حزن (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حُزْن (به فتح حاء و سکون زاء) و
حَزَن (به فتح حاء و زاء)، یکی از
واژگان قرآن کریم به معنای اندوه و غصه است. اصل حزن به معنی سختی زمین یا زمین سخت است و چون اندوه یک نوع گرفتگی و خشونت قلب است لذا به آن حزن گفته‌اند.
حُزْن و
حَزَن به معنی اندوه است.
راغب نیز هر دو را به یک معنی گفته است.
(وَ ابْیَضَّتْ عَیْناهُ مِنَ الْحُزْنِ...) «چشمانش از غصّه سفید (نابینا) گردید.»
(قالَ اِنَّما اَشْکُوا بَثِّی وَ حُزْنِی اِلَی اللَّهِ) در (ب ث ث) گذشت
که مراد از بثّ، اندوهی است که شخص قادر به کتمان آن نیست و آن را اظهار می‌کند معنی آیه: «من اندوه و غصّه خود را فقط به
خدا شکایت می‌کنم.»
(وَ قالُوا الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی اَذْهَبَ عَنَّا الْحَزَنَ) (آنها مى‌گويند: «
حمد و ستايش مخصوص خداوندى است كه اندوه را از ما برطرف ساخت...)
(فَالْتَقَطَهُ آلُ فِرْعَوْنَ لِیَکُونَ لَهُمْ عَدُوًّا وَ حَزَناً) (هنگامى كه مادرش به فرمان خدا او را به دريا افكند خاندان فرعون او را از آب گرفتند، تا سرانجام دشمن آنان و مايه اندوهشان گردد!)
لام در «لِیَکُونَ» برای عاقبت است چنانکه
مجمع البیان گفته و مراد از حزن سبب حزن است و آن از باب مبالغه است.
معنی آیه: «
آل فرعون او را از آب گرفتند و عاقبت این کار آن بود که
موسی (علیه‌السّلام) برای آنها دشمن و باعث اندوه باشد.» ناگفته نماند اصل حزن به معنی سختی زمین یا زمین سخت است و چون اندوه یک نوع گرفتگی و خشونت قلب است لذا به آن حزن گفته‌اند. (مجمع ذیل
آیه ۹۲ توبه)
در
نهج البلاغه خطبه ۱ آمده: «
«ثُمَّ جَمَعَ سُبْحَانَهُ مِنْ حَزْنِ الْاَرْضِ وَ سَهْلِهَا...»؛ یعنی خدا از سخت و نرم زمین خاکی گرد آورد.»
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله "حزن"، ج۲، ص۱۲۶-۱۲۷.
