باب دار بن عثمان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
باب دار بن عثمان، از درهای پیشین ضلع شمالی
مسجدالحرام می باشد.
باب دار شیبة بن عثمان از درهای قدیم
مسجد بود که در زاویه شرقی دیوار شمالی مسجد قرار داشت.
این در به سبب روبه رو بودن با خانه شیبة بن عثمان عبدری (م. ۵۹ق.)
صحابی رسول خدا و کلیددار
کعبه، به این نام شهرت داشت.
این خانه که در آن به مسجد باز می‌شد، در شمال مسجد و کنار
دار الندوه قرار داشت.
این در با نام دریبه نیز شناخته می‌شد
؛ زیرا روبه روی کوچه‌ای باریک (درب)
که گویا همان زقاق الحذایین بود،
قرار داشت. برخی از آن با نام
باب بنی شیبه یاد کرده‌اند.
از این در با نام
باب بنی شیبه صغیر نیز یاد شده است.
ابن جبیر (م. ۶۱۴ق.) آن را دری کوچک و بدون نام می‌داند. وی به سخنی ضعیف اشاره می‌کند که نام در را
باب الرباط یاد کرده است.
ابن ضیاء (م. ۸۵۴ق.) به اشتباه نام این در را
باب زیاده دارالندوه خوانده
؛ اما
باب قطبی در همین ضلع مسجد، بدین نام شناخته می‌شد.
باب دار شیبه در گسترش اول دوران مهدی عباسی (حک: ۱۵۸-۱۶۹ق.) به سال ۱۶۱ق. ساخته شد. در این گسترش،
مسجدالحرام از سمت شرق توسعه یافت و این
باب در بخش پایانی دیوار شمالی جای گرفت.
این در دارای یک ورودی به ارتفاع نه ذرع (حدود ۵/۴ متر) و عرض پنج ذرع (حدود ۵/۲ متر) بود.
به سال ۸۱۷ق. در جریان درگیری که میان امیر محمل مصری با شماری از سربازانش روی داد، همه درهای مسجدالحرام، جز این در و
باب‌های بنی شیبه و مجاهدیه، بسته شدند.
به سال ۸۲۵ق. همگام با بازسازی‌ها و تعمیرات به فرمان برسبای مملوکی (حک: ۸۲۵-۸۴۱ق.) و به دست امیر زین الدین مقبل قدیدی، سقف
باب دار شیبه نیز تعمیر شد.
به سال ۹۱۶ق. کناره‌های در نیز ترمیم گشت.
این
باب به سال ۹۷۵ق. به دست امیر قاسم بک، امیر جده، بازسازی شد.
در گزارش‌های سده سوم ق. آمده که این
باب با هشت پله به صحن مسجد راه داشت.
در سده ۱۴ق. این در یک پله از صحن مسجد پایین تر بوده و دری چوبی بر آن استوار گشته و بر آن نقش و نگاری به چشم نمی‌خورده است.
در فاصله میان این در و
باب زیاده دارالندوه، چندین بنا وجود داشت؛ همچون: بیمارستان مستنصری ساخته شده به دست یکی از بردگان مستنصر عباسی به سال ۶۴۱ق.
؛ مدارس چهارگانه سلیمانیه ساخته شده به فرمان سلطان سلیمان قانونی (حک: ۹۲۶-۹۷۴ق.)
؛ دکه ابوبکر یمنی (م. ۹۰۵ق.) برای تعلیم کودکان؛ و کاروانسرای سلیمانیه.
این
باب در گسترش اول دوره سعودی به سال ۱۳۸۰ق. برداشته شد.
(۱) اتحاف الوری، عمر بن محمد بن فهد (م. ۸۸۵ق.)، به کوشش عبدالکریم، مکه، جامعة‌ام القری، ۱۴۰۸ق.
(۲) اثارة الترغیب، محمد الخوارزمی (م. ۸۲۷ق.)، مکه، مکتبة نزار المصطفی البازی، ۱۴۱۸ق.
(۳) اخبار مکه، الازرقی (م. ۲۴۸ق.) ، به کوشش رشدی الصالح، مکه، مکتبة الثقافه، ۱۴۱۵ق.
(۴) اخبار مکه، الفاکهی (م. ۲۷۹ق.)، به کوشش ابن دهیش، بیروت، دار خضر، ۱۴۱۴ق.
(۵) الاعلاق النفیسه، ابن رسته (م. قرن۳ق.) ، بیروت، دار صادر، ۱۸۹۲م.
(۶) الاعلام باعلام بیت الله الحرام، محمد بن احمد النهروالی (م. ۹۹۰ق.) ، به کوشش علی محمد، قاهره، مکتبة الثقافة الدینیه، ۱۴۲۵ق.
(۷) بلوغ القری فی ذیل اتحاف الوری، عبدالعزیز بن فهد المکی (م. ۹۲۰ق.) ، به کوشش صلاح الدین و دیگران، دار القاهره.
(۸) تاریخ عمارة المسجدالحرام، حسین عبدالله باسلامه، جده، تهامه، ۱۴۰۰ق.
(۹) تاریخ عمارة و اسماء ابواب المسجدالحرام، طه عبدالقادر، مکه، جامعة‌ام القری.
(۱۰) التاریخ القویم، محمد طاهر الکردی، به کوشش ابن دهیش، بیروت، دار خضر، ۱۴۲۰ق.
(۱۱) تاریخ مکه، احمد السباعی (م. ۱۴۰۴ق.) ، نادی مکة الثقافی، ۱۴۰۴ق.
(۱۲) تاریخ مکة المشرفه، محمد ابن الضیاء (م. ۸۵۴ق.) ، به کوشش علاء و ایمن، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۲۴ق.
(۱۳) رحلة ابن جبیر، محمد بن احمد (م. ۶۱۴ق.) ، بیروت، دار مکتبة الهلال، ۱۹۸۶م.
(۱۴) سفرنامه ناصر خسرو، ناصر خسرو (م. ۴۸۱ق.) ، تهران، زوار، ۱۳۸۱ش.
(۱۵) شفاء الغرام، محمد الفاسی (م. ۸۳۲ق.) ، به کوشش گروهی از علما، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۲۱ق.
حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، برگرفته از مقاله«باب دار بن عثمان».
