حسرت ظالمان (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ظالم بیدادگر در روز قیامت که در دنیائی از
تأسف فرو رفته می‌گوید: ای وای بر من کاش فلان شخص گمراه را دوست خود انتخاب نکرده بودم. ای کاش راهی به
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) پیدا کرده بودم که تمام بدبختی در ترک رابطه با پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و قبول رابطه با این
دوست گمراه بود.
قرآن کریمدر مورد حسرت ظالمان، هنگام مشاهده
عذاب الهی می فرماید: «وکم قصمنا من قریة کانت ظالمة وانشانا بعدها قومـا ءاخرین• فلما احسوا باسنا اذا هم منها یرکضون• قالوا یـویلنا انا کنا ظــلمین» چه بسیار مناطق آباد ستمگری را که ما درهم شکستیم و بعد از آنها
قوم دیگری روی کار آوردیم• آنها هنگامی که
احساس عذاب ما را کردند ناگهان پا به فرار گذاشتند! • گفتند: ای وای بر ما که ظالم و ستمگر بودیم.
حسرت ظالمان در قیامت، به علت
غفلت پیوسته خویش از روز قیامت، در دنیا می باشد: «واقترب الوعد الحق فاذا هی شـخصة ابصـر الذین کفروا یـویلنا قد کنا فی غفلة من هـذا بل کنا ظــلمین» و وعده حق (
قیامت ) نزدیک می‌شود، در آن هنگام چشمهای کافران از وحشت از حرکت باز می‌ماند (می‌گویند) ای وای بر ما که از این در غفلت بودیم بلکه ما ستمگر بودیم.
قرآن کریم حسرت ظالمان، در وقت مشاهده عذاب، تا زمان نابودی آنان را اینگونه بیان می فرماید: «وکم قصمنا من قریة کانت ظالمة وانشانا بعدها قومـا ءاخرین• فلما احسوا باسنا اذا هم منها یرکضون• قالوا یـویلنا انا کنا ظــلمین• فما زالت تلک دعوهم حتی جعلنـهم حصیدا خـمدین» چه بسیار مناطق آباد ستمگری را که ما درهم شکستیم و بعد از آنها قوم دیگری روی کار آوردیم• آنها هنگامی که
احساس عذاب ما را کردند ناگهان پا به فرار گذاشتند! • گفتند: ای وای بر ما که ظالم و ستمگر بودیم•و همچنان این سخن را تکرار می‌کردند تا ریشه آنها را قطع کردیم و آنها را خاموش ساختیم! .
قرآن کریم در مورد ظالمان و گاز گرفتن دستهای خود در قیامت، به سبب حسرت و پیروی نکردن از
پیامبر صلی الله علیه وآله می فرماید: «ویوم یعض الظالم علی یدیه یقول یــلیتنی اتخذت مع الرسول سبیلا• یـویلتی لیتنی لم اتخذ فلانـا خلیلا» و به خاطر بیاور روزی را که ظالم دست خویش را از شدت حسرت به دندان می‌گزد و می‌گوید: ای کاش با رسول
خدا راهی برگزیده بودم•ای وای بر من! کاش فلان (شخص گمراه) را دوست خود انتخاب نکرده بودم! .
روز قیامت صحنه‌های عجیبی دارد که بخشی از آن در آیات مورد بحث خاطر نشان شده، و آن مساله حسرت فوق العاده ظالمان از گذشته خویش است نخست می‌فرماید: بخاطر آور روزی را که ظالم دست خویش را از شدت حسرت به دندان می‌گزد، می‌گوید: ای کاش با رسولخدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم راهی برگزیده بودم.
یعض از ماده
عض (بر وزن سد) به معنی گاز گرفتن با
دندان است و معمولا این تعبیر در مورد کسانی که از شدت حسرت و تأسف ناراحتند به کار می‌رود، چنانکه در فارسی نیز
ضرب المثل است که فلانی انگشت حسرت به دندان می‌گزید (ولی در عربی به جای انگشت، دست گفته می‌شود و شاید رساتر باشد چون همیشه
انسان در چنین حالاتی انگشت نمی‌گزد بلکه گاه پشت دست را می‌گزد مخصوصا در عربی بسیار می‌شود که همچون آیه مورد بحث «یدیه» یعنی هر دو دست، گفته می‌شود که شدت تأسف و حسرت را به طرز گویاتری بیان می‌کند).
این کار شاید به خاطر این باشد که این گونه اشخاص هنگامی که گذشته خویش را می‌نگرند خود را مقصر می‌دانند و تصمیم بر
انتقام از خویشتن می‌گیرند و این نوعی انتقام است تا بتوانند در سایه آن کمی آرامش یابند. و براستی آن روز را باید
یوم الحسرة گفت، چنانکه در
قرآن از روز قیامت نیز به همین عنوان یاد شده است (
) چرا که افراد خطاکار خود را در برابر یک زندگی جاویدان در بدترین شرائط می‌بینند در حالی که می‌توانستند با چند روز
صبر و شکیبائی و مبارزه با نفس و
جهاد و ایثار، آن را به یک زندگی پر افتخار و سعادتبخش مبدل سازند. حتی برای نیکوکاران هم روز تأسف است، تأسف از اینکه چرا بیشتر از این نیکی نکردند؟!
سپس
اضافه می‌کند که این ظالم بیدادگر که در دنیائی از
تأسف فرو رفته می‌گوید: ای وای بر من کاش فلان شخص گمراه را دوست خود انتخاب نکرده بودم. روشن است که منظور از فلان همان شخصی است که او را به گمراهی کشانده :
شیطان یا دوست بد یا خویشاوند گمراه است. در واقع این آیه و آیه قبل دو حالت نفی و اثبات را در مقابل هم قرار می‌دهد در یکجا می‌گوید: ای کاش راهی به پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم پیدا کرده بودم و در اینجا می‌گوید: ای کاش فلان شخص را دوست خود انتخاب نکرده بودم که تمام بدبختی در ترک رابطه با پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و قبول رابطه با این
دوست گمراه بود.
قرآن کریم حسرت ظالمان، به هنگام
احساس و
لمس اندکی از عذاب پروردگار را چنین وصف می فرماید: «ولـئن مستهم نفحة من عذاب ربک لیقولن یـویلنا انا کنا ظــلمین» اگر کمترین عذاب پروردگارت آنها را
لمس کند فریادشان بلند می‌شود‌ای وای ما همگی ستمگر بودیم.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «حسرت ظالمان».
