بقاء (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بَقاء (به فتح باء) از
واژگان قرآن کریم، به معنای ماندن و
بَقِیَّة (به فتح باء) به معنای باقی مانده است.
بَقاء به معنای ماندن است.
(وَ یَبْقی وَجْهُ رَبِّکَ ذُو الْجَلالِ وَ الْاِکْرامِ) «می‌ماند وجه پروردگار تو که صاحب عظمت و اکرام است».
(ما عِنْدَکُمْ یَنْفَدُ وَ ما عِنْدَ اللَّهِ باقٍ) «آنچه نزد شماست تمام می‌شود و آنچه نزد خداست باقی است».
«بَقِیَّة» به معنای باقی مانده است.
(بَقِیَّتُ اللَّهِ خَیْرٌ لَکُمْ اِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ) این آیه در داستان
شعیب است که بعد از نهی از تنقیص مال مردم می‌گوید: «بقیّه‌ی خدا یعنی بقیّه‌ی کسب حلال که نفع آن باشد برای شما بهتر است».
در
تفسیر صافی از
کمال الدین صدوق نقل شده که
امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه) بعد از ظهور اوّلین کلامش این
آیه است و می‌فرماید: منم بقیّة اللَّه و حجت و خلیفه خدا بر شما هر که به آن حضرت سلام بدهد می‌گوید:
«السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا بَقِیَّةَ اللَّهِ فِی اَرْضِهِ». روایت از
حضرت امام باقر (علیه‌السّلام) است.
(فَهَلْ تَری لَهُمْ مِنْ باقِیَةٍ) (آيا كسى از آنها را باقى مى‌بينى؟!)
بعضی‌ها گفته‌اند: باقِیَةٍ در آیه مصدر است مثل عافیت، ولی دیگران بمعنی جماعة باقیه یا نفس باقیه گفته‌اند.
آخر آیات قبل و بعد همه بر این وزن‌اند، مثل
قارعه،
طاغیه،
عاتیه،
خاویه،
خاطئه و
رابیه.
بهتر است باقیه را
اسم فاعل گرفته و موصوف آن را چنانکه
طبرسی فرموده نفس بگیریم تا مثل آیات قبل و بعد اسم فاعل باشد یعنی: پس آیا احدی از آنها را باقی مانده می‌بینی؟
(وَ الْباقِیاتُ الصَّالِحاتُ خَیْرٌ عِنْدَ رَبِّکَ ثَواباً) (و باقيات صالحات
[آثار ماندگار شايسته
] ثوابش نزد پروردگارت بهتر و اميدبخش‌تر است.)
این ترکیب دو بار در
قرآن مجید آمده است
و آن بمعنی چیزهائی است که باقی‌اند ولی صالح.
ممکن است گفته شود: مراد آثار نیک است که در دنیا باقی‌اند در مقابل آثار بد. ولی بنصّ قرآن تمام اعمال اعمّ از نیک و بد در جهان و عند اللَّه محفوظاند. اعمال نیک باقیات صالحات‌اند. علی هذا مراد از باقیات صالحات تمام اعمال نیک است که قربة الی اللَّه انجام داده می‌شود.
•
رشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «بقاء»، ج۱، ص۲۱۷.
