املاء ما من به الرحمن (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
![]()
کتاب
املاء ما منّ به الرحمن من وجوه الاعراب و القرائات فی جمیع القرآن اثر
ابوالبقاء عبدالله بن حسین عکبری نحوی، فقیه
حنبلی و از دانشمندان
به‌نام و صاحب‌نظر در
ادبیات عرب و
علم قرائت است. این کتاب مختصرترین و در عین‌حال، جامع‌ترین کتابی است که مهمترین نکات ادبی - نحوی
قرآن و انواع قرائات آن را جمع کرده است. اين كتاب ارزشمند گرچه مختصر است اما نزد دانشمندان از اعتبار ويژه‌اي برخوردار است.
املاء ما منّ به الرحمن من وجوه الاعراب و القرائات فی جمیع القرآن تالیف
ابوالبقاء عبدالله بن حسین بن عبدالله عُکبری (متوفای ۶۱۶)؛ این کتاب مختصرترین و در عین‌حال، جامع‌ترین کتابی است که مهمترین نکات ادبی - نحوی قرآن و انواع قرائات آن را جمع کرده است و مولف آن در بیان این نکات
به ایجاز سخن گفته است و در خصوص دشوارترین موارد ترکیبی و اعرابی قرآن که هر مفسر و خواننده و مراجعه کننده
به معانی
قرآن کریم بدان‌ها نیازمند است؛ حق کلام را (
به‌شایستگی) ادا نموده است.
مؤلف در مقدمه کتاب می‌نویسد:
به‌راستی سزاوارترین امری که عالمان رعایت آن را در نظر می‌آورند و شایسته‌ترین چیزی که سایر علوم در خدمت آن است و آن حاکم بر علوم است، قرآن مجید است که همان معجزه جاویدان و ابدی و مخزن اسرار معانی است که هرگز پایان نمی‌پذیرد؛ و اولین گام در آن، این است که الفاظ و عبارات آن را از حافظانش بجوییم؛ آنگاه معانی آن را از کسانی که در آن تخصص دارند دریافت کنیم و محکم‌ترین راه برای دستیابی
به معنا و تبیین اغراض و اهداف آن، شناخت اعراب و ترکیب آن و فهمیدن و استخراج اهداف قرآن در انواع خطاب‌ها و مطالعه در وجوه مختلفی است که از طریق رهبران بزرگ نقل شده است؛ و کتاب‌هایی که در این علم نوشته شده است؛
به‌حق، زیاد است؛
برخی از آنها از نظر حجم و موضوعات علمی، مختصر است و برخی دیگر با ذکر اعراب و ترکیب عبارات و درآمیختگی اعراب و ترکیب با معانی، مفصل‌تر و طولانی‌تر است؛ و در میان این کتب، بسیار اندک
به چشم می‌خورد که کتابی از نظر حجم مختصر و از نظر علمی مفصل باشد؛ پس چون کتاب‌های معانی القرآن را بر وصف پیش‌گفته یافتم، علاقه‌مند گشتم تا کتابی بنگارم با حجم کم و مسائل علمی فراوان؛
به‌گونه‌ای که در آن
به ذکر ترکیب عبارات و وجوه قرائت‌های مختلف اکتفا شده باشد؛ و کتابم را این‌چنین نگاشتم.
این کتاب،
به ترتیب سوره‌ها تنظیم یافته و در آن، نکات مورد نیاز و ضروری اعراب و ترکیب سراسری قرآن از اول تا آخر آن
به‌صورت آیه
به آیه و کلمه
به کلمه ذکر شده است.
معرفت، محمدهادی، تفسیر و مفسران، ج۲، ص۳۳۱-۳۳۲.
