حجاب مستور (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حِجاب مَسْتور: (حِجابٗا مَّسۡتُورا) «حجاب» بر وزن كتاب، به معنى «
پرده و پوشش» است و به صورت مصدر، به معنى «
مانع شدن و پنهان كردن» است ( جمع آن «
حُجُب» بر وزن كتب است).
«
مستور» از ماده «
ستر» به معنای پوشش است.
در معنى «
حجاب مستور» با توجه به
آیه مورد بحث در ميان
مفسّران گفتگوست.
به موردی از کاربرد «حجاب مستور» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ إِذا قَرَأْتَ الْقُرآنَ جَعَلْنا بَيْنَكَ وَ بَيْنَ الَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ بِالآخِرَةِ حِجابًا مَّسْتورًا) «و هنگامى كه قرآن مى‌خوانى، ميان تو و آنها كه به
آخرت ايمان نمى‌آورند،
حجاب ناپيدايى قرار مى‌دهيم»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: اگر
مشرکین را چنين
وصف كرده كه
(لا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ) جهتش اين است كه انكارشان نسبت به آخرت جايى براى
ایمان به خداى يگانه و
رسالت پيغمبران باقى نمى‌گذارد، آرى
کفر به
معاد مستلزم كفر به همه
اصول دین است، و علاوه بر اين جمله مذكور خاصيت ديگرى هم دارد و آن اين است كه زمينه را براى آيه بعد كه مساله انكار بعث و
قیامت را بيان مى‌كند فراهم مى‌سازد.
و معناى آيه شريفه اين است كه وقتى تو قرآن مى‌خوانى و بر آنان
تلاوت مى‌كنى ما ميان تو و ميان مشركين كه به آخرت ايمان ندارند -اين
توصيف هم از در مذمت است- حجابى معنوى مى‌افكنيم كه از فهم آن محجوب مى‌شوند، و ديگر نمى‌توانند اسم خداى يگانه را بشنوند، و تو را به رسالت
حق بشناسند، و به معاد ايمان آورده به
حقیقت آن پى برند.
در معنى «حجاب مستور» با توجه به آيۀ مورد بحث در ميان مفسّران گفتگوست.
الف) «مستور» را صفت «حجاب» مى‌دانند و مى‌گويند ظاهر تعبير قرآن اين است كه اين حجاب از ديده‌ها پنهان است، در واقع حجاب
کینه و
عداوت و
حسادت چيزى نيست كه با چشم ديده شود، ولى با اين حال پردۀ ضخيمى ميان
انسان و شخصى كه مورد كينه و حسادت اوست ايجاد مى‌كند.
ب) بعضى ديگر مستور را به معنى «ساتر» دانسته‌اند (زيرا
اسم مفعول گاهى به معنى فاعل مى‌آيد، همان گونه كه در همين سلسله
آیات نيز بعضى از مفسران «مسحور» را به معنى «ساحر» دانسته‌اند).
ج) بعضى ديگر
توصيف حجاب را به مستور يک
توصيف مجازى مى‌دانند و مى‌گويند منظور اين نيست كه اين حجاب مستور است، بلكه حقايقى كه ماوراء اين حجاب است مستور مى‌باشد (مانند شخصيت
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و صدق دعوت او و عظمت سخنانش).
اما دقت در اين سه تفسير نشان مى‌دهد كه تفسير اول با ظاهر آيه هماهنگ‌تر است.
در بعضى از روايات نيز مى‌خوانيم كه گاهى دشمنان سرسخت پيامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) به سراغ او مى‌آمدند در حالى كه او با ياران خود مشغول تلاوت قرآن بود اما او را نمى‌ديدند، گويى عظمت خيره‌كننده پيامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) مانع مى‌شد كه اين كوردلان او را ببينند و بشناسند و آزار دهند.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله « حجاب مستور چیست؟»، ص۴۵۱.
