حسب (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حَسِبَ: (أَمْ حَسِبَ الَّذينَ يَعْمَلُونَ السَّيِّئاتِ) معنى اين واژه به اختلاف حركت سين، متغيّر است، «
حَسِبَ، يَحْسُبُ، حُسْبانًا»، به معنى «
پنداشتن و گمان كردن» است.
آیه مورد بحث تهديد شديدى براى
کفار و گنهكاران است، تا گمان نكنند اگر
مؤمنان را تحت فشار قرار دادند و مجازاتهاى الهى فورا دامان آنها را فرونگرفت
خدا از آنها
غافل است و يا قدرت بر
عذاب آنها ندارد؛ بنابراين، مهلت الهى نبايد آنها را
مغرور كند كه اين نيز براى آنها آزمونى است و فرصتى براى
توبه و بازگشت.
اين كه بعضى از
مفسران آيه فوق را اشاره به مؤمنان گنهكار دانسته‌اند به‌هيچ‌وجه مناسب
سیاق آیات نيست، بلكه قرائن گواهى مى‌دهد كه منظور،
مشرکان و كفار است.
به موردی از کاربرد
حَسِبَ در
قرآن، اشاره می‌شود:
(أَمْ حَسِبَ الَّذينَ يَعْمَلُونَ السَّيِّئاتِ أَن يَسْبِقُونا ساء ما يَحْكُمُونَ) «آيا كسانى كه اعمال بد انجام مى‌دهند گمان كردند بر ما پيشى خواهند گرفت و چيره خواهند شد؟! چه بد داورى مى‌كنند.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
(أَمْ حَسِبَ الَّذينَ يَعْمَلُونَ السَّيِّئاتِ أَنْ يَسْبِقُونا ساءَ ما يَحْكُمُونَ) كلمه ام منقطعه است (كه در اصطلاح نحو به معناى بلكه است). و مراد از جمله
(الَّذينَ يَعْمَلُونَ السَّيِّئاتِ) كسانى كه گناه مى‌كنند مشركين است، كه مؤمنين را مى‌آزردند، و آنان را از
راه خدا جلوگيرى مى‌كردند، هم چنان كه مراد از كلمه ناس در جمله
(أَ حَسِبَ النَّاسُ) كسانى هستند كه گفته بودند: آمنا ولى در معرض برگشتن از
ایمان بودند، چون از
فتنه و شكنجه مشركين مى‌ترسيدند.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله « حسب »، ص۵۰۳.
