انواع مشاورات
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
انواع مشاورات یکی از
اصطلاحات به‌کار رفته در
علم منطق بوده و به معنای قوانین کلی مورد استفاده در
خطابه مشاوری برای امور مهم و حیاتی است.
مراد از «انواع» در
صناعت خطابه، قضایا و قوانین کلی است که از مصادیق آن در مقدمات
استدلال خطابی بهره گرفته می‌شود. موضوع خطابه مشاوری، اموری است که در
آینده ممکن است واقع گردد،
و هدف خطابه بیان مصالح یا مفاسد آن امور، با هدف تشویق مخاطبان به اقدام یا خودداری از ارتکاب آن امور است.
از آنجا که برخی از امور، به جهات مختلف از اهمیت بیشتری برخوردارند، مشاورات (خطابه‌های مشاوری) را بر دو قسم کرده‌اند:
۱. مشاورات عظام؛
۲. مشاورات غیر عظام.
و بر همین مبنا، انواعِ مربوط به خطابه مشاوری نیز دو قسم پیدا می‌کند:
۱. انواع متعلق به مشاورات عظام؛
۲. انواع متعلق به مشاورات غیر عظام.
در آثار منطقی، برای امور مهمی که موضوع خطابه مشاوری قرار می‌گیرند، مصادیقی به این شرح ذکر شده است:
خطیبی که در این امور انشای خطابه می‌کند بایستی به قوانین کلی حاکم بر روابط اقتصادی مثل
تولید،
صادرات و
واردات،
تورم،
رکود و
رشد اقتصادی و هر آنچه مرتبط به دخل و خرج کشوری است، آگاه باشد.
برخی از انواع در این قسم عبارتند از: قوانین
جنگ و
صلح، اداره نیروهای نظامی، تاریخ جنگ‌های مشهور، وسایل متناسب با
دفاع و حمله، برانگیختن روحیه حماسی رزمندگان، عملیات جنگ روانی و مانند آن.
قوانین شهرسازی، توسعه شهری و روستایی، و محیط زیست از انواع برجسته در این حوزه است.
انواع متعلق به این قسم نیز متعدد است، مثل
اصول اعتقادی و قوانین دینی،
علوم اجتماعی و
روان‌شناسی، اصول حکومت‌داری و سیاست‌ورزی و مانند آن.
انواع مرتبط با این حوزه عبارتند از: عوامل تحکیم خانواده و فروپاشی آن، قوانین رسمی مربوط به خانواده و مانند آن.
این قسم، شامل خطابه‌هایی می‌شود که در امور جزئی ایراد می‌گردد. به
دلیل کثرت و تنوع امور جزئی، انواع متعلق به آنها محدود در عدد معین نیستند، و شامل همه اموری می‌شوند که در تحصیل
فضایل نفسانی و جسمانی یا دست یافتن به کمالات و اخلاق پسندیده و صدور افعال بر حسب این احوال، موثرند.
در همین راستا، خطیب باید حقیقت
سعادت دنیوی و اخروی را بداند، عوامل تحقق آن را بشناسد، به شیوه‌های اکتساب این عوامل آگاه باشد، به امور نافع و ضارّ در طریق تحصیل این
خیرات اشراف داشته باشد، و از میان
خیرات، انفع و افضلِ آنها و اسباب افضلیت را بشناسد.
در این احکام اشاره خطیب زیرک به مواضع فضایل کافی است، مثل اینکه: فضیلت نفس، آراسته شدن به
حکمت و
اخلاق است و فضیلت بدن به صحت و قوت عضلات و اعتدال بُنیه است؛ تحصیل حکمت نیازمند تلاش و اخلاص و بی‌توجهی به دنیا است؛ اسباب سلامتی، ورزش و اعتدال در تغذیه است؛ راستگویی و امانت‌داری سبب جلب
خیرات است، و مانند آن.
در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:
(۱)
خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس. (۲) ابوالبركات ابن‌ملكا، هبه‌الله بن علي، الکتاب المعتبر فی الحکمة.
(۳)
حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید. (۴) مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد.
(۵)
مظفر، محمدرضا، المنطق. (۶) گرامی، محمدعلی، منطق مقارن.
پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «انواع مشاورات»، تاریخ بازیابی۱۳۹۵/۱۱/۱۶.
