حس‌گرایی (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حس گرایی، بینش کسانی است که
ادراک حقیقی را منحصر به ادراک حسی و
تجربه می‌دانند. اینان شاخه‌ای از مادیون‌اند که همواره امور عالم را به ماده جسمانیات و قوای جسمانی نسبت می‌دهند، ازاین رو فلاسفه‌ای که
حس را منشا
علم بشر می‌دانند حسیون نامیده می‌شوند؛ در مقابل عقلیون.
حس گرایی، بینش کسانی است که ادراک حقیقی را منحصر به ادراک حسی و تجربه می‌دانند. اینان شاخه‌ای از مادیون‌اند که همواره امور عالم را به ماده جسمانیات و قوای جسمانی نسبت می‌دهند، ازاین رو فلاسفه‌ای که
حس را منشا علم بشر می‌دانند حسیون نامیده می‌شوند؛ در مقابل عقلیون.
در این مدخل از آیاتی مانند «ما یهلکنا الا الدهر»
، «لایرجون لقاءنا»
، «ان هی الا حیاتنا الدنیا»
، «لولا انزل علیه ملک» و «و لن نؤمن لک حتی نری الله جهرة»
استفاده شده است.
اتهام دروغگویی به
پیامبر خدا صلی الله علیه وآله، از سوی اشراف کافر، نشئت گرفته از
حس گرایی آنان بوده است: «وقال الملا من قومه الذین کفروا... واترفنـهم فی الحیوة الدنیا ما هـذا الا بشر مثلکم یاکل مما تاکلون منه ویشرب مما تشربون• ایعدکم انکم اذا متم وکنتم ترابـا وعظـمـا انکم مخرجون• هیهات هیهات لما توعدون• ان هی الا حیاتنا الدنیا نموت ونحیا وما نحن بمبعوثین• ان هو الا رجل افتری علی الله کذبـا...» ولی اشرافیان خود خواه قوم او که کافر شده بودند و لقای آخرت را
تکذیب کرده بودند و ناز و نعمت در زندگی دنیا به آنها داده بودیم گفتند: این بشری است مثل شما! از آنچه شما می‌خورید می‌خورد و از آنچه می‌نوشید می‌نوشد! • آیا او به شما وعده می‌دهد هنگامی که مردید و خاک و استخوان شدید بار دیگر (از قبرها) خارج می‌شوید؟• هیهات، هیهات از این وعده هائی که به شما داده می‌شود! • غیر از این زندگی دنیا چیزی در کار نیست، پیوسته گروهی از ما می‌میرند و
نسل دیگری جای آنها را می‌گیرید و ما هرگز برانگیخته نخواهیم شد• او فقط مرد دروغگوئی است که بر خدا
افترا بسته و ما هرگز به او ایمان نخواهیم آورد.
ایمان نیاوردن اشراف کافر به فرستاده
خدا ، برگرفته از
حس گرایی آنان بوده است: «وقال الملا من قومه الذین کفروا... واترفنـهم فی الحیوة الدنیا... • ان هی الا حیاتنا الدنیا نموت ونحیا وما نحن بمبعوثین• ان هو الا رجل افتری علی الله کذبـا وما نحن له بمؤمنین» ولی اشرافیان خود خواه قوم او که کافر شده بودند ...و ناز و
نعمت در زندگی دنیا به آنها داده بودیم ...• غیر از این زندگی دنیا چیزی در کار نیست، پیوسته گروهی از ما می‌میرند و نسل دیگری جای آنها را می‌گیرید و ما هرگز برانگیخته نخواهیم شد• او فقط مرد دروغگوئی است که بر خدا افترا بسته و ما هرگز به او
ایمان نخواهیم آورد.
آشکار شدن
حس گرایی کافران، به صورت درخواست نابجای نزول
فرشته بر پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و مشاهده آن بروز پیدا کرده بود: «وقالوا لولا انزل علیه ملک...» گفتند چرا فرشتهای بر او نازل نشده (تا او را در
دعوت مردم به سوی خدا همراهی کند) ... .(با توجه به آیات قبل، مرجع ضمیر «قالوا» کافران است و مقصود از این گفته «لولا انزل...»، نزول فرشته و مشاهده آن بود.
)
از جمله بهانه جوئیهائی که مشرکان در برابر پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم داشتند و در چندین آیه از
قرآن به آن اشاره شده و در آیه مورد بحث نیز آمده است این است که آنها میگفتند چرا پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم به تنهائی به این مأموریت بزرگ دست زده است؟ چرا موجودی از غیر جنس بشر و از جنس فرشتگان او را در این ماموریت همراهی نمی‌کند؟ مگر میتواند انسانی که از جنس ما است به تنهائی بار
رسالت را بر دوش کشد؟
و منظورشان این بوده که به خیال خود آن حضرت را تحریک به کاری کنند که از انجامش عاجز شود.
حس گرایی بنی اسرائیل حس گرایی ثمود،
حس گرایی فرعون ،
حس گرایی قوم ابراهیم ،
حس گرایی کافران ،
حس گرایی مشرکان ،
عوامل حس گرایی .
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «حس‌گرایی».
