• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

تعارض استصحاب و برائت

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



تعارض استصحاب و برائت ، تنافی میان مدلول استصحاب و اصل برائت را می‌گویند.



تعارض استصحاب و برائت، به معنای تنافی مؤدای اصل استصحاب و اصل برائت در موردی خاص است، و آن در جایی است که در اصل تکلیف شک باشد و افزون بر آن، حالت سابقه نیز وجود داشته باشد.


برای مثال، عصیر عنبی (عصاره انگور ) قبل از غلیان (جوشش) هم پاک و هم حلال است، ولی بعد از غلیان به وسیله آتش و قبل از ذهاب ثلثین (تبخیر دو سوم آن) نزد مشهور علما، نجس و حرام است؛ حال در مواردی که جوشش آن از طریق آتش نباشد و مثلا بر اثر تابش آفتاب باشد، شک می‌شود آیا حلال و طاهر است یا حرام و نجس.

در این جا مجرای هر دو اصل موجود است؛ یعنی با توجه به حالت گذشته قبل از تبخیر دو سوم آن که نسبت به حرمت و نجاست یقین وجود داشت، می‌توان استصحاب جاری کرد، که نتیجه آن، حرمت و نجاست ظاهری است، و با وجود شک در حلیت و حرمت ، و طهارت و نجاست، می‌توان اصل برائت جاری نمود که نتیجه آن، ضد نتیجه استصحاب است.

هنگام ایجاد چنین تعارضی، در تقدم استصحاب بر برائت ، اختلافی نیست، ولی در این که آیا تقدم از باب ورود است یا حکومت ، اختلاف وجود دارد. و هر کدام از این دو نظریه طرفدارانی دارد.
[۲] مبانی استنباط حقوق اسلامی یا اصول فقه،محمدی، ابوالحسن، ص۳۲۰.
[۴] فرائد الاصول، انصاری، مرتضی بن محمد امین، ج۲، ص۷۳۳.
[۵] الاستصحاب فی الشریعة الاسلامیة، کوثرانی، محمود، ص (۲۱۷-۲۱۵).
[۷] سیری کامل در اصول فقه، فاضل لنکرانی، محمد، ج۱۵، ص۵۷۲.
[۸] سیری کامل در اصول فقه، فاضل لنکرانی، محمد، ج۱۵، ص۵۷۵.



۱. دروس فی علم الاصول، صدر، محمد باقر، ج۱، ص۱۴۹.    
۲. مبانی استنباط حقوق اسلامی یا اصول فقه،محمدی، ابوالحسن، ص۳۲۰.
۳. فرائد الاصول، انصاری، مرتضی بن محمد امین، ج۳، ص۳۸۷.    
۴. فرائد الاصول، انصاری، مرتضی بن محمد امین، ج۲، ص۷۳۳.
۵. الاستصحاب فی الشریعة الاسلامیة، کوثرانی، محمود، ص (۲۱۷-۲۱۵).
۶. مصباح الاصول، خویی، ابوالقاسم، ج۳، ص۲۵۳.    
۷. سیری کامل در اصول فقه، فاضل لنکرانی، محمد، ج۱۵، ص۵۷۲.
۸. سیری کامل در اصول فقه، فاضل لنکرانی، محمد، ج۱۵، ص۵۷۵.



فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۳۱۶، برگرفته از مقاله «تعارض استصحاب و برائت».    







جعبه ابزار