ایران در جنگ بزرگ (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«ایران در جنگ بزرگ ۱۹۱۴ تا ۱۹۱۸ م»، نوشته احمدعلی سپهر، مشهور به مورخ الدوله سپهر، سیاستمدار، دولتمرد و مورخ نامدار ایرانی در اواخر عهد قاجار تا اواسط پهلوی است، که به وقایع مربوط به اوضاع
ایران در طی
جنگ جهانی اول و آنچه در فاصله سال‌های فوق بر جهان و به ویژه بر ایران گذشته است، می‌پردازد.
نویسنده در ابتدای اثر درباره انگیزه خود از نگارش کتاب می‌نویسد: «اجداد نگارنده از مردان علم و ادب و
تاریخ بوده‌اند و نفوذ آنها در تربیت من تاثیر داشته است. از عنفوان جوانی همان که خواندن و نوشتن را آموختم و چشم به مجلدات ناسخ التواریخ دوختم آرزو داشتم دنباله کار نیاکان خویش را بگیرم و مخصوصا در
تاریخ معاصر ایران یادگاری از خود باقی بگذارم».
دیدار نویسنده با وزیر مختار آلمان و پیشنهاد عضویت در سفارت
آلمان که بدون تردید از سوی سپهر پذیرفته است و به سمت منشی اول سفارت انجامید، روزنه‌ای شد که او بتواند با یادداشت حوادث و مشاهدات تاریخی خود به آرزوی کودکی خود در نگارش کتابی توفیق یابد. او خود می‌نویسد: «علی رغم گرفتاری‌های بی شمار و کار شانزده ساعته در روز از این اقدام غفلت نورزیده نمی‌گذاشتم، کوچک‌ترین نکته از زیر قلم من بگریزد».
عضویت یک
سفارت بزرگ خارجی ایجاب می‌کرد که نگارنده در کلیه تشریفات رسمی شرکت نماید. از نخستین ماه‌های بروز
جنگ تماس مدام با رجال مملکت داشته و ملاقات با ارباب جراید، رؤسای عشایر، وکلای ملت، وزراء، علما و حتی شاه جزو وظایف او به شمار می‌رفته است.
پس از اتمام جنگ جهانی اول به مدت سی و هشت
سال امکان چاپ یادداشت‌های نویسنده فراهم نشد و به قول خود او «برای نشر آنها هر موقع مانعی از هر قبیل رخ داد» تا اینکه پس از این زمان تصمیم می‌گیرد که سکوت اضطراری را بشکند و حاصل سال‌ها مطالعات و تجارب مستقیم خود را منتشر کند و «شرح بدبختی‌های گذشته و علل حب و بغض ایرانیان و تجارب مستقیم خود را نسبت به بیگانگان از زبان خامه به نامه بیاورد».
این کتاب از معدود منابع دست اول مربوط به
تاریخ ایران در دوران جنگ جهانی است و به لحاظ این که مؤلف آن، از دست اندرکاران اصلی وقایع روز به شمار می‌آمده و در روزگار بروز وقایع کتاب، منشی اول سفارت امپراتوری آلمان در
تهران بوده است، حائز اهمیت بسیار محسوب می‌شود.
نویسنده تنها به دیده‌ها و شنیده‌های خود بسنده نکرده و اسناد و مدارک مهمی؛ مانند نامه‌های رسمی، ابلاغیه‌ها و اعلان‌ها را گردآوری و در کتاب ارائه کرده است که حائز اهمیت بسیار است.
کتاب مذکور که اولین بار در سال ش به چاپ رسید، در نخستین سال انتشار خود موفق به دریافت جایزه بهترین کتاب تاریخی سال گردید.
در این کتاب که البته تاریخ تحریر آن چند سال بعد از
جنگ جهانی دوم است، به عناوینی چون: سال‌های قبل از شروع جنگ، تاجگذاری محمدعلی شاه، فتوای جهاد، افتتاح مجلس سوم، کابینه فرمانفرما،
نهضت جنگل ، جنبش انقلاب هند، انقلاب
روسیه پرداخته شده است.
در انتهای مطالب کتاب دو نقشه آمده است که اوضاع ایران را در آغاز و پایان جنگ جهانی اول و اراضی اشغالی توسط ارتش‌های روس، عثمانی و
بریطانیا ترسیم شده است.
در لابلای صفحات، عکس‌های متعددی از شخصیت‌ها و رجال مذهبی و سیاسی چاپ شده است که به نوبه خود جزو اسناد مهم تاریخی محسوب می‌شود. در انتهای اثر فهرست مفصل این تصاویر پس از فهرست مندرجات آمده است.
نرم افزار تاریخ اسلامی ایران، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
