• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حرمه (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



مقالات مرتبط: حُرُمات (لغات‌قرآن).
مقالات مشابه: احترام (علوم دیگر).
دیگر کاربردها: حرمت (ابهام‌زدایی).

حُرْمَه (به ضم حاء و سکون راء) از واژگان نهج البلاغه به معنای احترام و عظمت است. جمع آن حُرَم (به ضم حاء و فتح راء) و کلماتی مانند حرام و حَرَم (بر وزن شرف) از مشتقات این واژه‌اند که حضرت علی (علیه‌السلام) درباره‌ی نکوهش اصحاب جمل، پندهای حکیمانه و توصیف رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) و... از این واژه استفاده نموده است.



حُرْمَه به معنای احترام و عظمت آمده است. «الحرمة ما لا یحلّ انتهاکه.»
حَرام به معنای حُرمت و احترام نیز آمده است چنان‌که گفته می‌شود: «البیتُ الحَرام.»
حَرَم به معنای محترم و چیزی که هتک حرمتش جایز نیست آمده است چنان‌که گفته می‌شود: «مکّه و حوالی آن حرم است. » این واژه مقابل «حِلّ» بکار رفته است.


• امام (صلوات‌الله‌علیه) در خصوص نکوهش اصحاب جمل فرموده است: «فَخَرَجُوا یَجُرُّونَ حُرْمَةَ رَسُولِ اللهِ (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) کَمَا تُجَرُّ الاْمَةُ عِنْدَ شِرَائِهَا»؛ «از مکه خارج شدند حرمت رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) (عایشه) را با خود می‌کشیدند مانند کشیدن کنیز به وقت خریدنش.»
• آن حضرت در بیانی در خصوص حلال و حرام الهی فرموده‌اند: «مُبَيِّناً حَلاَلَهُ وَحَرامَهُ، وَفَرَائِضَهُ وَفَضَائِلَهُ، وَنَاسِخَهُ وَمَنْسُوخَهُ، وَرُخَصَهُ وَعَزَائِمَهُ، وَخَاصَّهُ وَعَامَّهُ، وَعِبَرَهُ وَأَمْثَالَهُ، وَمُرْسَلَهُ وَمَحْدُودَهُ، وَمُحْكَمَهُ وَمُتَشَابِهَهُ، مُفَسِّراً جُمَلَهُ، وَمُبَيِّناً غَوَامِضَهُ»؛ (حلال و حرامش آشكار و فريضه‌ها و مستحبّات و ناسخ و منسوخ، و مباح و ممنوع، خاص و عام، پندها و مثلها، مطلقها و محدودها، محكمات و متشابهاتش همه معلوم است؛ مجملات آن به بركت محكمات و آيات روشن، تفسير شده، نكات پيچيده آن (در پرتو آيات ديگر) واضح است.)
• امام (علیه‌السلام) در پندهایی حکیمانه می‌فرماید: «وَفَضَّلَ حُرْمَةَ الْمُسْلِمِ عَلَی الْحُرَمِ کُلِّهَ»ا؛ «و احترام مسلمان را بر همه احترام‌ها برتر کرده است.»
• امام (علیه‌السلام) همچنین در توصیف رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) فرموده‌اند: «وَشَجَرَتُهُ خَیْرُ الشَّجَر نَبَتَتْ فِی حَرَم، وَبَسَقَتْ فِی کَرَم»؛ «خانواده او بهترین خانواده است در نسل محترمی به وجود آمده و در کرامت بالا رفته است.»
• آن حضرت در خصوص کعبه و فلسفۀ حجّ نیز می‌فرماید: «جَعَلَهُ سُبْحَانَهُ لِلاِسْلامِ عَلَماً، وَلِلْعَائِذِینَ حَرَماً»؛ (خداوند متعال این خانه خود را پرچمی برای اسلام قرار داد و حرم امنی برای پناهندگان به آن.)


این واژه پنج بار در «نهج البلاغه» آمده است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه،ج۱، ص۲۶۷.    
۲. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۶، ص۳۸.    
۳. ابن سیده، المحکم والمحیط الأعظم، ج۳، ص۳۲۷.    
۴. ابن عاشور، التحریر والتنویر، ج۷، ص۵۵.    
۵. قمی مشهدی، محمدرضا، تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب، ج۳، ص۱۶۶.    
۶. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۳۸۱، خطبه ۱۷۱.    
۷. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۴۷، خطبه ۱۷۲.    
۸. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۱۰۳، خطبه ۱۶۷.    
۹. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۳۰۸.    
۱۰. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۳۶، خطبه ۱۶۷.    
۱۱. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۴، خطبه ۱.    
۱۲. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۱۹، خطبه ۱.    
۱۳. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱، ص۱۱۷.    
۱۴. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۳، خطبه ۱.    
۱۵. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۳۷۴، خطبه ۱۶۷.    
۱۶. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۴۲، خطبه ۱۶۷.    
۱۷. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۹۷، خطبه ۱۶۲.    
۱۸. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۲۸۸.    
۱۹. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۲۱۳، خطبه ۱۶۲.    
۲۰. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۳۹، خطبه ۹۴.    
۲۱. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۱۸۵، خطبه ۹۲.    
۲۲. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۶۲.    
۲۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۳۷، خطبه ۱.    
۲۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۵، خطبه ۱.    
۲۵. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۲۱، خطبه ۱.    
۲۶. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱، ص۱۲۳.    
۲۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۳، خطبه ۱.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «حرمه»، ص۲۶۷.    






جعبه ابزار