• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

جمال محمودصالح حمدان

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



حمدان، جمال محمود صالح، جغرافی‌دان و محقق و متفکر مصری است.



او در ۱۳۰۷ش/ ۱۹۲۸ در استان قلیوبیه مصر متولد شد.


در ۱۳۲۷ش/ ۱۹۴۸ در رشته جغرافیا از دانشگاه فؤاد اول (قاهره کنونی) لیسانس گرفت.
در ۱۳۳۲ش/ ۱۹۵۳ از پایان‌نامه خود درباره جمعیت در مرکز دلتای رود نیل دفاع کرد و از دانشکده ادبیات دانشگاه ریدینگ انگلستان در رشته جغرافیا دکتری گرفت.


پس از بازگشت به مصر ، در گروه جغرافیای دانشکده ادبیات به تدریس پرداخت.
[۱] محمدخیر یوسف، تتمة‌الاعلام للزرکلی، ج۱، ص۱۱۱، بیروت ۱۴۲۲/۲۰۰۲.

در ۱۳۳۶ش/ ۱۹۵۷ کتاب برخی جنبه‌های جغرافیای شهری خرطوم را به انگلیسی و در ۱۳۳۷ش/ ۱۹۵۸ کتابهای دراسة فی جغرافیة المدن، الشخصیة و الوحدة الاقلیمیة فی‌العالم‌العربی، و دراسات فی‌العالم‌العربی را منتشر نمود.
[۲] محمدخیر یوسف، تتمة‌الاعلام للزرکلی، ج۱، ص۱۱۲، بیروت ۱۴۲۲/۲۰۰۲.



در ۱۳۴۲ش/ ۱۹۶۳ از سمت استادی خود استعفا کرد تا فرصتی برای تحقیق و نوآوری داشته باشد
[۳] ناصر زمل، موسوعة نساء و رجال من مصر، ج۷، جزء۱۰، قسم ۱، ص۱۹۷، قاهره ۱۴۲۳/ ۲۰۰۳.
[۴] لمعی مطیعی، موسوعة ۱۰۰۰ شخصیة مصریة، ج۱، ص۴۴۰، قاهره ۱۴۲۷/ ۲۰۰۶.

او بقیه عمر خود را در انزوا به مطالعه و تألیف مقاله و کتاب به سر برد و فقط با رئیس انتشارات عالم‌الکتب، برای چاپ مقاله‌ها و کتاب‌هایش، مناسبات داشت.


برخی کتابهایی که حمدان منتشر کرد عبارت‌اند از: بِتْرول‌العرب و المدینة‌العربیة، هر دو در ۱۳۴۳ش/ ۱۹۶۴؛ افریقیاالجدیدة در ۱۳۴۵ش/ ۱۹۶۶؛ کتاب الیهود انثروبولوجیا در ۱۳۴۶ش/ ۱۹۶۷؛ اَنْماط مِن ْالبیئات در ۱۳۴۹ش/ ۱۹۷۰؛ و الجمهوریة العربیة اللیبیة ۱۳۵۲ش/ ۱۹۷۳.
در ۱۳۵۳ش/ ۱۹۷۴ در کتاب ۶ اکتوبر فی الاستراتجیة العالمیة، که پس از پیروزی ۱۳۵۲ش/۱۹۷۳ اعراب بر رژیم اشغالی نوشت، انورسادات را بسیار مدح کرد، ولی پس از پیمان کمپ دیوید نظر خود را درباره وی تغییر داد.
در ۱۳۵۴ش/۱۹۷۵ کتاب قناة‌السویس را منتشر کرد.
[۵] محمدخیر یوسف، تتمة‌الاعلام للزرکلی، ج۱، ص۱۱۱ـ۱۱۲، بیروت ۱۴۲۲/۲۰۰۲.

در ۱۳۵۸ش/ ۱۹۷۹ جایزه تشویقی کشور (جائزة‌الدولة‌التَشْجیعیه) به وی تعلق گرفت.
[۶] سعید جودة سحار، موسوعة اعلام الفکرالعربی، ج۱، ص۳۴۴، مصر (۱۹۹۹ـ ۲۰۰۳).

در ۱۳۵۹ش/ ۱۹۸۰ کتاب شخصیة مصر را در چهار هزار صفحه نوشت که از مهم‌ترین تألیفات اوست و دانش دایرة‌المعارفی او در این کتاب به‌وضوح مشاهده می‌شود.
این کتاب، که بر پایه تحلیلهای جغرافیایی نوشته شده، تفسیرجدیدی از تاریخ مصر است.
[۷] لمعی مطیعی، موسوعة ۱۰۰۰ شخصیة مصریة، ج۱، ص۴۳۷ـ ۴۳۸، قاهره ۱۴۲۷/ ۲۰۰۶.
[۸] لمعی مطیعی، موسوعة ۱۰۰۰ شخصیة مصریة، ج۱، ص۴۴۳، قاهره ۱۴۲۷/ ۲۰۰۶.
[۹] لمعی مطیعی، موسوعة ۱۰۰۰ شخصیة مصریة، ج۱، ص۱۸۱، قاهره ۱۴۲۷/ ۲۰۰۶.

در ۱۳۶۱ش/ ۱۹۸۲ کتاب استراتیجیة الاستعمار و التحریر را به چاپ رساند.
[۱۰] محمدخیر یوسف، تتمة‌الاعلام للزرکلی، ج۱، ص۱۱۲، بیروت ۱۴۲۲/۲۰۰۲.

در ۱۳۶۵ش/ ۱۹۸۶ جایزه تقدیری کشور (جائزة‌الدولة التَقدیریه) را دریافت کرد.
[۱۱] سعید جودة سحار، موسوعة اعلام الفکرالعربی، ج۱، ص۳۴۴، مصر (۱۹۹۹ـ ۲۰۰۳).
[۱۲] لمعی مطیعی، موسوعة ۱۰۰۰ شخصیة مصریة، ج۱، ص۱۸۲، قاهره ۱۴۲۷/ ۲۰۰۶.

آخرین تألیفات وی دو کتاب به نامهای جغرافیة‌الاسلام و الیهودیة و الصهیونیة است
[۱۳] محمدخیر یوسف، تتمة‌الاعلام للزرکلی، ج۱، ص۱۱۱، بیروت ۱۴۲۲/۲۰۰۲.
[۱۴] ناصر زمل، موسوعة نساء و رجال من مصر، ج۷، جزء۱۰، قسم ۱، ص۱۹۷، قاهره ۱۴۲۳/ ۲۰۰۳.
او علم جغرافیا را از شکل توصیفی محدود، به صورت علمی تخصصی و در دسترس همگان درآورد و از این طریق به بررسی موضوعات تاریخی، اقتصادی، سیاسی و عمرانی پرداخت
[۱۵] ناصر زمل، موسوعة نساء و رجال من مصر، ج۷، جزء۱۰، قسم ۱، ص۱۹۸، قاهره ۱۴۲۳/ ۲۰۰۳.



جمال محمود حمدان در ۱۳۷۲ش/ ۱۹۹۳ در آتش‌سوزی منزلش، به علت نشت گاز ، درگذشت.
او وعده داده بود دایرة‌المعارفی برای باطل کردن ادعای صهیونیست‌ها و نفی ادعاهای اسرائیل در فلسطین ، انتشار دهد و به همین دلیل، مرگ وی مشکوک تلقی شد.
[۱۶] سعید جودة سحار، موسوعة اعلام الفکرالعربی، ج۱، ص۳۴۴، مصر (۱۹۹۹ـ ۲۰۰۳).
[۱۷] لمعی مطیعی، موسوعة ۱۰۰۰ شخصیة مصریة، ج۱، ص۱۸۱، قاهره ۱۴۲۷/ ۲۰۰۶.

در ۱۳۷۴ش/ ۱۹۹۵ در اسپانیا همایشی برای بزرگداشت وی برپا گردید.
[۱۸] محمدخیر یوسف، تتمة‌الاعلام للزرکلی، ج۱، ص۱۱۲، بیروت ۱۴۲۲/۲۰۰۲.



(۱) ناصر زمل، موسوعة احداث القرن العشرین، ریاض ۱۴۲۶/۲۰۰۵.
(۲) سعید جودة سحار، موسوعة اعلام الفکرالعربی، مصر (۱۹۹۹ـ ۲۰۰۳).
(۳) لمعی مطیعی، موسوعة ۱۰۰۰ شخصیة مصریة، قاهره ۱۴۲۷/ ۲۰۰۶.
(۴) ناصر زمل، موسوعة نساء و رجال من مصر، قاهره ۱۴۲۳/ ۲۰۰۳.
(۵) محمدخیر یوسف، تتمة‌الاعلام للزرکلی، بیروت ۱۴۲۲/۲۰۰۲.


۱. محمدخیر یوسف، تتمة‌الاعلام للزرکلی، ج۱، ص۱۱۱، بیروت ۱۴۲۲/۲۰۰۲.
۲. محمدخیر یوسف، تتمة‌الاعلام للزرکلی، ج۱، ص۱۱۲، بیروت ۱۴۲۲/۲۰۰۲.
۳. ناصر زمل، موسوعة نساء و رجال من مصر، ج۷، جزء۱۰، قسم ۱، ص۱۹۷، قاهره ۱۴۲۳/ ۲۰۰۳.
۴. لمعی مطیعی، موسوعة ۱۰۰۰ شخصیة مصریة، ج۱، ص۴۴۰، قاهره ۱۴۲۷/ ۲۰۰۶.
۵. محمدخیر یوسف، تتمة‌الاعلام للزرکلی، ج۱، ص۱۱۱ـ۱۱۲، بیروت ۱۴۲۲/۲۰۰۲.
۶. سعید جودة سحار، موسوعة اعلام الفکرالعربی، ج۱، ص۳۴۴، مصر (۱۹۹۹ـ ۲۰۰۳).
۷. لمعی مطیعی، موسوعة ۱۰۰۰ شخصیة مصریة، ج۱، ص۴۳۷ـ ۴۳۸، قاهره ۱۴۲۷/ ۲۰۰۶.
۸. لمعی مطیعی، موسوعة ۱۰۰۰ شخصیة مصریة، ج۱، ص۴۴۳، قاهره ۱۴۲۷/ ۲۰۰۶.
۹. لمعی مطیعی، موسوعة ۱۰۰۰ شخصیة مصریة، ج۱، ص۱۸۱، قاهره ۱۴۲۷/ ۲۰۰۶.
۱۰. محمدخیر یوسف، تتمة‌الاعلام للزرکلی، ج۱، ص۱۱۲، بیروت ۱۴۲۲/۲۰۰۲.
۱۱. سعید جودة سحار، موسوعة اعلام الفکرالعربی، ج۱، ص۳۴۴، مصر (۱۹۹۹ـ ۲۰۰۳).
۱۲. لمعی مطیعی، موسوعة ۱۰۰۰ شخصیة مصریة، ج۱، ص۱۸۲، قاهره ۱۴۲۷/ ۲۰۰۶.
۱۳. محمدخیر یوسف، تتمة‌الاعلام للزرکلی، ج۱، ص۱۱۱، بیروت ۱۴۲۲/۲۰۰۲.
۱۴. ناصر زمل، موسوعة نساء و رجال من مصر، ج۷، جزء۱۰، قسم ۱، ص۱۹۷، قاهره ۱۴۲۳/ ۲۰۰۳.
۱۵. ناصر زمل، موسوعة نساء و رجال من مصر، ج۷، جزء۱۰، قسم ۱، ص۱۹۸، قاهره ۱۴۲۳/ ۲۰۰۳.
۱۶. سعید جودة سحار، موسوعة اعلام الفکرالعربی، ج۱، ص۳۴۴، مصر (۱۹۹۹ـ ۲۰۰۳).
۱۷. لمعی مطیعی، موسوعة ۱۰۰۰ شخصیة مصریة، ج۱، ص۱۸۱، قاهره ۱۴۲۷/ ۲۰۰۶.
۱۸. محمدخیر یوسف، تتمة‌الاعلام للزرکلی، ج۱، ص۱۱۲، بیروت ۱۴۲۲/۲۰۰۲.



دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «جمال محمودصالح حمدان»، شماره۶۵۲۱.    


رده‌های این صفحه : تراجم | جغرافیدان ها | متفکران مصر




جعبه ابزار