱۲ - برخورداری از رحمت‌
       ۱۸.۱۳ - برخورداری از معارف خدا
       ۱۸.۱۴ - پایبندی به عهدها
       ۱۸.۱۵ - پذیرش تورات‌
       ۱۸.۱۶ - پندپذیری‌
              ۱۸.۱۶.۱ - پندپذیری عاقلان
              ۱۸.۱۶.۲ - پندپذیری متقیان
              ۱۸.۱۶.۳ - پندپذیری از پیامبر
              ۱۸.۱۶.۴ - پندپذیری از قرآن
       ۱۸.۱۷ - پیروزی‌
       ۱۸.۱۸ - پیروی از حضرت موسی
       ۱۸.۱۹ - تأثّر از قرآن‌
       ۱۸.۲۰ - تسبیح خدا
       ۱۸.۲۱ - خشنودی خدا
       ۱۸.۲۲ - خشوع‌
       ۱۸.۲۳ - خلافت‌
       ۱۸.۲۴ - داوری به حق‌
       ۱۸.۲۵ - رستگاری‌
       ۱۸.۲۶ - سبقت در نیکیها
       ۱۸.۲۷ - سجود
       ۱۸.۲۸ - شجاعت‌
       ۱۸.۲۹ - عبرت‌آموزی‌
       ۱۸.۳۰ - عمل به کتاب خدا
       ۱۸.۳۱ - فرجام نیک‌
       ۱۸.۳۲ - هدایت‌
۱۹ - عوامل خوف از خدا
       ۱۹.۱ - اعتقاد بازگشت به خدا
       ۱۹.۲ - اعتقاد به حضور اعمال‌
       ۱۹.۳ - ایمان‌
       ۱۹.۴ - تقوا
       ۱۹.۵ - توجّه به ربوبیّت خدا
       ۱۹.۶ - توجّه به علم خدا
       ۱۹.۷ - توجّه به قهّاریّت خدا
       ۱۹.۸ - توجّه به کیفر خدا
       ۱۹.۹ - سخن نرم‌
       ۱۹.۱۰ - هدایت‌
۲۰ - عناوین مرتبط
۲۱ - پانویس
۲۲ - منبع


فقط خداوند، شايسته خوف و خشیت:
۱. ... وَ إِيَّايَ فَارْهَبُونِ.
۲. ... فَلا تَخْشَوْهُمْ وَ اخْشَوْنِي‌ ....
۳. إِنَّما ذلِكُمُ الشَّيْطانُ يُخَوِّفُ أَوْلِياءَهُ فَلا تَخافُوهُمْ وَ خافُونِ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ.
۴. ... فَلا تَخْشَوْهُمْ وَ اخْشَوْنِ‌ ....
۵. ... فَلا تَخْشَوُا النَّاسَ وَ اخْشَوْنِ‌ ....
۶. وَ لَمَّا سَكَتَ عَنْ مُوسَى الْغَضَبُ أَخَذَ الْأَلْواحَ وَ فِي نُسْخَتِها هُدىً وَ رَحْمَةٌ لِلَّذِينَ هُمْ لِرَبِّهِمْ يَرْهَبُونَ.
۷. ... أَ تَخْشَوْنَهُمْ فَاللَّهُ أَحَقُّ أَنْ تَخْشَوْهُ‌ ....
۸. ... وَ لَمْ يَخْشَ إِلَّا اللَّهَ‌ ....
۹. ... فَإِيَّايَ فَارْهَبُونِ.
۱۰. ... وَ اللَّهُ أَحَقُّ أَنْ تَخْشاهُ‌ ....
۱۱. ... وَ يَخْشَوْنَهُ وَ لا يَخْشَوْنَ أَحَداً إِلَّا اللَّهَ‌ ....




۲.۱ - اولواالالباب

خوف از خدا، از اوصاف صاحبان خرد:
... أُولُوا الْأَلْبابِ‌ وَ الَّذِينَ‌ ... وَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ‌ ....

۲.۲ - متقین

ترس از خداوند در نهان، از اوصاف متقین:
... لِلْمُتَّقِينَ‌ الَّذِينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ بِالْغَيْبِ‌ ....

۲.۳ - مؤمنان

خوف از خداوند، از اوصاف مؤمنان:
۱. ... فَلا تَخْشَوْهُمْ وَ اخْشَوْنِي‌ ... سياق آيه و آيات ماقبل كه درباره تغيير قبله و خطاب به مسلمانان و مؤمنان است دليل بر اين است كه خطاب در اين آيه مربوط به مؤمنان است‌.
۲. ... فَلا تَخافُوهُمْ وَ خافُونِ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ.
۳. يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا ... الْيَوْمَ يَئِسَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ دِينِكُمْ فَلا تَخْشَوْهُمْ وَ اخْشَوْنِ‌ ....
۴. إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ إِذا ذُكِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ‌ ....
۵. إِنَّما يَعْمُرُ مَساجِدَ اللَّهِ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ‌ ... وَ لَمْ يَخْشَ إِلَّا اللَّهَ‌ ....


داشتن خوف و خشیت الهی، از فرمانهاى خداوند به بندگان:
... ذلِكَ يُخَوِّفُ اللَّهُ بِهِ عِبادَهُ يا عِبادِ فَاتَّقُونِ.

۳.۱ - فرمان به بنی‌اسرائیل

تنها از خدا ترسيدن، فرمان خداوند به بنی‌اسرائیل:
يا بَنِي إِسْرائِيلَ‌ ... إِيَّايَ فَارْهَبُونِ.


خوف از خدا، از نعمتهای بزرگ خداوند:
قالَ رَجُلانِ مِنَ الَّذِينَ يَخافُونَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمَا ....


لازمه ایمان راستین، بيم داشتن از خدا و نهراسيدن از قدرت مشركان پيمان‌شكن:
أَ لا تُقاتِلُونَ قَوْماً نَكَثُوا أَيْمانَهُمْ وَ هَمُّوا بِإِخْراجِ الرَّسُولِ وَ هُمْ بَدَؤُكُمْ أَوَّلَ مَرَّةٍ أَ تَخْشَوْنَهُمْ فَاللَّهُ أَحَقُّ أَنْ تَخْشَوْهُ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ.


هراس از مقام ربوبی خدا، از آداب توجّه و ذکر خداوند در صبح و شام:
وَ اذْكُرْ رَبَّكَ فِي نَفْسِكَ تَضَرُّعاً وَ خِيفَةً وَ دُونَ الْجَهْرِ مِنَ الْقَوْلِ بِالْغُدُوِّ وَ الْآصالِ‌ ....


لزوم ترس از خداوند:
۱. ... وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ ما فِي أَنْفُسِكُمْ فَاحْذَرُوهُ‌ ....
۲. يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَيَبْلُوَنَّكُمُ اللَّهُ بِشَيْ‌ءٍ مِنَ الصَّيْدِ تَنالُهُ أَيْدِيكُمْ وَ رِماحُكُمْ لِيَعْلَمَ اللَّهُ مَنْ يَخافُهُ بِالْغَيْبِ فَمَنِ اعْتَدى‌ بَعْدَ ذلِكَ فَلَهُ عَذابٌ أَلِيمٌ.


آگاهى همه جانبه خداوند بر اسرار انسان، مقتضى ترس از او:
... وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ ما فِي أَنْفُسِكُمْ فَاحْذَرُوهُ‌ ....


جداسازى مؤمنان خداترس، از گستاخان بى‌پروا، از اهداف آزمایشهای الهی:
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَيَبْلُوَنَّكُمُ اللَّهُ بِشَيْ‌ءٍ مِنَ الصَّيْدِ تَنالُهُ أَيْدِيكُمْ وَ رِماحُكُمْ لِيَعْلَمَ اللَّهُ مَنْ يَخافُهُ بِالْغَيْبِ فَمَنِ اعْتَدى‌ بَعْدَ ذلِكَ فَلَهُ عَذابٌ أَلِيمٌ.


لزوم خوف از خداوند در پيمان ازدواج با زنان در عدّه، قبل از پايان عدّه آنان:
... وَ لا تَعْزِمُوا عُقْدَةَ النِّكاحِ حَتَّى يَبْلُغَ الْكِتابُ أَجَلَهُ وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ ما فِي أَنْفُسِكُمْ فَاحْذَرُوهُ‌ ....


••• مذموميّت تساوى خوف از خدا، با ترس از مردم:
... فَلَمَّا كُتِبَ عَلَيْهِمُ الْقِتالُ إِذا فَرِيقٌ مِنْهُمْ يَخْشَوْنَ النَّاسَ كَخَشْيَةِ اللَّهِ أَوْ أَشَدَّ خَشْيَةً ....

••• مذموم بودن شديدتر بودن خوف از مردم، نسبت به خوف از خداوند:
... فَلَمَّا كُتِبَ عَلَيْهِمُ الْقِتالُ إِذا فَرِيقٌ مِنْهُمْ يَخْشَوْنَ النَّاسَ كَخَشْيَةِ اللَّهِ أَوْ أَشَدَّ خَشْيَةً ....




۱۲.۱ - عدم خوف قوم ابراهیم

نترسيدن مشرکان از خداوند، مورد اعتراض ابراهیم علیه‌السلام:
وَ كَيْفَ أَخافُ ما أَشْرَكْتُمْ وَ لا تَخافُونَ أَنَّكُمْ أَشْرَكْتُمْ بِاللَّهِ ما لَمْ يُنَزِّلْ بِهِ عَلَيْكُمْ سُلْطاناً فَأَيُّ الْفَرِيقَيْنِ أَحَقُّ بِالْأَمْنِ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ.

۱۲.۲ - عدم خوف قوم نوح

تعجّب نوح علیه‌السلام از نترسيدن قومش از خداوند:
ما لَكُمْ لا تَرْجُونَ لِلَّهِ وَقاراً. از امام باقر علیه‌السلام در تفسير آيه مذكور روايت شده كه فرمود: چرا از عظمت خدا خوف نداريد؟


ترس از خدا در خفا و به دور از ديد ديگران، مطلوب و شايسته:
۱. الَّذِينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ بِالْغَيْبِ‌ ... «بالغيب» يعنى در حال خلوت و غيبت از مردم.
۲. ... إِنَّما تُنْذِرُ الَّذِينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ بِالْغَيْبِ‌ ....
۳. إِنَّما تُنْذِرُ مَنِ اتَّبَعَ الذِّكْرَ وَ خَشِيَ الرَّحْمنَ بِالْغَيْبِ‌ ....
۴. مَنْ خَشِيَ الرَّحْمنَ بِالْغَيْبِ‌ ....
۵. وَ أَسِرُّوا قَوْلَكُمْ أَوِ اجْهَرُوا بِهِ إِنَّهُ عَلِيمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ.


ترس از وعید خداوند، ارزشمند و مورد تشویق خدا:
وَ قالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِرُسُلِهِمْ‌ ... فَأَوْحى‌ إِلَيْهِمْ رَبُّهُمْ لَنُهْلِكَنَّ الظَّالِمِينَ‌ وَ لَنُسْكِنَنَّكُمُ الْأَرْضَ مِنْ بَعْدِهِمْ ذلِكَ لِمَنْ خافَ مَقامِي وَ خافَ وَعِيدِ.


پيامدهاى شوم نافرمانى خدا و رسول صلی‌الله‌علیه‌وآله سزاوار بيم و خوف از او:
وَ أَطِيعُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ احْذَرُوا فَإِنْ‌ تَوَلَّيْتُمْ فَاعْلَمُوا أَنَّما عَلى‌ رَسُولِنَا الْبَلاغُ الْمُبِينُ.


خوف از مقام خداوند، ارزشمند و مورد تشويق خداوند:
وَ لَنُسْكِنَنَّكُمُ الْأَرْضَ مِنْ بَعْدِهِمْ ذلِكَ لِمَنْ خافَ مَقامِي وَ خافَ وَعِيدِ.


امام‌ خمینی بر اساس حالات بندگان سه مرتبه برای خوف ذکر می‌کند. خوف عامه از عذاب، خوف خاصه از عقاب و خوف اخص الخواص از احتجاب از حق‌تعالی. البته امام در جای دیگر مرتبه چهارمی نیز افزوده است و آن، خوف اولیای الهی است که از انانیت خارج شده، جلوه‌های عظمت و رحمت حق بر قلبشان ظهور یافته و رهبت و ترس بر آنها حاکم گشته است. به اعتقاد ایشان اختلاف مراتب به‌حسب اختلاف و حالات عابدان و سالکان و مرتبه معرفت آنهاست. ایشان خوف حاصل برای انبیاء (علیهم‌السّلام) و اولیاء (علیهم‌السّلام) را با دیگران متفاوت دانسته است؛ زیرا این خوف پس از حال صحو به دست می‌آید و کامل‌ترین مرتبه خوف است.
امام‌ خمینی رهبت را نوعی خوف برآمده از تجلی جلال و جمال حق بر قلوب اولیای الهی می‌داند که مراتبی دارد و در تجلیات افعالی و اسمائی به دست می‌آید. در مرتبه اخیر آن که رهبت حقیقی است، پای انانیت و نفسانیت در کار نیست و مقام فنای رهبت و ازاله خوف است که در نهایت به اقتضای بعضی آیات الهی نظیر آیه (اَلا اِنَّ اَوْلِیاءَ اللَّهِ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ) اولیای خدا به آن می‌رسند. نقطه مقابل رهبت، جرئت است و در مقابل هر درجه از درجات رهبت، درجه‌ای از جرئت است. ازاین‌رو خوف‌های حاصل برای انبیاء کمّل و اولیاء بزرگ، که پس ‌از حال صحو برای آنها حاصل می‌شود با خوف دیگران که محتجبین هستند، می‌توان فرق روشنی گذاشت. امام‌ خمینی مبادی خوف پسندیده را توجه به نقصان و قصور ذاتی انسان و یا تفکر در شدت عذاب و خطرهای زمان حیات و مرگ و مناقشات حساب و میزان می‌داند به اعتقاد ایشان خوف عارفان ناشی از تجلی جلالی و عظمتی الهی است؛ اما منشا خوف ناپسند را قصور عقل و مقهوریت در برابر واهمه و یا علاقه و دلبستگی به دنیا می‌باشد. امام‌ خمینی خوف را ترس‌ از حق‌تعالی می‌داند که از تجلی جلال الهی می‌باشد این خوف سرچشمه تمام بیماری‌های روحانی است و سبب می‌شود انسان مؤمن توجه بیشتری به اموری همچون عذاب و عقاب و شدت گرفتاری مرگ و برزخ و قیامت داشته باشد.
[۵۲] خمینی، روح‌الله، دانشنامه امام خمینی، ج۵، ص۲۹۴، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰.





۱۸.۱ - اجتناب از بديها

ترس از خدا، عامل پرهيز از بديها:
۱. يَوْمَ تَجِدُ كُلُّ نَفْسٍ ما عَمِلَتْ مِنْ خَيْرٍ مُحْضَراً وَ ما عَمِلَتْ مِنْ سُوءٍ تَوَدُّ لَوْ أَنَّ بَيْنَها وَ بَيْنَهُ أَمَداً بَعِيداً وَ يُحَذِّرُكُمُ اللَّهُ نَفْسَهُ‌ ....
۲. وَ لِمَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ جَنَّتانِ. امام صادق عليه‌السلام درباره آيه مزبور فرمود: آن كس كه بداند خداوند او را مى‌بيند و كلام وى را مى‌شنود و اين دانستن او را از اعمال زشت باز دارد، همان كسى است كه از مقام خداوند ترسيده و نفس خود را از هواپرستی باز داشته است.

۱۸.۲ - اجتناب از دين‌فروشى‌

خوف و خشيت از خداوند، سبب اجتناب از دین‌فروشی:
... فَلا تَخْشَوُا النَّاسَ وَ اخْشَوْنِ وَ لا تَشْتَرُوا بِآياتِي ثَمَناً قَلِيلًا ....

۱۸.۳ - اجتناب از قتل‌

خداترسى، سبب اجتناب از آدم‌کشی:
لَئِنْ بَسَطْتَ إِلَيَّ يَدَكَ لِتَقْتُلَنِي ما أَنَا بِباسِطٍ يَدِيَ إِلَيْكَ لِأَقْتُلَكَ إِنِّي أَخافُ اللَّهَ رَبَّ الْعالَمِينَ.

۱۸.۴ - اجتناب از كافران‌

ترس شیطان از خدا، سبب تبرّى او از انسان کافر و اجتناب از همكارى با وى:
كَمَثَلِ الشَّيْطانِ إِذْ قالَ لِلْإِنْسانِ اكْفُرْ فَلَمَّا كَفَرَ قالَ إِنِّي بَرِي‌ءٌ مِنْكَ إِنِّي أَخافُ اللَّهَ رَبَّ الْعالَمِينَ.

۱۸.۵ - اجتناب از محرّمات‌

ترس از خداوند، درپى‌دارنده دوری از حرام الهی:
۱.وَ لا جُناحَ عَلَيْكُمْ فِيما عَرَّضْتُمْ بِهِ مِنْ خِطْبَةِ النِّساءِ أَوْ أَكْنَنْتُمْ فِي أَنْفُسِكُمْ عَلِمَ اللَّهُ أَنَّكُمْ سَتَذْكُرُونَهُنَّ وَ لكِنْ لا تُواعِدُوهُنَّ سِرًّا إِلَّا أَنْ تَقُولُوا قَوْلًا مَعْرُوفاً وَ لا تَعْزِمُوا عُقْدَةَ النِّكاحِ حَتَّى يَبْلُغَ الْكِتابُ أَجَلَهُ وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ ما فِي أَنْفُسِكُمْ فَاحْذَرُوهُ‌ ....
۲.يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ وَ الْمَيْسِرُ وَ الْأَنْصابُ وَ الْأَزْلامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّيْطانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ‌ ... وَ احْذَرُوا ....
۳. يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَيَبْلُوَنَّكُمُ اللَّهُ بِشَيْ‌ءٍ مِنَ الصَّيْدِ تَنالُهُ أَيْدِيكُمْ وَ رِماحُكُمْ لِيَعْلَمَ اللَّهُ مَنْ يَخافُهُ بِالْغَيْبِ فَمَنِ اعْتَدى‌ بَعْدَ ذلِكَ فَلَهُ عَذابٌ أَلِيمٌ.

۱۸.۶ - اجتناب از مشركان‌

خوف شيطان از خدا، سبب تبرّى او از مشركان و اجتناب از همكارى با آنان:
وَ إِذْ زَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطانُ أَعْمالَهُمْ وَ قالَ لا غالِبَ لَكُمُ الْيَوْمَ مِنَ النَّاسِ وَ إِنِّي جارٌ لَكُمْ فَلَمَّا تَراءَتِ الْفِئَتانِ نَكَصَ عَلى‌ عَقِبَيْهِ وَ قالَ إِنِّي بَرِي‌ءٌ مِنْكُمْ‌ إِنِّي أَرى‌ ما لا تَرَوْنَ إِنِّي أَخافُ اللَّهَ‌ ... مرجع ضمير در «لهم»، مشركان است.

۱۸.۷ - اجتناب از ولايت كافر

خوف از خدا، مايه پرهيز از پذيرفتن ولایت کافران:
لا يَتَّخِذِ الْمُؤْمِنُونَ الْكافِرِينَ أَوْلِياءَ مِنْ دُونِ الْمُؤْمِنِينَ وَ مَنْ يَفْعَلْ ذلِكَ فَلَيْسَ مِنَ اللَّهِ فِي شَيْ‌ءٍ ... وَ يُحَذِّرُكُمُ اللَّهُ نَفْسَهُ‌ ....

۱۸.۸ - اجتناب از هواى نفس‌

ترس از مقام خداوند، مانع هواپرستی:
وَ أَمَّا مَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ وَ نَهَى النَّفْسَ عَنِ الْهَوى‌. در تفسير آيه گفته شده كه انسان قصد معصيت مى‌كند و پس از به ياد آوردن مقام الهى براى حساب قیامت آن معصيت را ترك مى‌كند.

۱۸.۹ - اطعام به نيازمندان‌

ترس از پروردگار، زمينه ایثار و اطعام خالصانه به نیازمندان:
وَ يُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلى‌ حُبِّهِ مِسْكِيناً وَ يَتِيماً وَ أَسِيراً إِنَّما نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لا نُرِيدُ مِنْكُمْ جَزاءً وَ لا شُكُوراً إِنَّا نَخافُ مِنْ رَبِّنا يَوْماً عَبُوساً قَمْطَرِيراً.

۱۸.۱۰ - انجام اوامر خدا

ترس از پروردگار، سبب اجراى اوامر الهی:
يَخافُونَ رَبَّهُمْ مِنْ فَوْقِهِمْ وَ يَفْعَلُونَ ما يُؤْمَرُونَ.

۱۸.۱۱ - انذارپذيرى‌

ترس از خدا، عامل پذيرفتن انذارهاى او:
۱. ... إِنَّما تُنْذِرُ الَّذِينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ بِالْغَيْبِ‌ ....
۲. إِنَّما تُنْذِرُ مَنِ اتَّبَعَ الذِّكْرَ وَ خَشِيَ الرَّحْمنَ بِالْغَيْبِ‌ ....
۳. إِنَّما أَنْتَ مُنْذِرُ مَنْ يَخْشاها.

۱۸.۱۲ - برخوردارى از رحمت‌

ترس از خدا، موجب نيل به رحمت الهی:
... أَخَذَ الْأَلْواحَ وَ فِي نُسْخَتِها هُدىً وَ رَحْمَةٌ لِلَّذِينَ هُمْ لِرَبِّهِمْ يَرْهَبُونَ.

۱۸.۱۳ - برخوردارى از معارف خدا

خداترسى، زمينه بهره‌مندى از معارف الهی:
وَ لَقَدْ آتَيْنا مُوسى‌ وَ هارُونَ الْفُرْقانَ وَ ضِياءً وَ ذِكْراً لِلْمُتَّقِينَ‌ الَّذِينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ بِالْغَيْبِ وَ هُمْ مِنَ السَّاعَةِ مُشْفِقُونَ.

۱۸.۱۴ - پايبندى به عهدها

ترس از خداوند، از عوامل پايبندى به پیمانهای الهی:
... وَ أَوْفُوا بِعَهْدِي‌ ... وَ إِيَّايَ فَارْهَبُونِ.

۱۸.۱۵ - پذيرش تورات‌

خوف از خدا، زمينه پذيرش پيامهاى الهى در تورات:
وَ لَمَّا سَكَتَ عَنْ مُوسَى الْغَضَبُ أَخَذَ الْأَلْواحَ وَ فِي نُسْخَتِها هُدىً وَ رَحْمَةٌ لِلَّذِينَ هُمْ لِرَبِّهِمْ يَرْهَبُونَ.

۱۸.۱۶ - پندپذيرى‌



۱۸.۱۶.۱ - پندپذیری عاقلان

خوف عاقلان از خدا، مايه پندپذیری آنان:
... إِنَّما يَتَذَكَّرُ أُولُوا الْأَلْبابِ‌ وَ الَّذِينَ‌ ...وَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ‌ ....

۱۸.۱۶.۲ - پندپذیری متقیان

متّقیان خائف از خداوند، پندپذير نسبت به تورات:
وَ لَقَدْ آتَيْنا مُوسى‌ وَ هارُونَ الْفُرْقانَ وَ ضِياءً وَ ذِكْراً لِلْمُتَّقِينَ‌ الَّذِينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ بِالْغَيْبِ وَ هُمْ مِنَ السَّاعَةِ مُشْفِقُونَ.

۱۸.۱۶.۳ - پندپذیری از پیامبر

••• خشيّت از خداوند، سبب پذيرش پندهای پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله:
فَذَكِّرْ إِنْ نَفَعَتِ الذِّكْرى‌ سَيَذَّكَّرُ مَنْ يَخْشى‌.

••• بهره‌مند شدن خداترسان از پندهاى پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله:
أَوْ يَذَّكَّرُ فَتَنْفَعَهُ الذِّكْرى‌ وَ هُوَ يَخْشى‌.

۱۸.۱۶.۴ - پندپذیری از قرآن

••• پندپذیری از قرآن، بر اثر خوف از وعید خدا:
... فَذَكِّرْ بِالْقُرْآنِ مَنْ يَخافُ وَعِيدِ.

••• تنها خائفان از عظمت و هيبت خداوند، پندپذير از قرآن:
ما أَنْزَلْنا عَلَيْكَ الْقُرْآنَ لِتَشْقى‌ إِلَّا تَذْكِرَةً لِمَنْ يَخْشى‌.


۱۸.۱۷ - پيروزى‌

ترس از مقام و وعيد خداوند، عامل بهره‌مندى از امداد الهی و پیروزی بر دشمن:
وَ قالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِرُسُلِهِمْ لَنُخْرِجَنَّكُمْ مِنْ أَرْضِنا أَوْ لَتَعُودُنَّ فِي مِلَّتِنا فَأَوْحى‌ إِلَيْهِمْ رَبُّهُمْ لَنُهْلِكَنَّ الظَّالِمِينَ‌ وَ لَنُسْكِنَنَّكُمُ الْأَرْضَ مِنْ بَعْدِهِمْ ذلِكَ لِمَنْ خافَ مَقامِي وَ خافَ وَعِيدِ.

۱۸.۱۸ - پيروى از حضرت موسى

خوف از خداوند، عامل تسليم شدن کالب و یوشع در برابر موسی علیه‌السلام:
وَ إِذْ قالَ مُوسى‌ ... يا قَوْمِ ادْخُلُوا الْأَرْضَ الْمُقَدَّسَةَ الَّتِي كَتَبَ اللَّهُ لَكُمْ وَ لا تَرْتَدُّوا عَلى‌ أَدْبارِكُمْ فَتَنْقَلِبُوا خاسِرِينَ‌ قالَ رَجُلانِ مِنَ الَّذِينَ يَخافُونَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمَا ادْخُلُوا عَلَيْهِمُ الْبابَ فَإِذا دَخَلْتُمُوهُ فَإِنَّكُمْ غالِبُونَ‌ ....

۱۸.۱۹ - تأثّر از قرآن‌

خوف و خشيّت از خداوند، سبب تأثّر شديد از قرآن و معارف آن:
۱. اللَّهُ نَزَّلَ أَحْسَنَ الْحَدِيثِ كِتاباً مُتَشابِهاً مَثانِيَ تَقْشَعِرُّ مِنْهُ جُلُودُ الَّذِينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ ثُمَّ تَلِينُ جُلُودُهُمْ وَ قُلُوبُهُمْ إِلى‌ ذِكْرِ اللَّهِ‌ ....
۲. لَوْ أَنْزَلْنا هذَا الْقُرْآنَ عَلى‌ جَبَلٍ لَرَأَيْتَهُ خاشِعاً مُتَصَدِّعاً مِنْ خَشْيَةِ اللَّهِ‌ ....

۱۸.۲۰ - تسبيح خدا

خوف از خدا، درپى‌دارنده تسبیح و ستایش او از سوى فرشتگان:
وَ يُسَبِّحُ‌ ... وَ الْمَلائِكَةُ مِنْ خِيفَتِهِ‌ ....

۱۸.۲۱ - خشنودى خدا

ترس از خدا، عامل دستيابى به خشنودى او:
... رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ‌ ... ذلِكَ لِمَنْ خَشِيَ رَبَّهُ.

۱۸.۲۲ - خشوع‌

••• فرو ريختن سنگها و خشوع آنها، از خشيت الهى:
... وَ إِنَّ مِنَ الْحِجارَةِ ... وَ إِنَّ مِنْها لَما يَهْبِطُ مِنْ خَشْيَةِ اللَّهِ‌ ....

••• از هم پاشيده شدن و خشوع کوهها، از خشيّت الهى، در صورت نزول قرآن بر آنها:
لَوْ أَنْزَلْنا هذَا الْقُرْآنَ عَلى‌ جَبَلٍ لَرَأَيْتَهُ خاشِعاً مُتَصَدِّعاً مِنْ خَشْيَةِ اللَّهِ‌ ....

۱۸.۲۳ - خلافت‌

جايگزينى انبيا پس از هلاکت ظالمان از سوى خداوند، بر اثر خوف انبیا از مقام و عظمت الهى:
وَ قالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِرُسُلِهِمْ لَنُخْرِجَنَّكُمْ مِنْ أَرْضِنا أَوْ لَتَعُودُنَّ فِي مِلَّتِنا فَأَوْحى‌ إِلَيْهِمْ رَبُّهُمْ لَنُهْلِكَنَّ الظَّالِمِينَ‌ وَ لَنُسْكِنَنَّكُمُ الْأَرْضَ مِنْ بَعْدِهِمْ ذلِكَ لِمَنْ خافَ مَقامِي وَ خافَ وَعِيدِ.

۱۸.۲۴ - داورى به حق‌

ترس از خدا، واداركننده عالمان به داوری براساس كتابهاى آسمانى:
إِنَّا أَنْزَلْنَا التَّوْراةَ فِيها هُدىً وَ نُورٌ يَحْكُمُ بِهَا النَّبِيُّونَ الَّذِينَ أَسْلَمُوا لِلَّذِينَ هادُوا وَ الرَّبَّانِيُّونَ وَ الْأَحْبارُ بِمَا اسْتُحْفِظُوا مِنْ كِتابِ اللَّهِ وَ كانُوا عَلَيْهِ شُهَداءَ فَلا تَخْشَوُا النَّاسَ وَ اخْشَوْنِ وَ لا تَشْتَرُوا بِآياتِي ثَمَناً قَلِيلًا وَ مَنْ لَمْ يَحْكُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ فَأُولئِكَ هُمُ الْكافِرُونَ.

۱۸.۲۵ - رستگارى‌

خشيت الهى، عامل رسيدن به رستگاری:
وَ مَنْ‌ ... وَ يَخْشَ اللَّهَ وَ يَتَّقْهِ فَأُولئِكَ هُمُ الْفائِزُونَ.

۱۸.۲۶ - سبقت در نيكيها

خشيّت از خدا، زمينه‌ساز سرعت و سبقت در انجام دادن نيكيها:
إِنَّ الَّذِينَ هُمْ مِنْ خَشْيَةِ رَبِّهِمْ مُشْفِقُونَ‌ وَ الَّذِينَ يُؤْتُونَ ما آتَوْا وَ قُلُوبُهُمْ وَجِلَةٌ أَنَّهُمْ إِلى‌ رَبِّهِمْ راجِعُونَ‌ أُولئِكَ يُسارِعُونَ فِي الْخَيْراتِ وَ هُمْ لَها سابِقُونَ.

۱۸.۲۷ - سجود

سجود ملائکه، برخاسته از خشيت آنان از خداوند:
وَ لِلَّهِ يَسْجُدُ ... وَ الْمَلائِكَةُ وَ هُمْ لا يَسْتَكْبِرُونَ‌ يَخافُونَ رَبَّهُمْ مِنْ فَوْقِهِمْ‌ ....

۱۸.۲۸ - شجاعت‌

ترس از خداوند، شجاعت‌آفرين و خنثى‌كننده هراس از دشمن:
قالَ رَجُلانِ مِنَ الَّذِينَ يَخافُونَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمَا ادْخُلُوا عَلَيْهِمُ الْبابَ فَإِذا دَخَلْتُمُوهُ فَإِنَّكُمْ غالِبُونَ وَ عَلَى اللَّهِ فَتَوَكَّلُوا إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ.

۱۸.۲۹ - عبرت‌آموزى‌

خوف و خشيت الهى، موجب عبرت‌آموزی:
إِنَّ فِي ذلِكَ لَعِبْرَةً لِمَنْ يَخْشى‌.

۱۸.۳۰ - عمل به كتاب خدا

ترس از عظمت خداوند، زمينه‌ساز استفاده از كتابهاى آسمانى:
... أَخَذَ الْأَلْواحَ وَ فِي نُسْخَتِها هُدىً وَ رَحْمَةٌ لِلَّذِينَ هُمْ لِرَبِّهِمْ يَرْهَبُونَ.

۱۸.۳۱ - فرجام نيك‌

خوف و خشيت از خدا، عامل نیک‌فرجامی:
وَ الَّذِينَ‌ ... وَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ‌ ... أُولئِكَ لَهُمْ عُقْبَى الدَّارِ.

۱۸.۳۲ - هدايت‌

بيم از خدا، مايه هدایت:
۱. ... أَخَذَ الْأَلْواحَ وَ فِي نُسْخَتِها هُدىً وَ رَحْمَةٌ لِلَّذِينَ هُمْ لِرَبِّهِمْ يَرْهَبُونَ.
۲. إِنَّما يَعْمُرُ مَساجِدَ اللَّهِ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ‌ ...وَ لَمْ يَخْشَ إِلَّا اللَّهَ فَعَسى‌ أُولئِكَ أَنْ يَكُونُوا مِنَ الْمُهْتَدِينَ.




۱۹.۱ - اعتقاد بازگشت به خدا

اعتقاد به بازگشت انسان به سوى خداوند، مقتضى ترس و پرهيز از قهر او:
... وَ يُحَذِّرُكُمُ اللَّهُ نَفْسَهُ وَ إِلَى اللَّهِ الْمَصِيرُ.

۱۹.۲ - اعتقاد به حضور اعمال‌

اعتقاد به حضور اعمال بد و خوب انسان در قیامت، عامل ترس و پرهيز از قهر خداوند:
يَوْمَ تَجِدُ كُلُّ نَفْسٍ ما عَمِلَتْ مِنْ خَيْرٍ مُحْضَراً وَ ما عَمِلَتْ مِنْ سُوءٍ تَوَدُّ لَوْ أَنَّ بَيْنَها وَ بَيْنَهُ أَمَداً بَعِيداً وَ يُحَذِّرُكُمُ اللَّهُ نَفْسَهُ‌ ....

۱۹.۳ - ايمان‌

ایمان، عامل خشيت از خداوند:
۱. ... وَ خافُونِ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ.
۲. إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ إِذا ذُكِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ‌ ....
۳. ... فَاللَّهُ أَحَقُّ أَنْ تَخْشَوْهُ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ.

۱۹.۴ - تقوا

تقوا، از عوامل خداترسى:
... لِلْمُتَّقِينَ‌ الَّذِينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ بِالْغَيْبِ‌ ....

۱۹.۵ - توجّه به ربوبيّت خدا

••• توجّه به ربوبيّت فراگير خداوند، عامل ترس از او و پرهيز از قتل:
لَئِنْ بَسَطْتَ إِلَيَّ يَدَكَ لِتَقْتُلَنِي ما أَنَا بِباسِطٍ يَدِيَ إِلَيْكَ لِأَقْتُلَكَ إِنِّي أَخافُ اللَّهَ رَبَّ الْعالَمِينَ.

••• توجّه به ربوبیّت خداوند از سوى شیطان، عامل ترس وى از خداوند:
كَمَثَلِ الشَّيْطانِ إِذْ قالَ لِلْإِنْسانِ اكْفُرْ فَلَمَّا كَفَرَ قالَ إِنِّي بَرِي‌ءٌ مِنْكَ إِنِّي أَخافُ اللَّهَ رَبَّ الْعالَمِينَ.

۱۹.۶ - توجّه به علم خدا

••• توجّه به علم همه جانبه خداوند بر اسرار انسان، مقتضى ترس و پروا داشتن از او:
... وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ ما فِي أَنْفُسِكُمْ فَاحْذَرُوهُ‌ ....

••• علم و آگاهی، عامل خوف و خشيت از خدا:
... إِنَّما يَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبادِهِ الْعُلَماءُ ....

۱۹.۷ - توجّه به قهّاريّت خدا

توجّه به قهّاریّت خدا، سبب ترس از او:
يَخافُونَ رَبَّهُمْ مِنْ فَوْقِهِمْ‌ ... «من فوقهم» اشاره به قهّاريّت خدا و سببيّت آن در ترس از او دارد.

۱۹.۸ - توجّه به كيفر خدا

توجّه به كيفر سخت خداوند، سبب ترس از او:
... إِنِّي أَخافُ اللَّهَ وَ اللَّهُ شَدِيدُ الْعِقابِ.

۱۹.۹ - سخن نرم‌

سخن نرم و شايسته به هنگام تبليغ، از عوامل خداترسى:
فَقُولا لَهُ قَوْلًا لَيِّناً لَعَلَّهُ‌ ... يَخْشى‌.

۱۸.۳۲ - هدايت‌

هدایت، مايه خشيت انسان از خدا:
وَ أَهْدِيَكَ إِلى‌ رَبِّكَ فَتَخْشى‌.


پاداش خوف از خدا (قرآن)


۱. بقره/سوره۲، آیه۴۰.    
۲. بقره/سوره۲، آیه۱۵۰.    
۳. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۷۵.    
۴. مائده/سوره۵، آیه۳.    
۵. مائده/سوره۵، آیه۴۴.    
۶. اعراف/سوره۷، آیه۱۵۴.    
۷. توبه/سوره۹، آیه۱۳.    
۸. توبه/سوره۹، آیه۱۸.    
۹. نحل/سوره۱۶، آیه۵۱.    
۱۰. احزاب/سوره۳۳، آیه۳۷.    
۱۱. احزاب/سوره۳۳، آیه۳۹.    
۱۲. رعد/سوره۱۳، آیه۱۹.    
۱۳. رعد/سوره۱۳، آیه۲۱.    
۱۴. انبیاء/سوره۲۱، آیه۴۸.    
۱۵. انبیاء/سوره۲۱، آیه۴۹.    
۱۶. بقره/سوره۲، آیه۱۵۰.    
۱۷. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۷۵.    
۱۸. مائده/سوره۵، آیه۲.    
۱۹. مائده/سوره۵، آیه۳.    
۲۰. انفال/سوره۸، آیه۲.    
۲۱. توبه/سوره۹، آیه۱۸.    
۲۲. زمر/سوره۳۹، آیه۱۶.    
۲۳. بقره/سوره۲، آیه۴۰.    
۲۴. مائده/سوره۵، آیه۲۳.    
۲۵. توبه/سوره۹، آیه۱۳.    
۲۶. اعراف/سوره۷، آیه۲۰۵.    
۲۷. بقره/سوره۲، آیه۲۳۵.    
۲۸. مائده/سوره۵، آیه۹۴.    
۲۹. بقره/سوره۲، آیه۲۳۵.    
۳۰. مائده/سوره۵، آیه۹۴.    
۳۱. بقره/سوره۲، آیه۲۳۵.    
۳۲. نساء/سوره۴، آیه۷۷.    
۳۳. نساء/سوره۴، آیه۷۷.    
۳۴. انعام/سوره۶، آیه۸۱.    
۳۵. نوح/سوره۷۱، آیه۱۳.    
۳۶. قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القرآن العظیم، ج ۲، ص ۳۸۷.    
۳۷. انبیاء/سوره۲۱، آیه۴۹.    
۳۸. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۷، ص ۸۱.    
۳۹. فاطر/سوره۳۵، آیه۱۸.    
۴۰. یس/سوره۳۶، آیه۱۱.    
۴۱. ق/سوره۵۰، آیه۳۳.    
۴۲. ملک/سوره۶۷، آیه۱۳.    
۴۳. ابراهیم/سوره۱۴، آیه۱۳.    
۴۴. ابراهیم/سوره۱۴، آیه۱۴.    
۴۵. مائده/سوره۵، آیه۹۲.    
۴۶. ابراهیم/سوره۱۴، آیه۱۴.    
۴۷. خمینی، روح‌الله، شرح چهل حدیث، ص۲۲۴، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
۴۸. خمینی، روح‌الله، شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص۳۲۶-۳۲۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۲.    
۴۹. خمینی، روح‌الله، شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص۳۳۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۲.    
۵۰. یونس/سوره۱۰، آیه۶۲.    
۵۱. خمینی، روح‌الله، شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص۳۲۸-۳۳۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۲.    
۵۲. خمینی، روح‌الله، دانشنامه امام خمینی، ج۵، ص۲۹۴، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰.
۵۳. آل‌عمران/سوره۳، آیه۳۰.    
۵۴. الرّحمن/سوره۵۵، آیه۴۶.    
۵۵. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج ۲، ص ۷۰، ح ۱۰.    
۵۶. مائده/سوره۵، آیه۴۴.    
۵۷. مائده/سوره۵، آیه۲۸.    
۵۸. حشر/سوره۵۹، آیه۱۶.    
۵۹. بقره/سوره۲، آیه۲۳۵.    
۶۰. مائده/سوره۵، آیه۹۰.    
۶۱. مائده/سوره۵، آیه۹۲.    
۶۲. مائده/سوره۵، آیه۹۴.    
۶۳. انفال/سوره۸، آیه۴۸.    
۶۴. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۴، ص ۸۴۳.    
۶۵. آل‌عمران/سوره۳، آیه۲۸.    
۶۶. نازعات/سوره۷۹، آیه۴۰.    
۶۷. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۱۰، ص ۶۶۰.    
۶۸. انسان/سوره۷۶، آیات۸- ۱۰.    
۶۹. نحل/سوره۱۶، آیه۵۰.    
۷۰. فاطر/سوره۳۵، آیه۱۸.    
۷۱. یس/سوره۳۶، آیه۱۱.    
۷۲. نازعات/سوره۷۹، آیه۴۵.    
۷۳. اعراف/سوره۷، آیه۱۵۴.    
۷۴. انبیاء/سوره۲۱، آیه۴۸.    
۷۵. انبیاء/سوره۲۱، آیه۴۹.    
۷۶. بقره/سوره۲، آیه۴۰.    
۷۷. اعراف/سوره۷، آیه۱۵۴.    
۷۸. رعد/سوره۱۳، آیه۱۹.    
۷۹. رعد/سوره۱۳، آیه۲۱.    
۸۰. انبیاء/سوره۲۱، آیه۴۸.    
۸۱. انبیاء/سوره۲۱، آیه۴۹.    
۸۲. اعلی/سوره۸۷، آیه۹.    
۸۳. اعلی/سوره۸۷، آیه۱۰.    
۸۴. عبس/سوره۸۰، آیه۴.    
۸۵. عبس/سوره۸۰، آیه۹.    
۸۶. ق/سوره۵۰، آیه۴۵.    
۸۷. طه/سوره۲۰، آیه۲.    
۸۸. طه/سوره۲۰، آیه۳.    
۸۹. ابراهیم/سوره۱۴، آیه۱۳.    
۹۰. ابراهیم/سوره۱۴، آیه۱۴.    
۹۱. مائده/سوره۵، آیه۲۰.    
۹۲. مائده/سوره۵، آیه۲۱.    
۹۳. مائده/سوره۵، آیه۲۳.    
۹۴. زمر/سوره۳۹، آیه۲۳.    
۹۵. حشر/سوره۵۹، آیه۲۱.    
۹۶. رعد/سوره۱۳، آیه۱۳.    
۹۷. بینه/سوره۹۸، آیه۸.    
۹۸. بقره/سوره۲، آیه۷۴.    
۹۹. حشر/سوره۵۹، آیه۲۱.    
۱۰۰. ابراهیم/سوره۱۴، آیه۱۳.    
۱۰۱. ابراهیم/سوره۱۴، آیه۱۴.    
۱۰۲. مائده/سوره۵، آیه۴۴.    
۱۰۳. نور/سوره۲۴، آیه۵۲.    
۱۰۴. مؤمنون/سوره۲۳، آیه۵۷.    
۱۰۵. مؤمنون/سوره۲۳، آیه۶۰.    
۱۰۶. مؤمنون/سوره۲۳، آیه۶۱.    
۱۰۷. نحل/سوره۱۶، آیه۴۹.    
۱۰۸. نحل/سوره۱۶، آیه۵۰.    
۱۰۹. مائده/سوره۵، آیه۲۳.    
۱۱۰. نازعات/سوره۷۹، آیه۲۶.    
۱۱۱. اعراف/سوره۷، آیه۱۵۴.    
۱۱۲. رعد/سوره۱۳، آیه۲۱.    
۱۱۳. رعد/سوره۱۳، آیه۲۲.    
۱۱۴. اعراف/سوره۷، آیه۱۵۴.    
۱۱۵. توبه/سوره۹، آیه۱۸.    
۱۱۶. آل‌عمران/سوره۳، آیه۲۸.    
۱۱۷. آل‌عمران/سوره۳، آیه۳۰.    
۱۱۸. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۷۵.    
۱۱۹. انفال/سوره۸، آیه۲.    
۱۲۰. توبه/سوره۹، آیه۱۳.    
۱۲۱. انبیاء/سوره۲۱، آیه۴۸.    
۱۲۲. انبیاء/سوره۲۱، آیه۴۹.    
۱۲۳. مائده/سوره۵، آیه۲۸.    
۱۲۴. حشر/سوره۵۹، آیه۱۶.    
۱۲۵. بقره/سوره۲، آیه۲۳۵.    
۱۲۶. فاطر/سوره۳۵، آیه۲۸.    
۱۲۷. نحل/سوره۱۶، آیه۵۰.    
۱۲۸. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ۱۲، ص ۲۶۷- ۲۶۸.    
۱۲۹. انفال/سوره۸، آیه۴۸.    
۱۳۰. طه/سوره۲۰، آیه۴۴.    
۱۳۱. نازعات/سوره۷۹، آیه۱۹.    



مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱۳، ص۱۸۲، برگرفته از مقاله «خوف از خدا».    
دانشنامه امام خمینی    ، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی    ، ۱۴۰۰ شمسی.






جعبه ابزار