حیض ساره (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ساره همسر
ابراهیم (علیه‌السّلام) در سن پیری و بعد از رسيدن به حد
یائسگی، بار ديگر
عادت ماهیانه را كه نشانه امكان تولد
فرزند بود پيدا كرد.
حایض شدن
ساره، همسر ابراهیم (علیه‌السّلام) در سن پیری و پیش از
بشارت تولد
اسحاق به او:
• « ولقد جاءت رسلنا ابرهیم بالبشری...؛
و همانا فرستادگان ما (از
فرشتگان) براى ابراهيم بشارت (يافتن فرزند و
هلاکت قوم لوط) آوردند؛ آنها
سلام گفتند، او نيز سلام گفت، پس درنگى نكرد كه (براى مهمان‌ها) گوساله‌اى بريان شده بر روى شن‌ها، و
روغن چكان حاضر آورد.»
• « وامراته قائمة فضحکت فبشرنـها باسحـق...؛
و
زن او ايستاده بود پس (براى آنكه مهمان‌هاى مرموز فرشته درآمدند) از شادى بخنديد و (در مقدمه مژده فرزند به نحو
اعجاز) حايض شد، پس او را به (پسرى به نام) اسحاق و پشت سر اسحاق به (
نوه‌اى به نام)
یعقوب بشارت داديم.»
• « قالت یـویلتی ءالد وانا عجوز وهـذا بعلی شیخـا ان هـذا لشیء عجیب؛
گفت: اى واى! آيا من مى‌زايم در حالى كه پير زنى (نود ساله) هستم و اين شوى من پير مردى (صد ساله) است؟! حقّا كه اين چيزى شگفت‌انگيز است.»
مفسران در
تفسیر ضحک در
آیه فوق آن را به معنای حیض دانسته‌اند؛
علامه طبرسی در
مجمع البیان فرموده: ضحك بفتح ضاد بمعنى حيض است گويند: «ضَحِكَتِ الْأَرْنَبُ» يعنى
خرگوش حائض شد.
علامه طباطبایی می‌گوید: كلمه ضحكت از ماده ضحك به فتح ضاء است كه به معناى حيض شدن زنان است، مؤيد اين معنا هم اين است كه بشارت را با حرف فاء متفرع بر آن كرده و فرموده: فبشرناها ... يعنى به مجرد اينكه حيض شد ما او را به اسحاق بشارت داديم و اين حيض شدن نشانه‌اى بود كه باعث مى‌شد همسر ابراهيم زودتر بشارت را باور كند و بپذيرد و خود معجزه‌اى بود كه دل او را آماده مى‌كرد به اينكه به راستى و درستى بشارت آنان اذعان كند يعنى:
زن ابراهيم (عليه‌السّلام ) ايستاده و به گفتگوى شوهرش با
ملائکه نگاه مي‌كرد پس ناگاه حائض شد و به دنبال آن ملائكه بشارت اسحاق را باو دادند.
در
روایات و
تفاسیر روایی مانند
تفسیر عیاشی و
تفسیر نور الثقلین از
امام صادق (علیه‌السّلام ) نقل شده كه ضحك بمعنى حيض است: «و فى رِوَايَةِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ فَضَحِكَتْ قَالَ: حَاضَتْ فَعَجِبَتْ مِنْ قَوْلِهِمْ».
اما
راغب در
مفردات اصرار دارد كه ضحك در آيه بمعنى خنده و
تعجب است و معنى آن حيض نيست چنانكه بعضى مفسران گفته‌اند.
آیت الله مکارم نیز در
تفسیر نمونه آن را به معنای خنده دانسته و می‌گوید: در
لغت عرب اين جمله گفته مى‌شود ضحكت الارانب يعنى خرگوش‌ها عادت شدند! اما شنيده نشده است كه اين ماده در مورد
انسان در لغت عرب به كار رفته باشد، و لذا راغب در كتاب مفردات هنگامى كه اين معنى را ذكر مى‌كند، صريحا مى‌گويد كه اين تفسير جمله فضحكت نيست آن گونه كه بعضى از مفسران پنداشته‌اند، بلكه معنى جمله همان معنى خنديدن است ولى مقارن حالت خنده عادت ماهانه نيز به او دست داد، و اين دو با هم اشتباه شده است.
و در نهایت در
قاموس قرآن چنین نتیجه‌گیری می‌شود که وقتي استعمال در معنایی را لغت تأييد كرد و از
معصوم (عليه‌السّلام ) نقل شد چه مانعى دارد که ضحک به معنای حیض باشد؟!
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «حیض ساره».
