اصول اقتصاد (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
در این نوشتار به برخی از اصول
اقتصاد از منظر
قرآن کریم اشاره می شود.
اعتدال و پرهیز از
اسراف و
تبذیر، اصلی مهم
در هزینه کردن اموال و استفاده از آنها می باشئ.
وهو الذی انشا جنت معروشـت وغیر معروشـت والنخل والزرع مختلفا اکله والزیتون والرمان متشـبها وغیر متشـبه کلوا من ثمره اذا اثمر وءاتوا حقه یوم حصاده ولاتسرفوا انه لایحب المسرفین..(اوست که باغهای معروش (باغهایی که درختانش روی داربست‌ها قرار دارد)، و باغهای غیرمعروش (باغهایی که نیاز به داربست ندارد) را آفرید؛ همچنین
نخل و انواع
زراعت را، که از نظر
میوه و
طعم با هم متفاوتند؛ و (نیز)
درخت زیتون و
انار را، که از جهتی با هم شبیه، و از جهتی تفاوت دارند؛ (برگ و ساختمان ظاهریشان شبیه یکدیگر است،
در حالی که طعم میوه آنها متفاوت می‌باشد.) از میوه آن، به هنگامی که به ثمر می‌نشیند، بخورید! و
حق آن را به هنگام درو، بپردازید! و
اسراف نکنید، که
خداوند مسرفان را دوست ندارد!)
.. وکلوا واشربوا ولاتسرفوا انه لایحب المسرفین.
وءات ذا القربی حقه والمسکین وابن السبیل ولاتبذر تبذیرا.
والذین اذا انفقوا لم یسرفوا ولم یقتروا وکان بین ذلک قواما.
تامین
حقوق محرومان و نیازمندان، از مسائل اساسی
اقتصاد به شمار می آید.
... ولکن البر من ءامن بالله... وءاتی المال علی حبه ذوی القربی والیتـمی‌والمسـکین وابن السبیل والسائلین وفی الرقاب.....
.. قل ما انفقتم من خیر فللولدین والاقربین والیتـمی‌والمسـکین وابن السبیل وما تفعلوا من خیر فان الله به علیم.
للفقراء الذین احصروا فی سبیل الله لایستطیعون ضربا فی الارض یحسبهم الجاهل اغنیاء من التعفف تعرفهم بسیمـهم... لایسـلون الناس الحافا وما تنفقوا من خیر فان الله به علیم.
واذا حضر القسمة اولوا القربی والیتـمی‌والمسـکین فارزقوهم منه...
وهو الذی انشا جنت معروشـت وغیر معروشـت والنخل والزرع مختلفا اکله والزیتون والرمان متشـبها وغیر متشـبه کلوا من ثمره اذا اثمر وءاتوا حقه یوم حصاده...
واعلموا انما غنمتم من شیء فان لله خمسه وللرسول ولذی القربی والیتـمی‌والمسـکین وابن السبیل ان کنتم ءامنتم بالله...
انما الصدقـت للفقراء والمسـکین والعـملین علیها والمؤلفة قلوبهم وفی الرقاب والغـرمین وفی سبیل الله وابن السبیل فریضة من الله...
وءات ذا القربی حقه والمسکین وابن السبیل ولاتبذر تبذیرا.
ما افاء الله علی رسوله من اهل القری فلله وللرسول ولذی القربی والیتـمی‌والمسـکین وابن السبیل کی لایکون دولة بین الاغنیاء منکم... • للفقراء المهـجرین الذین اخرجوا من دیـرهم وامولهم.
عدالت، اصلی مهم
در نظام اقتصادی اسلام می باشد.
فان لم تفعلوا فاذنوا بحرب من الله ورسوله وان تبتم فلکم رءوس امولکم لاتظـلمون ولاتظـلمون.(اگر (چنین) نمی‌کنید، بدانید
خدا و رسولش، با شما پیکار خواهند کرد! و اگر
توبه کنید، سرمایه‌های شما، از آنِ شماست (اصل
سرمایه، بدون
سود) نه
ستم می‌کنید، و نه بر شما ستم وارد می‌شود.)
ولاتقربوا مال الیتیم الا بالتی هی احسن حتی یبلغ اشده واوفوا الکیل والمیزان بالقسط...
واقیموا الوزن بالقسط ولاتخسروا المیزان.
لقد ارسلنا رسلنا بالبینـت وانزلنا معهم الکتـب والمیزان لیقوم الناس بالقسط...
کسب و
کار (مورد
تشویق و
تاکید خداوند و) تامین کننده نیاز اقتصادی
انسان است.
... ما لکم من الـه غیره هو انشاکم من الارض واستعمرکم فیها...
وهو الذی سخر البحر لتاکلوا منه لحما طریا وتستخرجوا منه حلیة تلبسونها وتری الفلک مواخر فیه ولتبتغوا من فضله...
وجعلنا الیل والنهار ءایتین فمحونآ ءایة الیل وجعلنآ ءایة النهار مبصرة لتبتغوا فضلا من ربکم...
ربکم الذی یزجی لکم الفلک فی البحر لتبتغوا من فضله...
ومن رحمته جعل لکم الیل والنهار لتسکنوا فیه ولتبتغوا من فضله...
ومن ءایـته ان یرسل الریاح مبشرت ولیذیقکم من رحمته ولتجری الفلک بامره و لتبتغوا من فضله...
الله الذی سخر لکم البحر لتجری الفلک فیه بامره ولتبتغوا من فضله...
فاذا قضیت الصلوة فانتشروا فی الارض وابتغوا من فضل الله واذکروا الله کثیرا لعلکم تفلحون.
هو الذی جعل لکم الارض ذلولا فامشوا فی مناکبها وکلوا من رزقه والیه النشور..
.. وءاخرون یضربون فی الارض یبتغون من فضل الله...
ممنوعیت انحصار و تمرکز اموال
در دست ثروتمندان یکی از اصول
اقتصاد از دیدگاه
قرآن است.
ما افاء الله علی رسوله من اهل القری فلله وللرسول ولذی القربی والیتـمی‌والمسـکین وابن السبیل کی لایکون دولة بین الاغنیاء منکم...(آنچه را خداوند از اهل این آبادیها به رسولش بازگرداند، از آن خدا و
رسول و خویشاوندان او، و
یتیمان و مستمندان و
در راه ماندگان است، تا (این اموال عظیم)
در میان ثروتمندان شما دست به دست نگردد! )
ممنوعیت خارج کردن نقدینه از جریان و استفاده عموم اصل دیگری از اصول اقتصاد می باشد.
... والذین یکنزون الذهب والفضة ولاینفقونها فی سبیل الله فبشرهم بعذاب الیم.
مالکیت خصوصی، اصلی معتبر و پذیرفته شده (
در اسلام) است.
ولاتاکلوا امولکم بینکم بالبـطـل وتدلوا بها الی الحکام لتاکلوا فریقا من امول الناس بالاثم...
فان لم تفعلوا فاذنوا بحرب من الله ورسوله وان تبتم فلکم رءوس امولکم لاتظـلمون ولاتظـلمون..
.. لاتاکلوا امولکم بینکم بالبـطـل الا ان تکون تجـرة عن تراض منکم...
مالکیت عمومی، اصلی معتبر
در اقتصاد اسلامی می باشد.
یسـلونک عن الانفال قل الانفال لله والرسول...
واعلموا انما غنمتم من شیء فان لله خمسه وللرسول...
ما افاء الله علی رسوله من اهل القری فلله وللرسول ولذی القربی...
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۴، ص۱۲۹، برگرفته از مقاله «اصول اقتصاد».
