حذف احتباک
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حذف احتباک به حذف بخشی از ابتدای
کلام به قرینه آخر کلام و بر
عکس اطلاق می‌شود.
«حذف احتباک» از اقسام
ایجاز حذف است و در لغت یعنی محکم و استوار ساختن، و در اصطلاح اهل
بلاغت و معانی یعنی حذف کلمه یا بخشی از اول کلام که نظیر آن در آخر کلام آمده است یا حذف چیزی از آخر کلام که نظیر آن در اول کلام باشد؛
۱. (ومثل الذین کفروا کمثل الذی ینعق بما لا یسمع الا دعاء ونداء…)
که در تقدیر چنین است: «و مثل الانبیاء والکفار کمثل الذی ینعق و الذی ینعق به» که «
انبیاء » از اول کلام حذف شده است و «الذی ینعق» بر آن
دلالت دارد، و «الذی ینعق به» از آخر کلام حذف شده و «الذین کفروا» دال بر آن است.
۲. (فئة تقاتل فی سبیل الله واخری کافرة)
که در تقدیر چنین است: «فئة مؤمنة تقاتل فی سبیل الله و اخری کافرة تقاتل فی سبیل الطاغوت» و محذوف به
قرینه معلوم می‌شود.
سیوطی در الاتقان می‌گوید: این نوع حذف، از لطیف‌ترین و بدیع‌ترین انواع
حذف است و کم هستند کسانی که متوجه این فن بلاغی بشوند. زرکشی در البرهان آن را حذف مقابلی نامیده است.
ایجاز حذف .
فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله«حذف احتباک».
