حدیث حجب
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حدیث حجب در دو تعریف آمده است: ۱.
حدیث مورد
استناد در اثبات
برائت شرعی حدیث حجب گویند؛ ۲. ما حَجَب اللهُ علمَه عن العباد فهو موضوع عنهم.
حدیث حجب، از احادیثی است که برای اثبات برائت شرعی به آن
استدلال شده است. در این حدیث
امام صادق علیه‌السّلام می‌فرماید: «ما حجب الله علمه عن العباد فهو موضوع عنهم؛ آن چه که
خداوند،
علم به آن را از بندگان پنهان داشته، از آنها برداشته است و در برابر آن
مسئول نیستند».
حکم الزامی (
وجوب یا
حرمت )
مجهول و
مشکوک از مواردی است که خداوند، آگاهی یافتن از آن را بر بندگان پنهان داشته است؛ بنابراین
تکلیف ناشی از آن نیز از
ذمه بندگان برداشته شده و در نتیجه، مسئولیت و مؤاخذه‌ای در کار نیست و این همان معنای
برائت است.
برخی همانند مرحوم «
امام خمینی» در مقام استدلال به حدیث حجب، گفته‌اند:
۱. مراد از «ما» ی موصوله،
حکم است؛
۲. «حجب»، در جایی است که حکم بیان شده ولی به دلایلی خارج از
اراده مکلف به وی نرسیده است؛
۳. مراد از «حجب از عباد»
حجب و منع از همه مکلفان نیست، بلکه حجب از بعضی از آنان مراد است؛
۴. مراد از «حجب»،
سکوت و
عدم بیان نیست.
برخی هم چون مرحوم «
شیخ انصاری» و «
آخوند خراسانی» بر حدیث حجب دو اشکال وارد نموده‌اند:
۱. از آن جا که در حدیث، حجب، به
خداوند نسبت داده شده است، «ما حجب الله» در «ما سکت الله» ظهور پیدا می‌کند؛ یعنی احکامی را که خداوند در واقع برای بندگان بیان ننموده و حکم آنها را مسکوت گذاشته، از آنها برداشته شده است، نه احکامی که بیان کرده، اما به آنها نرسیده است؛ پس از مورد برائت خارج می‌شود؛
۲. کلمه «
عباد» ظهور دارد در این که حکم برای هیچ یک از بندگان بیان نشده است، در حالی که محل بحث جایی است که حکمی برای بندگان بیان شده و بعضی عالم و برخی
جاهل به آن می‌باشند.
فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۴۱۲، برگرفته از مقاله «حدیث حجب».
