تغابن (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تغابن: (ذلِکَ یَوْمُ التَّغابُنِ)«تغابن» از باب
«تفاعل» است، و معمولًا در مورد کارهایی گفته می‌شود که دو جانبه باشد؛ مانند، تعارض و تزاحم و... این معنا در مورد قیامت ممکن است به این ترتیب باشد که تعارض گروه
مؤمنان و
کافران، نتیجه‌اش در قیامت ظاهر شود و در حقیقت
روز قیامت، روز ظهور تغابن است. از بعضی از کلمات اهل
لغت نیز استفاده می‌شود که باب «تفاعل» همیشه به این معنا نیست و در اینجا به معنای ظهور غبن است.
(يَوْمَ يَجْمَعُكُمْ لِيَوْمِ الْجَمْعِ ذَلِكَ يَوْمُ التَّغَابُنِ وَ مَن يُؤْمِن بِاللَّهِ وَ يَعْمَلْ صَالِحًا يُكَفِّرْ عَنْهُ سَيِّئَاتِهِ وَ يُدْخِلْهُ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا ذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ) (اين در زمانى خواهد بود كه همه شما را در روز اجتماع [
روز رستاخيز] گردآورى مى‌كند؛ آن روز، روز احساس خسارت و پشيمانى است! و هر كس به
خدا ایمان بياورد و
عمل صالح انجام دهد،
گناهان او را مى‌بخشد و او را در باغ‌هايى بهشتى كه نهرها از پاى درختانش جارى است وارد مى‌كند، جاودانه در آن مى‌مانند؛ و اين پيروزى بزرگ است.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
راغب می‌گوید: کلمه
غبن (که تغابن مصدر باب تفاعل آن است) به معنای این است که وقتی با کسی
معامله می‌کنی از راهی که او متوجه نشود کلاه سر او بگذاری، (اگر می‌خری پول کمتری بدهی، و اگر می‌فروشی پول بیشتری بگیری)، آن‌گاه می‌گوید: منظور از یوم التغابن که در
قرآن آمده روز قیامت است، چون در آن روز برای همه مردم کشف می‌شود که در معامله‌ای که آیات زیر بدان اشاره نموده
مغبون شده‌اند، و اینکه آن آیات:
(وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ یَشْرِی نَفْسَهُ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللَّهِ) بعضی از مردمند که جان خود را در برابر خوشنودی‌های خدا می‌فروشند،
(اِنَّ اللَّهَ اشْتَری مِنَ الْمُؤْمِنِینَ اَنْفُسَهُمْ...) - خدا از مؤمنین جان‌هایشان را خریداری کرده...
(و الَّذِینَ یَشْتَرُونَ بِعَهْدِ اللَّهِ وَ اَیْمانِهِمْ ثَمَناً قَلِیلًا) آنهایی که با عهد خدا و سوگندهاشان بهای اندکی به دست می‌آورند.
در روز قیامت برای همه این معامله‌گران کشف می‌شود که
مغبون شده‌اند، آن کس که معامله نکرده می‌فهمد که از معامله نکردن
مغبون شده، و آن کس که در معامله‌اش بهای اندک دنیا به دست آورده می‌فهمد که از معامله کردنش
مغبون شده، پس همه مردم در آن روز
مغبون خواهند بود.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «تغابن»، ص۱۳۴.
