• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حنن (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





حَنَن (به فتح حاء و نون) یا حَنان (به فتح حاء)، از واژگان قرآن کریم به معنای مهربانی است. مشتق این واژه در قرآن به صورت حَنَّان (به فتح حاء و تشدید نون) صیغه مبالغه و از اسماء حسنی، به معنای بسیار مهربان آمده است.



حَنَن یا حَنان به معنای مهربانی است. حَنَّان صیغه مبالغه و از اسماء حسنی است یَا حَنَّانُ‌ یَا مَنَّانُ: ‌«ای بسیار مهربان و‌ ای بسیار عطاء کننده.»


(وَ آتَیْناهُ الْحُکْمَ صَبِیًّا)(وَ حَناناً مِنْ لَدُنَّا وَ زَکاةً وَ کانَ تَقِیًّا) «و در طفولیت او را از جانب خود حکم و مهربانی و پاکیزگی دادیم و پرهیزکار بود.» در اقرب آمده: حنان بر وزن سحاب به معنی مهربانی است. عرب گوید: «حَنَانَکَ‌ یَا رَبِّ وَ حَنَانَیْکَ‌ یَا رَبِّ؛ یعنی رحمت و مهربانی تو را می‌خواهم‌ای پروردگار.» در مجمع از ابوعبیده نقل است که این کلمه بیشتر به لفظ تثنیه به کار می‌رود. ابن اثیر در نهایه گوید: حَنَانَیْکَ‌ یَا رَبِّ یعنی «ارْحَمْنِی رَحْمَةً بَعْدَ رَحْمَةٍ» و آن از مصادر تثنیه است که فعلش ظاهر نمی‌شود مثل لبیّک و سعدیک.
حَنَّان صیغه مبالغه و از اسماء حسنی است. ناگفته نماند: اصل حَنِین به معنی شوق و شدت گریه است چنانکه قاموس گفته است و مهربانی معنای لازم آن است؛ لذا حنین به معنی ناله، مهربانی و شوق به کار می‌رود.
در نهج البلاغه خطبه ۵۲ فرماید:
«فَوَ اللَّهِ لَوْ حَنَنْتُمْ‌ حَنِینَ‌ الْوُلَّهِ الْعِجَالِ... لَکَانَ قَلِیلًا فِیمَا اَرْجُو لَکُمْ مِنْ ثَوَابِهِ.»
محمد عبده در شرح آن گوید: هر ماده که فرزند خود را از دست بدهد واله و والهه است. عجال به کسر عین شترهایی‌اند که بچه‌هایشان را از دست داده‌اند. به هر حال منظور از حنین در این جمله ناله است.
و در حکمت ۹ همان کتاب هست:
«وَ اِنْ عِشْتُمْ‌ حَنُّوا اِلَیْکُمْ.» که مراد شوق یا مهربانی است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۲، ص۱۸۹.    
۲. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ط دار القلم، ص۲۵۹.    
۳. ابن فارس، احمد، معجم مقائیس اللغة، ج۲، ص۲۴-۲۵.    
۴. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۶، ص۲۳۹.    
۵. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۶، ص۴۰۸.    
۶. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ط دار القلم، ص۲۵۹.    
۷. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۶، ص۲۴۰.    
۸. مریم/سوره۱۹، آیه۱۲-۱۳.    
۹. طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان، ج۱۴، ص۱۹-۲۰.    
۱۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۴، ص۲۲-۲۴.    
۱۱. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۶، ص۴۰۸.    
۱۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۵، ص۱۵۱.    
۱۳. شرتونی، سعید، اقرب الموراد، ج۱، ص۷۴۰.    
۱۴. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۶، ص۴۰۷.    
۱۵. ابن اثیر، مجدالدین، النهایه فی غریب الحدیث والاثر، ج۱، ص۴۵۳.    
۱۶. فیروزآبادی، مجدالدین، قاموس المحیط، ج۴، ص۲۱۶.    
۱۷. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۹۷، خطبه ۵۲.    
۱۸. سید شریف رضی، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۱۱۳، خطبه ۵۲.    
۱۹. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۹۷، خطبه ۵۲.    
۲۰. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۱۵۳، خطبه ۹.    
۲۱. سید شریف رضی، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۷۷۰، خطبه ۶.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «حنن»، ج۲، ص۱۸۹.    






جعبه ابزار