تَعْبَثونَ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تَعْبَثونَ:
(اَ تَبْنونَ بِکُلِّ ریعٍ آیَةً تَعْبَثونَ) تَعْبَثونَ: از مادّه «
عَبَث» (به فتح عین و باء) به معنی کاری است که هدف صحیح در آن تعقیب نمی‌شود و به عبارت دیگر، پرداختن به کاری بی‌آنکه مقصود و هدف صحیحی در نظر باشد.
در این آیه،
هود به قومش خطاب می‌کند و به انتقاد از کژی‌ها و اعمال نادرست آن‌ها می‌پردازد و چند موضوع را به آن‌ها یادآور می‌شود، از جمله در لباس استفهام انکاری به آن‌ها می‌گوید:
«آیا شما بر هر نقطه بلند و مکان مرتفعی نشانه‌ای و بنایی از روی
هوا و هوس می‌سازید که بر دیگران
تفاخر کنید و
قدرت و نیروی خود را به رخ بکشید؟!»
در آیه ۱۱۵
سوره مؤمنون به واژه «عبث» بر می‌خوریم، آنجا که می‌گوید:
(اَ فَحَسِبْتُمْ اَنَّما خَلَقْناکُمْ عَبَثاً) ... «آیا گمان کردید که شما را بیهوده آفریده‌ایم!...»
به موردی از کاربرد
تَعْبَثونَ در
قرآن، اشاره می‌شود:
(اَتَبْنونَ بِکُلِّ ریعٍ آیَةً تَعْبَثونَ) (آیا شما بر هر مکان مرتفعی نشانه‌ای از روی هوا و هوس می‌سازید؟!)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: کلمه
ریع به معنای نقطه بلندی است از
زمین و کلمه آیت به معنای علامت و
نشانه است و کلمه عبث به معنای آن کاری است که هیچ نتیجه و غایتی بر آن مترتب نمی‌شود. گویا قوم هود (علیه‌السّلام) در بالای کوه‌ها و نقاط بلند، ساختمان‌هایی می‌ساختند، آن هم به بلندی کوه، تا برای گردش و تفریح بدانجا روند، بدون اینکه
غرض دیگری در کار داشته باشند، بلکه صرفا به منظور فخر نمودن به دیگران و پیروی هوی و هوس، که در این آیه ایشان را بر این کارشان
توبیخ می‌کند.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «تَعْبَثونَ»، ج۳، ص۸۴.
