تقسیمات محتوایی قرآن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قرآن کریم به از منظرهای مختلف، تقسیمات مختلفی پیدا می‌کند که به آن‌ها
تقسیات قرآن می‌گویند. یکی از این تقسیمات، تقسیم محتوایی قرآن می‌باشد.
قرآن کریم با توجه به محتوا و شیوه بیان به بخش‌هایی گوناگون تقسیم شده است. البته بنای این تقسیمات بر تساوی همه بخش‌ها نیست، از این رو با کم و زیاد بودن مقدار برخی از بخش‌ها بر برخی دیگر و
تداخل بعضی اقسام و تفاوت این تقسیمات در
روایات و نقل‌های مختلف منافاتی ندارد.
مهم‌ترین این تقسیمات عبارت‌اند از:
در روایتی از
امیرمؤمنان،
امام علی و
امام باقر (علیمهاالسلام) آمده است که
قرآن بر سه بخش فرود آمده است:
ثلث آن درباره ما و دشمنان ماست و ثلث آن
سنن و امثال و ثلث دیگر
فرایض و احکام]] است.
بنا به نقلی از
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و امام باقر (علیه‌السلام)
ربع قرآن درباره
اهل بیت (علیهم‌السلام) و ربع آن درباره دشمنان آن‌ها و ربع آن فرایض و احکام و ربع دیگر
حلال و
حرام است.
در نقلی از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله)، محتوای قرآن در ۷ بخش
زجر،
امر،
حلال،
حرام،
محکم،
متشابه و
امثال معرّفی شده است.
در روایت دیگر
امر، زجر،
ترغیب،
ترهیب،
جدل،
قصص و
مَثَل به عنوان بخش‌های هفت‌گانه قرآن معرّفی شده‌اند. در روایتی از امام باقر یا
امام صادق (علیمهاالسلام) با روی‌کرد شناخت و
فهم قرآن، محتوای آن ۶ وجهِ محکم، متشابه،
ناسخ،
منسوخ،
خاص و
عام بیان شده است،
افزون بر این در روایات، تقسیمات دیگری نیز برای محتوای قرآن آمده‌اند.
(۴) بحارالانوار، المجلسی (م. ۱۱۱۰ ق.)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ ق.
(۲۲) تفسیر العیاشی، العیاشی (م. ۳۲۰ ق.)، به کوشش رسولی محلاّتی، تهران، المکتبة العلمیة الاسلامیه.
(۳۲) جامع البیان، الطبری (م. ۳۱۰ ق.)، به کوشش صدقی جمیل، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵ ق.
(۶۸) الکافی، الکلینی (م. ۳۲۹ ق.)، به کوشش غفاری، بیروت، دارالتعارف، ۱۴۱۱ ق.
(۹۷) الوافی، الفیض الکاشانی (م. ۱۰۹۱ ق.)، به کوشش ضیاء الدین، اصفهان، مکتبة الامام امیرالمؤمنین (علیه‌السلام)، ۱۴۰۶ ق.
دائرة المعارف قرآن کریم، برگرفته از مقاله تقسیمات قرآن، ج۸، ص۴۲۴.
