تَلومونی (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تَلومونی:(فَلا تَلوموني وَ لومواْ أَنفُسَكُم) «تَلومونی» از مادّه
لَوْم (به فتح لام و سکون واو) به معنای
سرزنش است.
آیه مورد بحث درباره گفتگوى صريح
شیطان و پيروانش اس که می‌فرماید:
«بنا بر اين مرا هرگز سرزنش نكنيد، بلكه خويشتن را سرزنش كنيد كه چرا
دعوت شيطنت‌آميز و ظاهر الفساد مرا پذيرفتيد.»
(فَلا تَلوموني وَ لوموا أَنْفُسَكُمْ).
خودتان كرديد كه
لعنت بر خودتان باد!!.
به هر
حال نه من مى‌توانم در برابر حكم قطعى و مجازات
پروردگار به فرياد شما برسم و نه شما مى‌توانيد فريادرس من باشيد.
به موردی از کاربرد «تَلومونی» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ قالَ الشَّيْطانُ لَمّا قُضِيَ الأَمْرُ إِنَّ اللّهَ وَعَدَكُمْ وَعْدَ الْحَقِّ وَ وَعَدتُّكُمْ فَأَخْلَفْتُكُمْ وَ ما كانَ لِيَ عَلَيْكُم مِّن سُلْطانٍ إِلاّ أَن دَعَوْتُكُمْ فَاسْتَجَبْتُمْ لي فَلا تَلوموني وَ لومواْ أَنفُسَكُم مّا أَناْ بِمُصْرِخِكُمْ وَ ما أَنتُمْ بِمُصْرِخِيَّ إِنّي كَفَرْتُ بِمآ أَشْرَكْتُمونِ مِن قَبْلُ إِنَّ الظّالِمينَ لَهُمْ عَذابٌ أَليمٌ) «و هنگامى كه كار تمام مى‌شود، شيطان مى‌گويد: «خداوند به شما
وعده حق داد؛ و من به شما وعده
باطل دادم، و تخلّف كردم. من بر شما تسلّطى نداشتم، جز اين‌كه دعوتتان كردم و شما دعوت مرا پذيرفتيد؛ بنابراين، مرا سرزنش نكنيد؛ و خود را سرزنش كنيد. نه من فريادرس شما هستم، و نه شما فريادرس من. من نسبت به
شرک شما درباره خود، كه از
قبل داشتيد، و
اطاعت مرا هم‌رديف اطاعت خدا قرار داديد بيزار و كافرم!» به يقين ستم‌كاران
عذاب دردناكى دارند.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
گاهى در
اثر دعوت، ميل و شوقى در
نفس انسان نسبت به عملى كه به آن دعوت شده پيدا مى‌شود، و در نتيجه در پذيرفتن دعوت، رام‌تر مى‌گردد.
و دعوت كننده به همين
وسیله بر نفس دعوت شونده مسلط مى‌گردد ليكن اين در حقيقت تسلط دعوت كننده بر نفس مدعو نبوده بلكه تسليط خود مدعو است.
و به عبارت ديگر اين شخص مدعو است كه با
زود باورى خود، دعوت كننده را بر نفس خود تسلط داده و
دل خود را
ملک او كرده، تا به هر طرف كه مى‌خواهد بگرداند، نه اين‌كه دعوت كننده از ناحيه خود، تسلطى بر نفس مدعو داشته باشد، و لذا
ابلیس هم، تسلط از ناحيه خود را
نفی نموده و مى‌گويد:
من از ناحيه نفس خودم تسلطى بر نفس شما نداشتم. نه اين‌كه شما دل‌هايتان را در اختيار من قرار نداديد، به
شهادت اين‌كه دنبالش مى‌گويد:
(فَلا تَلوموني وَ لوموا أَنْفُسَكُمْ) پس باز هم استثناء منقطع شد زيرا مستثنى از جنس مستثنى منه نيست.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «تلومونی»، ج۴، ص ۲۲۵.
