• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حیق (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف




حَيْق (به فتح حاء و سکون یاء)، از واژگان قرآن کریم به معنای احاطه و فرا گرفتن است. فعل ماضی این واژه در قرآن مجید نه بار و فعل مضارع آن یکبار آمده است.



حَيْق به معنای احاطه و فرا گرفتن است.


(وَ حاقَ‌ بِآلِ فِرْعَوْنَ سُوءُ الْعَذابِ‌) «آل فرعون را عذاب بد فرا گرفت.» در اقرب الموارد هست «حاق به حیقا: احاطه به»
(وَلا یَحِیقُ‌ الْمَکْرُ السَّیِّئُ اِلَّا بِاَهْلِهِ‌) «حیله بد احاطه نمی‌کند و نمی‌رسد مگر اهل آن را.» راغب گوید: گفته‌اند اصل آن حقّ است قاف اوّل به یا قلب شده است.
بنابراین باید معنی ثبوت و لزوم در آن ملحوظ باشد چنانکه در اقرب هست «حَاقَ‌ بِهِمُ الْاَمْرُ: لَزِمَهُمْ و وجب علیهم». در قرآن مجید فعل ماضی آن ۹ بار و فعل مضارعش یکبار آمده و همه با باء متعدّی شده است و افعال ماضی همه درباره عذاب‌هایی است که منکرین انبیاء را محو و نابود کرد و در گرفتاری موقّتی به کار نرفته است و شاید مراد از احاطه در «لا یَحِیقُ‌ الْمَکْرُ السَّیِّئُ» هم احاطه همیشگی باشد که با معنی ثبوت و لزوم مناسب است.


در قرآن مجید فعل ماضی حیق ۹ بار و فعل مضارعش یکبار آمده آمده است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۲، ص۲۰۸.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ج۱، ص۲۶۶.    
۳. ابن فارس، احمد، معجم مقائیس اللغة، ج۲، ص۱۵.    
۴. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۵، ص۱۵۲.    
۵. غافر/سوره۴۰، آیه۴۵.    
۶. طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان، ج۱۷، ص۳۳۵.    
۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۷، ص۵۰۸.    
۸. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۸، ص۴۴۵.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۱، ص۲۷۶.    
۱۰. شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ج۱، ص۷۵۸.    
۱۱. فاطر/سوره۳۵، آیه۴۳.    
۱۲. طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان، ج۱۷، ص۵۷.    
۱۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۷، ص۸۳.    
۱۴. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۸، ص۲۵۲.    
۱۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۰، ص۳۵۶.    
۱۶. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ط دار القلم، ۲۶۶.    
۱۷. شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ج۱، ص۷۵۸.    
۱۸. فاطر/سوره۳۵، آیه۴۳.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «حیق»، ج۲، ص۲۰۸.    






جعبه ابزار