• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

خطیب تبریزی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


دیگر کاربردها: خطیب تبریزی.

خطیب تبریزی، ابو زکریا یحیی بن علی، ادیب و لغوی قرن پنجم است.


برخی منابع او را فقط شیبانی تبریزی معرفی کرده‌اند
[۱] عبدالکریم‌بن محمد سمعانی، الانساب، ج۱، ص۴۴۶، چاپ عبدالله عمر بارودی، بیروت، ۱۴۰۸ق.
[۲] ابن جوزی، المنتظم فی تاریخالملوک و الامم، ج۱۷، ص۱۱۴، چاپ محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۲.
و برخی دیگر لقب خطیب را نیز به او داده‌اند،
[۳] ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۶۴، ص۳۴۷، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۵ـ۱۴۲۱/۱۹۹۵ـ۲۰۰۱.
[۴] ابن انباری، نزهةالالباء فی طبقات الادباء، ج۱، ص۳۷۲، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره (۱۳۸۶ /۱۹۶۷).
اما یاقوت حموی
[۵] یاقوت حموی، معجم الادباء، ج۲۰، ص ۲۵، بیروت ۱۴۰۰/ ۱۹۸۰.
او را ابن الخطیب خوانده و خطیب بودن وی را اشتباه دانسته است. قفطی
[۶] علی بن یوسف قفطی، اِنباه الرواة علی اَنباه النحّاة، ج۴، ص۲۲، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، ج ۴، قاهره ۱۹۷۳.
نیز بر این نکته تأکید نموده و بروکلمان
[۷] کارل بروکلمان، تاریخ الادب العربی، ج۵، ص۱۶۲، نقله الی العربیة عبدالحلیم نجار، قاهره (۱۹۷۴)، نقله الی العربیة رمضان عبدالتواب، قاهره ۱۹۷۵.
علاوه بر ابو زکریا به کنیه ابوبکر هم اشاره کرده است.

ابوزکریا در ۴۲۱ متولد شد
[۸] یاقوت حموی، معجم الادباء، ج۲۰، ص ۲۷، بیروت ۱۴۰۰/ ۱۹۸۰.
منابع متقدم اشارهای به محل تولد او نکرده‌اند، اما بروکلمان
[۹] کارل بروکلمان، تاریخ الادب العربی، ج۵، ص۱۶۲، نقله الی العربیة عبدالحلیم نجار، قاهره (۱۹۷۴)، نقله الی العربیة رمضان عبدالتواب، قاهره ۱۹۷۵.
او را‌ زاده تبریز می‌داند. در هر حال به نظر می‌رسد وی مدتی را در تبریز گذرانده باشد.

ابوزکریا در طلب علم جدیت داشت.
[۱۰] علی بن یوسف قفطی، اِنباه الرواة علی اَنباه النحّاة، ج۴، ص۲۳، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، ج ۴، قاهره ۱۹۷۳.
هنگامی که نسخه‌ای از کتاب التهذیب ازهری به دست او رسید برای فراگیری آن نزد ابوالعلاء معری پیاده عازم شام شد. منابعِ متعدد شرح سفر او را که نشانه تلاش و جدیت وی در علم آموزی است، آورده اند.
[۱۱] عبدالکریم‌بن محمد سمعانی، الانساب، ج۱، ص۴۴۶، چاپ عبدالله عمر بارودی، بیروت، ۱۴۰۸ق.
[۱۲] یاقوت حموی، معجم الادباء، ج۲۰، ص ۲۶، بیروت ۱۴۰۰/ ۱۹۸۰.
[۱۳] علی بن یوسف قفطی، اِنباه الرواة علی اَنباه النحّاة، ج۴، ص۲۲ـ ۲۳، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، ج ۴، قاهره ۱۹۷۳.


وی حدود سال ۴۵۰ وارد دمشق شد و در آن‌جا از محضر خطیب بغدادی بهره برد.
[۱۴] ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۶۴، ص۳۴۷، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۵ـ۱۴۲۱/۱۹۹۵ـ۲۰۰۱.
او در شام و شهرهای آن نزد شماری از بزرگان وقت استماع حدیث کرد
[۱۵] علی بن یوسف قفطی، اِنباه الرواة علی اَنباه النحّاة، ج۴، ص۲۲ـ ۲۳، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، ج ۴، قاهره ۱۹۷۳.
[۱۶] عبدالکریم‌بن محمد سمعانی، الانساب، ج۱، ص۴۴۶، چاپ عبدالله عمر بارودی، بیروت، ۱۴۰۸ق.
[۱۷] ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۶۴، ص۳۴۷، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۵ـ۱۴۲۱/۱۹۹۵ـ۲۰۰۱.
[۱۸] ابن انباری، نزهةالالباء فی طبقات الادباء، ج۱، ص۳۷۲ـ۳۷۴، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره (۱۳۸۶ /۱۹۶۷).
[۱۹] یاقوت حموی، معجم الادباء، ج۲۰، ص ۲۵-۲۶، بیروت ۱۴۰۰/ ۱۹۸۰.
و از محضر عبدالقاهر جرجانی نیز استفاده نمود.
[۲۰] یاقوت حموی، معجم الادباء، ج۲۰، ص ۲۶، بیروت ۱۴۰۰/ ۱۹۸۰.
.
ابوزکریا در جوانی به مصر سفر کرد. در آن‌جا ابوالحسن ابن بابشاذ (متوفی ۴۶۹) نزد او علم لغت را فراگرفت. وی سپس به بغداد رفت و در مدرسه نظامیه بغداد به تدریس ادبیات پرداخت و کتابداری آن‌جا را نیز به عهده گرفت و تا پایان عمر در بغداد بود.
[۲۱] عبدالکریم‌بن محمد سمعانی، الانساب، ج۱، ص۴۴۶، چاپ عبدالله عمر بارودی، بیروت، ۱۴۰۸ق.
[۲۲] ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۶۴، ص۳۴۷، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۵ـ۱۴۲۱/۱۹۹۵ـ۲۰۰۱.
[۲۳] یاقوت حموی، معجم الادباء، ج۲۰، ص۲۶- ۲۷، بیروت ۱۴۰۰/ ۱۹۸۰.


خطیب تبریزی در لغت و آنچه روایت می‌کرد مورد اعتماد بود
[۲۴] ابن انباری، نزهةالالباء فی طبقات الادباء، ج۱، ص۳۷۲، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره (۱۳۸۶ /۱۹۶۷).
و خطیب بغدادی، به همین اعتبار از او نقل می‌کرد.
[۲۵] خطیب بغدادی، تاریخ مدینه السلام (اختصارات)، ج۱۳، ص۲۰۵.
[۲۶] ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۶۴، ص۳۴۷، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۵ـ۱۴۲۱/۱۹۹۵ـ۲۰۰۱.
[۲۷] ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۶۴، ص۳۴۹، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۵ـ۱۴۲۱/۱۹۹۵ـ۲۰۰۱.
در عین حال گفته‌اند که ابو زکریا رفتار مناسبی نداشت و به شریعت مقید نبود.
[۲۸] ابن انباری، نزهةالالباء فی طبقات الادباء، ج۱، ص۳۷۳، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره (۱۳۸۶ /۱۹۶۷).
[۲۹] یاقوت حموی، معجم الادباء، ج۲۰، ص ۲۶- ۲۷، بیروت ۱۴۰۰/ ۱۹۸۰.

ابوزکریا در بغداد شاگردان بسیاری داشت. جوالیقی و ابن عساکر نیز از وی روایت کردند.
[۳۰] علی بن یوسف قفطی، اِنباه الرواة علی اَنباه النحّاة، ج۴، ص۲۲ـ ۲۳، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، ج ۴، قاهره ۱۹۷۳.
[۳۱] عبدالکریم‌بن محمد سمعانی، الانساب، ج۱، ص۴۴۶، چاپ عبدالله عمر بارودی، بیروت، ۱۴۰۸ق.
[۳۲] ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۶۴، ص۳۴۷، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۵ـ۱۴۲۱/۱۹۹۵ـ۲۰۰۱.
[۳۳] ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۶۴، ص۳۴۹، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۵ـ۱۴۲۱/۱۹۹۵ـ۲۰۰۱.
[۳۴] یاقوت حموی، معجم الادباء، ج۲۰، ص ۲۶، بیروت ۱۴۰۰/ ۱۹۸۰.


خطیب تبریزی به سال ۵۰۲ در بغداد درگذشت و در باب ابرز به خاک سپرده شد.
[۳۵] عبدالکریم‌بن محمد سمعانی، الانساب، ج۱، ص۴۴۷، چاپ عبدالله عمر بارودی، بیروت، ۱۴۰۸ق.
[۳۶] ابن جوزی، المنتظم فی تاریخالملوک و الامم، ج۱۷، ص۱۱۴ـ۱۱۵، چاپ محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۲.


وی تألیفات بسیاری دارد از جمله: شرح الحماسة (سه شرح بزرگ، متوسط و کوچک بر کتاب الحماسة).
شرح شعر متنبّی .
شرح المعلّقات السبع / العشر.
شرح مُفَضّلیات.
شرح سَقْط الزند معرّی.
شرح السبع الطوال .
شرح مقصوره ابندُرَید.
شرح اللُّمَع ابن جنّی .
الکافی فی علم/ علمَیِ العروض والقوافی.
مقاتل الفرسان.
مقدمة فی النحو که به لحاظ فنی دارای نکات باارزش و مفیدی است.
تفسیرالقرآن.
الملخّص فی اعراب القرآن.
تهذیب غریب الحدیث.
غریب القرآن.
و تهذیب اصلاح المنطق ابن سکّیت.
[۳۷] ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۶۴، ص۳۴۹ـ ۳۵۰، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۵ـ۱۴۲۱/۱۹۹۵ـ۲۰۰۱.
[۳۸] ابن انباری، نزهةالالباء فی طبقات الادباء، ج۱، ص۳۷۲، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره (۱۳۸۶ /۱۹۶۷).
[۳۹] یاقوت حموی، معجم الادباء، ج۲۰، ص ۲۷، بیروت ۱۴۰۰/ ۱۹۸۰.
[۴۰] علی بن یوسف قفطی، اِنباه الرواة علی اَنباه النحّاة، ج۴، ص۲۳ـ۲۴، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، ج ۴، قاهره ۱۹۷۳.
[۴۱] کارل بروکلمان، تاریخ الادب العربی، ج۱، ص۷۱، نقله الی العربیة عبدالحلیم نجار، قاهره (۱۹۷۴)، نقله الی العربیة رمضان عبدالتواب، قاهره ۱۹۷۵.
[۴۲] کارل بروکلمان، تاریخ الادب العربی، ج۲، ص۷۵ـ۷۶، نقله الی العربیة عبدالحلیم نجار، قاهره (۱۹۷۴)، نقله الی العربیة رمضان عبدالتواب، قاهره ۱۹۷۵.
[۴۳] کارل بروکلمان، تاریخ الادب العربی، ج۵، ص۱۶۲ـ ۱۶۳، نقله الی العربیة عبدالحلیم نجار، قاهره (۱۹۷۴)، نقله الی العربیة رمضان عبدالتواب، قاهره ۱۹۷۵.

لویس شیخو کتاب کنزالحفاظ فی کتاب تهذیب الالفاظ ابن سکّیت را با شرح خطیب تبریزی در ۱۳۱۵/ ۱۸۹۷ در بیروت چاپ کرده است. مجید طراد نیز کتاب دیگری از خطیب تبریزی را با عنوان شرح دیوان عنترة در ۱۳۷۷ش/۱۹۹۸ در بیروت به چاپ رسانده است.
از خطیب تبریزی ابیاتی نیز به جا مانده
[۴۴] علی بن حسن باخرزی، دمیةالقصر و عصرة اهل العصر، ج۱، ص۲۶۱ـ۲۷۱، چاپ محمد تونجی، ج ۱، دمشق) ۱۳۹۱/۱۹۷۱).
[۴۵] ابن انباری، نزهةالالباء فی طبقات الادباء، ج۱، ص۳۷۴، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره (۱۳۸۶ /۱۹۶۷).
[۴۶] ابن جوزی، المنتظم فی تاریخالملوک و الامم، ج۱۷، ص۱۱۶، چاپ محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۲.
که ابن اثیر
[۴۷] ابن‌اثیر، الکامل‌ فی‌التّاریخ‌، ج۱۰، ص۴۷۳، بیروت‌ ۱۹۶۵ - ۱۹۶۶.
آن‌ها را ضعیف دانسته است.

(۱) ابن‌اثیر، الکامل‌ فی‌التّاریخ‌، بیروت‌ ۱۹۶۵ - ۱۹۶۶.
(۲) ابن انباری، نزهةالالباء فی طبقات الادباء، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره (۱۳۸۶ /۱۹۶۷).
(۳) ابن جوزی، المنتظم فی تاریخالملوک و الامم، چاپ محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۲.
(۴) ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۵ـ۱۴۲۱/۱۹۹۵ـ۲۰۰۱.
(۵) علی بن حسن باخرزی، دمیةالقصر و عصرة اهل العصر، چاپ محمد تونجی، ج ۱، دمشق) ۱۳۹۱/۱۹۷۱).
(۶) کارل بروکلمان، تاریخ الادب العربی، نقله الی العربیة عبدالحلیم نجار، قاهره (۱۹۷۴)، نقله الی العربیة رمضان عبدالتواب، قاهره ۱۹۷۵.
(۷) خطیب بغدادی، تاریخ مدینه السلام (اختصارات).
(۸) عبدالکریم‌بن محمد سمعانی، الانساب، چاپ عبدالله عمر بارودی، بیروت، ۱۴۰۸ق.
(۹) علی بن یوسف قفطی، اِنباه الرواة علی اَنباه النحّاة، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، ج ۴، قاهره ۱۹۷۳.
(۱۰) یاقوت حموی، معجم الادباء، بیروت ۱۴۰۰/ ۱۹۸۰.

۱. ↑ عبدالکریم‌بن محمد سمعانی، الانساب، ج۱، ص۴۴۶، چاپ عبدالله عمر بارودی، بیروت، ۱۴۰۸ق.
۲. ↑ ابن جوزی، المنتظم فی تاریخالملوک و الامم، ج۱۷، ص۱۱۴، چاپ محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۲.
۳. ↑ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۶۴، ص۳۴۷، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۵ـ۱۴۲۱/۱۹۹۵ـ۲۰۰۱.
۴. ↑ ابن انباری، نزهةالالباء فی طبقات الادباء، ج۱، ص۳۷۲، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره (۱۳۸۶ /۱۹۶۷).
۵. ↑ یاقوت حموی، معجم الادباء، ج۲۰، ص ۲۵، بیروت ۱۴۰۰/ ۱۹۸۰.
۶. ↑ علی بن یوسف قفطی، اِنباه الرواة علی اَنباه النحّاة، ج۴، ص۲۲، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، ج ۴، قاهره ۱۹۷۳.
۷. ↑ کارل بروکلمان، تاریخ الادب العربی، ج۵، ص۱۶۲، نقله الی العربیة عبدالحلیم نجار، قاهره (۱۹۷۴)، نقله الی العربیة رمضان عبدالتواب، قاهره ۱۹۷۵.
۸. ↑ یاقوت حموی، معجم الادباء، ج۲۰، ص ۲۷، بیروت ۱۴۰۰/ ۱۹۸۰.
۹. ↑ کارل بروکلمان، تاریخ الادب العربی، ج۵، ص۱۶۲، نقله الی العربیة عبدالحلیم نجار، قاهره (۱۹۷۴)، نقله الی العربیة رمضان عبدالتواب، قاهره ۱۹۷۵.
۱۰. ↑ علی بن یوسف قفطی، اِنباه الرواة علی اَنباه النحّاة، ج۴، ص۲۳، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، ج ۴، قاهره ۱۹۷۳.
۱۱. ↑ عبدالکریم‌بن محمد سمعانی، الانساب، ج۱، ص۴۴۶، چاپ عبدالله عمر بارودی، بیروت، ۱۴۰۸ق.
۱۲. ↑ یاقوت حموی، معجم الادباء، ج۲۰، ص ۲۶، بیروت ۱۴۰۰/ ۱۹۸۰.
۱۳. ↑ علی بن یوسف قفطی، اِنباه الرواة علی اَنباه النحّاة، ج۴، ص۲۲ـ ۲۳، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، ج ۴، قاهره ۱۹۷۳.
۱۴. ↑ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۶۴، ص۳۴۷، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۵ـ۱۴۲۱/۱۹۹۵ـ۲۰۰۱.
۱۵. ↑ علی بن یوسف قفطی، اِنباه الرواة علی اَنباه النحّاة، ج۴، ص۲۲ـ ۲۳، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، ج ۴، قاهره ۱۹۷۳.
۱۶. ↑ عبدالکریم‌بن محمد سمعانی، الانساب، ج۱، ص۴۴۶، چاپ عبدالله عمر بارودی، بیروت، ۱۴۰۸ق.
۱۷. ↑ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۶۴، ص۳۴۷، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۵ـ۱۴۲۱/۱۹۹۵ـ۲۰۰۱.
۱۸. ↑ ابن انباری، نزهةالالباء فی طبقات الادباء، ج۱، ص۳۷۲ـ۳۷۴، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره (۱۳۸۶ /۱۹۶۷).
۱۹. ↑ یاقوت حموی، معجم الادباء، ج۲۰، ص ۲۵-۲۶، بیروت ۱۴۰۰/ ۱۹۸۰.
۲۰. ↑ یاقوت حموی، معجم الادباء، ج۲۰، ص ۲۶، بیروت ۱۴۰۰/ ۱۹۸۰.
۲۱. ↑ عبدالکریم‌بن محمد سمعانی، الانساب، ج۱، ص۴۴۶، چاپ عبدالله عمر بارودی، بیروت، ۱۴۰۸ق.
۲۲. ↑ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۶۴، ص۳۴۷، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۵ـ۱۴۲۱/۱۹۹۵ـ۲۰۰۱.
۲۳. ↑ یاقوت حموی، معجم الادباء، ج۲۰، ص۲۶- ۲۷، بیروت ۱۴۰۰/ ۱۹۸۰.
۲۴. ↑ ابن انباری، نزهةالالباء فی طبقات الادباء، ج۱، ص۳۷۲، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره (۱۳۸۶ /۱۹۶۷).
۲۵. ↑ خطیب بغدادی، تاریخ مدینه السلام (اختصارات)، ج۱۳، ص۲۰۵.
۲۶. ↑ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۶۴، ص۳۴۷، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۵ـ۱۴۲۱/۱۹۹۵ـ۲۰۰۱.
۲۷. ↑ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۶۴، ص۳۴۹، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۵ـ۱۴۲۱/۱۹۹۵ـ۲۰۰۱.
۲۸. ↑ ابن انباری، نزهةالالباء فی طبقات الادباء، ج۱، ص۳۷۳، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره (۱۳۸۶ /۱۹۶۷).
۲۹. ↑ یاقوت حموی، معجم الادباء، ج۲۰، ص ۲۶- ۲۷، بیروت ۱۴۰۰/ ۱۹۸۰.
۳۰. ↑ علی بن یوسف قفطی، اِنباه الرواة علی اَنباه النحّاة، ج۴، ص۲۲ـ ۲۳، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، ج ۴، قاهره ۱۹۷۳.
۳۱. ↑ عبدالکریم‌بن محمد سمعانی، الانساب، ج۱، ص۴۴۶، چاپ عبدالله عمر بارودی، بیروت، ۱۴۰۸ق.
۳۲. ↑ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۶۴، ص۳۴۷، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۵ـ۱۴۲۱/۱۹۹۵ـ۲۰۰۱.
۳۳. ↑ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۶۴، ص۳۴۹، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۵ـ۱۴۲۱/۱۹۹۵ـ۲۰۰۱.
۳۴. ↑ یاقوت حموی، معجم الادباء، ج۲۰، ص ۲۶، بیروت ۱۴۰۰/ ۱۹۸۰.
۳۵. ↑ عبدالکریم‌بن محمد سمعانی، الانساب، ج۱، ص۴۴۷، چاپ عبدالله عمر بارودی، بیروت، ۱۴۰۸ق.
۳۶. ↑ ابن جوزی، المنتظم فی تاریخالملوک و الامم، ج۱۷، ص۱۱۴ـ۱۱۵، چاپ محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۲.
۳۷. ↑ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۶۴، ص۳۴۹ـ ۳۵۰، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۵ـ۱۴۲۱/۱۹۹۵ـ۲۰۰۱.
۳۸. ↑ ابن انباری، نزهةالالباء فی طبقات الادباء، ج۱، ص۳۷۲، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره (۱۳۸۶ /۱۹۶۷).
۳۹. ↑ یاقوت حموی، معجم الادباء، ج۲۰، ص ۲۷، بیروت ۱۴۰۰/ ۱۹۸۰.
۴۰. ↑ علی بن یوسف قفطی، اِنباه الرواة علی اَنباه النحّاة، ج۴، ص۲۳ـ۲۴، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، ج ۴، قاهره ۱۹۷۳.
۴۱. ↑ کارل بروکلمان، تاریخ الادب العربی، ج۱، ص۷۱، نقله الی العربیة عبدالحلیم نجار، قاهره (۱۹۷۴)، نقله الی العربیة رمضان عبدالتواب، قاهره ۱۹۷۵.
۴۲. ↑ کارل بروکلمان، تاریخ الادب العربی، ج۲، ص۷۵ـ۷۶، نقله الی العربیة عبدالحلیم نجار، قاهره (۱۹۷۴)، نقله الی العربیة رمضان عبدالتواب، قاهره ۱۹۷۵.
۴۳. ↑ کارل بروکلمان، تاریخ الادب العربی، ج۵، ص۱۶۲ـ ۱۶۳، نقله الی العربیة عبدالحلیم نجار، قاهره (۱۹۷۴)، نقله الی العربیة رمضان عبدالتواب، قاهره ۱۹۷۵.
۴۴. ↑ علی بن حسن باخرزی، دمیةالقصر و عصرة اهل العصر، ج۱، ص۲۶۱ـ۲۷۱، چاپ محمد تونجی، ج ۱، دمشق) ۱۳۹۱/۱۹۷۱).
۴۵. ↑ ابن انباری، نزهةالالباء فی طبقات الادباء، ج۱، ص۳۷۴، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره (۱۳۸۶ /۱۹۶۷).
۴۶. ↑ ابن جوزی، المنتظم فی تاریخالملوک و الامم، ج۱۷، ص۱۱۶، چاپ محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۲.
۴۷. ↑ ابن‌اثیر، الکامل‌ فی‌التّاریخ‌، ج۱۰، ص۴۷۳، بیروت‌ ۱۹۶۵ - ۱۹۶۶.


دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «خطیب تبریزی»، شماره۷۱۳۹.    




جعبه ابزار