الإمام المهدی عند أهل السنة (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«الامام المهدی عند اهل السنه»،
اثر مهدی فقیه ایمانی ، به بررسی مجموعه‌ای از کتب
اهل سنت است که در آن‌ها به موضوع
مهدویت اشاره شده است.
کتاب به
زبان عربی و در
سال ۱۴۰۲ ق نوشته شده است.
انگیزه مؤلف،
اثبات مهدویت با بهره گیری از اعترافات و منابع و مآخذ مخالفین ذکر شده و برای سندیت بیشتر، عین مطلب آن‌ها را بدون حروف نگاری مجدد، در کنار هم آورده است.
کتاب، با دو مقدمه از مؤلف آغاز شده و مطالب در دو جلد، دربردارنده شصت و هفت گفتار کوتاه، درباره
حیات امام مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف ، اثبات مهدویت، رد مخالفین،
روایات مربوط به مهدی علیه
السّلام ، وجود واقعی
امام و
ظهور وی است که از نگاشته‌های علمای اهل سنت برگزیده شده است.
ترتیب مؤلفان و مقالات شان، به ترتیب تقدم زمانی است که ازعبدالرزاق بی همام صنعانی متوفای ۲۱۱ ق آغاز و به محمد بیومی مصری (معاصر) ختم شده است. از مؤلفان رساله‌های فوق، پنجاه تن جزء پیشینیان و ده تن از معاصران‌اند.
در ابتدای هر کتاب، اطلاعات مفیدی از نویسنده آن مبنی بر سال
تولد ، وفات، دوران زندگی و تالیفات او ارائه شده است.
پیرامون
حدیث نبوی «من مات و لم یعرف امام زمانه مات میته الجاهلیه»، نویسنده معتقد است،
پیامبر صلیاللهعلیهوآله
وسلّم با اضافه کلمه «امام» به «زمان»، به ضرورت امام جامع الشرایط در هر عصر و زمانی اشاره کرده و تعبیر
مرگ جاهلیت، بیانگر این نکته است که آن امام باید
معصوم از خطا و
عالم به تمامی احکام
اسلامی باشد.
مقدمات، به ارائه نکاتی پیرامون کتاب و نحوه نشر آن پرداخته است.
جلد اول، گفتار اول، مربوط است به
روایات و مطالبی که
عبدالرزاق بن همام نافع حمیری پیرامون
حضرت مهدی علیه
السّلام در کتب خویش آورده است. او که از اهالی صنعاء می‌باشد، از مشاهیر محدثین بوده و بخاری از او نقل
حدیث کرده است. وی حدود هزار و هفده حدیث
روایت کرده و
السنن فی الفقه ،
المغازی ،
تفسیر القرآن ،
الجامع الکبیر فی الحدیث ، از جمله
آثار او می‌باشند.
دوم، جلد دوم کتاب
سنن ابن ماجه را بررسی و به باب خروج المهدی این کتاب اشاره کرده است. محمد
بن یزید
بن ماجه ربعی قزوینی، یکی از
ائمه حدیث و عالم به آن بوده که در طلب یافتن
احادیث و شنیدن آن‌ها، از زادگاه خویش
قزوین ، به
بغداد ،
بصره ،
کوفه ،
مکه ،
شام و
مصر مهاجرت کرده است.
در سوم، کتاب
السنن ابوداود ،
سلیمان بن اشعث ازدی بررسی شده است. او اهل سیستان و از شاگردان
احمد بن حنبل بود.
ترمذی ،
نسائی ،
ابوعوانه ،
ابوبکر بن ابی داوود و حتی استادش احمد
بن حنبل، از جمله کسانی هستند که از وی نقل حدیث کرده‌اند.
جزء رابع
سنن ترمذی ، کتاب بعدی است که نویسنده به معرفی آن پرداخته و نویسنده آن، امام الحافظ دانسته شده است. وی در حفظ حدیث، مثل
زمان خود بوده است.
کتاب بعدی «
البدء و التاریخ » بوده که به احمد
بن سهل بخلی نسبت داده شده، ولی نویسنده، پس از ذکر استدلالاتی، این نسبت را
انکار کرده و آن را متعلق به
مطهر بن طاهر مقدسی دانسته است.
ابوسلیمان
بن خطاب خطابی در معالم
السنن،
سلیمان بن احمد
بن ایوب در معجم کبیر، ابن فراء در مصابیح
السنن، مبارک
بن محمد شیبانی در جامع الاصول فی احادیث الرسول، محی الدین
بن عربی در فتوحات المکیه، محمد
بن طلحه شافعی در مطالب السئول فی مناقب آل الرسول، سبط ابن جوزی در تذکره خواص الامه و ابن ابی الحدید معتزلی در شرح
نهج البلاغه ؛ از جمله افرادی هستند که بابی از کتاب خویش را به مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف اختصاص داده و نویسنده به آن‌ها اشاره کرده است.
جلد دوم، با جزء دوم لوائح الانوار الاهیه شمس الدین محمد
بن سالم سارینی آغاز شده است. وی که فقیهی حنبلی است، از اهالی نابلس فلسطین بوده که برای کسب علم به
دمشق مهاجرت نمود و الدرر الموضوعات، غذاء الالباب، شرح منظومه الادب، تحجیر الوفا فی سیره المصطفی، البحور الزاخره فی علوم الاخره و شرح ثلاثیات مسند احمد، از جمله تالیفات وی می‌باشد.
وی قسمت زیادی از جزء دوم لوائح الانوار را به بحث پیرامون
احادیث مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف اختصاص داده و بیشترین کسی که از این کتاب نقل حدیث کرده است، علامه قنوجی در «الاذاعه» می‌باشد.
سارینی بعد از نقل احادیثی که به بودن مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف از اولاد عباس و صفات و
سیره آن حضرت دلالت دارند، به بیان و تشریح برخی علامات ظهور؛ از جمله،
خروج سفیانی ، مدت
حکومت و نحوه به هلاکت رسیدن او، پرداخته است.
کتاب «الاذاعه لما کان و ما یکون بین یدی الساعه» از
ابوالطیب قنوجی ، در سه قسمت زیر از مهدی موعود عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف بحث کرده است:
۱- در بیان اسم، نسب،
زمان و نحوه
تولد ، یاران و
سیره آن حضرت.
۲- علاماتی که ایشان به واسطه آن‌ها شناخته می‌شوند و نشانه‌هایی که به نزدیک بودن ظهور دلالت دارند.
۳- در فتنه‌های و آشوب‌هایی که قبل از ظهور اتفاق خواهد افتاد.
نویسنده معتقد است که این کتاب در حقیقت، ردیه‌ای است، به سخنان
ابن خلدون که
تواتر احادیث مهدی موعود عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف را
انکار کرده است.
«القطر المهدی فی اوصاف المهدی»، منظومه‌ای است، مشتمل بر پنجاه و پنج بیت پیرامون اوصاف المهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف که توسط شهاب الدین احمد خلیجی نوشته شده و نویسنده، ضمن اشاره به برخی ابیات آن، نکاتی راجع به آن بیان کرده است.
کتاب «ابراز الوهم المکنون من کلام ابن خلدون»، نوشته احمد
بن محمد
بن صدیق نیز؛ از جمله کتبی است که در رد ابن خلدون و نظریات وی مبنی بر عدم تواتر احادیث مهدوی نوشته شده است.
اسعاف الراغبین محمد
بن علی صبان، نور الابصار شبلنجی، فیض القدیر شرح الجامع الصغیر عبدالرؤوف
بن تاج العارفین، مشارق الانوار حسن عدوی، غالیه المواعظ نعمان
بن محمود آلوسی، عون المعبود شرح
سنن ابی داود محمد عظیم آبادی، نظم المتناثر من الحدیث المتواتر، تحفه الاحوذی محمد
بن عبدالرحمن و نظره فی احادیث المهدی محمد الخضر مصری نیز از دیگر کتب
اهل سنت است که به نوشته‌های آن‌ها پیرامون موضوع
مهدویت اشاره شده است.
بیست موضوع از موضوعات کتاب، قبلا با عنوان «موسوعه الامام المهدی» چاپ شده است.
فهرست مطالب هر جلد، در ابتدای همان جلد آمده است.
پاورقی‌ها به ذکر منابع پرداخته است.
نرم افزار کتابخانه مهدویت، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم
اسلامی.
