بطش (مفرداتقرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بَطْش (به فتح باء و سکون طاء) از
واژگان قرآن کریم به معنای اخذ به شدّت است و همچنین به معنای
انتقام و
عذاب نیز استعمال میشود.
بَطْش به معنای اخذ به شدّت است.
(اِنَ بَطْشَ رَبِّکَ لَشَدِیدٌ) «راستی اخذ (انتقام، عذاب) پروردگارت سخت است»، بطش خود به شدت دلالت دارد و چون با شدید توصیف شود، مزید شدّت را میرساند.
طبرسی و
جوهری و
قاموس آن را شدّت اخذ معنی کردهاند
و
راغب اخذ به صلابت گفته است.
ناگفته نماند: قدرت و توانائی لازمهی اخذ بشدّت است لذا در آیهی
(فَاَهْلَکْنا اَشَدَّ مِنْهُمْ بَطْشاً) در معنی لازم بکار رفته است یعنی: «کسانی را که از اهل
مکّه قویتر و نیرومندتر بودند هلاک کردیم»، همچنین
آیه ۳۶ سوره ق.
بطش قهرا به معنی
انتقام و
عذاب هم بکار میرود زیرا این هر دو مصداق اخذ بشدّتاند
(یَوْمَ نَبْطِشُ الْبَطْشَةَ الْکُبْری اِنَّا مُنْتَقِمُونَ) «روزی اخذ میکنیم، انتقام میکشیم انتقام بزرگ را».
(وَ لَقَدْ اَنْذَرَهُمْ بَطْشَتَنا) «
لوط از اخذ و عذاب ما آنها را ترسانید.»
(وَ اِذا بَطَشْتُمْ بَطَشْتُمْ جَبَّارِینَ) «
هود به آنها گفت: چون انتقام گرفتید مانند ستمگران انتقام میکشید اندازهی
جرم را مراعات نمیکنید.» به نظر میآید که مراد از بطش انتقام و تنبیه است و آنها انتقام عادلانه نداشتند.
•
قرشی بنابی، علیاکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «بطش»، ج۱، ص۱۹۹.