فخر (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
فَخْر (به فتح فاء و سکون خاء) از
واژگان قرآن کریم به معنای باليدن به
مال و
جاه است. این واژه دارای مشتقاتی است که در
آیات قرآن به کار رفته است؛ مانند:
فَخور (به فتح فاء) و
فَخّار (به فتح فاء و تشدید خاء) که هر دو صيغه مبالغه‌اند، به معنای بالنده و نازنده از روی
کبر می‌باشند.
فَخْر به معنای باليدن به
مال و
جاه است.
«الْفَخْرُ الْمُباهاةُ فِى الأشْياءِ الْخارِجَةِ عَنِ الإنْسانِ كَالْمالِ وَ الْجاهِ».
مشتقات این واژه در آیات قرآن:
فَخّار:
(خَلَقَ الْإِنْسانَ مِنْ صَلْصالٍ كَالْفَخَّارِ) (
انسان را از گلِ خشكيده‌اى همچون سفال آفريد)
معنى آيه در صلصال گذشت.
(إِنَّ اللَّهَ لا يُحِبُّ كُلَّ مُخْتالٍ فَخُورٍ) مختال به معنى متكبّر و فخور به معنى بالنده و نازنده است.
تکبّر در
نفس آدمى و فخر اظهار و شمردن
اسباب تکبّر و باليدن بر آنهاست و هر دو صيغه مبالغه‌اند، يعنى: «خدا هيچ متكبّرِ نازنده را دوست ندارد».
فَخور چهار بار در
قرآن مجید آمده، سه بار توأم با «مختال» و يک‌بار با
فَرِح:
(إِنَّهُ لَفَرِحٌ فَخُورٌ) (غرق
شادی و
غفلت و
فخرفروشی مى‌شود)
فَرِح نيز شادى از روى تكبّر است.
آیات به نظر می‌دهند كه باليدن از لوازم تكبير است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله "فخر"، ج۵، ص۱۵۵.
