• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سقی (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





سَقْی (به فتح سین و سکون قاف) و سُقْیا (به ضم سین و سکون قاف) از واژگان قرآن کریم به معنای آب دادن است. از مشتقات سقی که در آیات قرآن آمده عبارتند از: إسْقاء (به کسر همزه و سکون سین) به معناى گذاشتن آب در اختيار شخص، إستسقاء به معنای طلب سقى و سِقايَة (به کسر سین وفتح یاء) به معنای ظرفی كه با آن آب می‌دهند.



سَقْى به معنای آب دادن می‌باشد همچنين است سُقْيا.


(وَ سَقاهُمْ‌ رَبُّهُمْ شَراباً طَهُوراً) (و پروردگارشان شراب طهور به آنان مى‌نوشاند.)
(فَقالَ لَهُمْ رَسُولُ اللَّهِ ناقَةَ اللَّهِ وَ سُقْياها) (و پيامبر خدا صالح به آنان گفت: ناقه و معجزه خداوند را با آبشخورش واگذاريد (و مزاحم آن نشويد).)
در اقرب و صحاح سُقيا را اسم مصدر گفته است.
[۱۷] شرتونی، سعید، اقرب الموارد.
طبرسی آن را حصّه آب گفته است.

۲.۱ - إسقاء

در قرآن سقى و إسقاء هر دو آمده است مثل‌ (وَ أَسْقَيْناكُمْ‌ ماءً فُراتاً) (و آبى گوارا به شما نوشانديم.)
راغب در فرق آن دو گويد:
سقى آن است كه مشروب را به شخص بدهى و اسقاء آن است كه در اختيار وى بگذارى تا هر طور خواست ميل كند.
اسقاء از سقى ابلغ است زيرا مشروب را در اختيار طرف قرار می‌دهى خواه خودش بنوشد يا ديگرى به او بنوشاند.
در اقرب سقى و اسقاء را به يک معنى گرفته و هر دو شامل است به اين كه با دست آب را به دهان طرف برسانى و يا در اختيار او قرار بدهى. آنگاه از حماسى نقل می‌كند: بعضى ميان سقيت و اسقيت فرق گذاشته و گفته است: اسقيته يعنى در اختيار او آشاميدنى گذاشتم هر طور بخواهد بكند. و سقيته يعنى آب را به دهان او رساندم.
[۲۶] شرتونی، سعید، اقرب الموارد.

مجمع هر دو را به يک معنى گرفته و فرق فوق را از ديگران نقل می‌كند.
تدّبر در آيات قرآن نشان می‌دهد كه اسقاء به معنى گذاشتن آب در اختيار شخص است مثل آيه گذشته و
(فَأَنْزَلْنا مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَسْقَيْناكُمُوهُ‌ ...) (و از آسمان آبى نازل كرديم، و شما را با آن سيراب ساختيم....)
(نُسْقِيكُمْ‌ مِمَّا فِي بُطُونِها ...) (از آنچه از شیر در درون آنهاست به شما مى‌نوشانيم....)
(وَ نُسْقِيَهُ‌ مِمَّا خَلَقْنا أَنْعاماً وَ أَناسِيَّ كَثِيراً) (تا بوسيله آن، سرزمين مرده‌اى را زنده كنيم؛ و آن را به مخلوقاتى كه آفريده‌ايم- چهارپایان و انسان‌هاى بسيار بنوشانيم.)
ولى سقى در نوشاندن آمده نظير (أَمَّا أَحَدُكُما فَيَسْقِي‌ رَبَّهُ خَمْراً ...) (امّا تعبير خواب شما چنين است كه يكى از شما دو نفر، آزاد مى‌شود؛ و ساقى شراب براى آقاى خود خواهد شد....) كه درباره نوشاندن است
و مثل‌ (إِنَّها بَقَرَةٌ لا ذَلُولٌ تُثِيرُ الْأَرْضَ وَ لا تَسْقِي‌ الْحَرْثَ ...) «بقره، آب را به كشت مى‌نوشاند.»
و در آيه‌ (وَ الَّذِي هُوَ يُطْعِمُنِي وَ يَسْقِينِ‌) (و كسى كه مرا غذا مى‌دهد و سيراب مى‌نمايد.) نيز نوشاندن مراد است.
خلاصه آنكه فرق راغب و حماسى به جا و حق است.

۲.۲ - استسقا

استسقا به معنای طلب سقى و إسقاء است.
(وَ إِذِ اسْتَسْقى‌ مُوسى‌ لِقَوْمِهِ فَقُلْنَا اضْرِبْ بِعَصاكَ الْحَجَرَ ...) (و به ياد آوريد زمانى را كه موسی براى قوم خويش، آب طلبيد؛ به او گفتيم: عصاى خود را بر آن سنگ مخصوص بزن!...)

۲.۳ - سقایه

سِقايَة، ظرفی كه با آن آب می‌دهند (مشربه).
(فَلَمَّا جَهَّزَهُمْ بِجَهازِهِمْ جَعَلَ‌ السِّقايَةَ فِي رَحْلِ أَخِيهِ ...) (و هنگامى كه مأمور یوسف بارهاى آن‌ها را بست، جام آبخورى گران قيمت پادشاه را در بارِ برادرش گذاشت....) {{قاموس:|۱}} گويا آن ظرف هم مشربه بود كه سقايه گفته و هم پيمانه بود كه در آيات ديگر آن را صواع گفته است. راغب گويد آن دو تعبير براى فهماندن دو امر است.
سقايه مصدر نيز آمده است مثل‌ (أَ جَعَلْتُمْ‌ سِقايَةَ الْحاجِّ وَ عِمارَةَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ كَمَنْ آمَنَ بِاللَّهِ ...) «آيا آب دادن حاجیان و تعمير مسجد الحرام را مانند آن كس می‌دانيد كه به خدا ایمان آورده است.» راجع به شأن نزول آيه رجوع شود به تفاسير.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۳، ص۲۸۰.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۴۱۵.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۱، ص۲۲۰.    
۴. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۴۱۵.    
۵. انسان/سوره۷۶، آیه۲۱.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۷۹.    
۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۱۳۰.    
۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲۰، ص۲۰۹.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۶۲۳.    
۱۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۶، ص۱۷۹.    
۱۱. شمس/سوره۹۱، آیه۱۳.    
۱۲. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۹۵.    
۱۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۲۹۹.    
۱۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲۰، ص۵۰۱.    
۱۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۷۵۶.    
۱۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۷، ص۱۱۸.    
۱۷. شرتونی، سعید، اقرب الموارد.
۱۸. جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح، ج۶، ص۲۳۷۹.    
۱۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۷۵۴.    
۲۰. مرسلات، سوره۷۷، آیه۲۷.    
۲۱. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۸۱.    
۲۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۱۵۳.    
۲۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲۰، ص۲۴۷.    
۲۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۶۳۲.    
۲۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۶، ص۲۰۹.    
۲۶. شرتونی، سعید، اقرب الموارد.
۲۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۵۷۰.    
۲۸. حجر/سوره۱۵، آیه۲۲.    
۲۹. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۶۳.    
۳۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۲، ص۱۴۶.    
۳۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۲، ص۲۱۳.    
۳۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۵۱۳.    
۳۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۳، ص۱۷۹.    
۳۴. مؤمنون/سوره۲۳، آیه۲۱.    
۳۵. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۴۳.    
۳۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۲۳.    
۳۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۵، ص۲۹.    
۳۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۱۶۵.    
۳۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۷، ص۴۲.    
۴۰. فرقان/سوره۲۵، آیه۴۹.    
۴۱. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۶۴.    
۴۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۲۲۷.    
۴۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۵، ص۳۱۴.    
۴۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۲۷۰.    
۴۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۷، ص۲۱۲.    
۴۶. یوسف/سوره۱۲، آیه۴۱.    
۴۷. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۴۰.    
۴۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۱، ص۱۸۰.    
۴۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۱، ص۲۴۵.    
۵۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۳۵۸.    
۵۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۲، ص۲۲۲.    
۵۲. بقره/سوره۲، آیه۷۱.    
۵۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱، ص۲۰۲.    
۵۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱، ص۳۰۶.    
۵۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱، ص۲۷۴.    
۵۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱، ص۲۱۳.    
۵۷. شعراء/سوره۲۶، آیه۷۹.    
۵۸. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۷۰.    
۵۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۲۸۴.    
۶۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۵، ص۳۹۷.    
۶۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۳۰۳.    
۶۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۸، ص۳۰.    
۶۳. بقره/سوره۲، آیه۶۰.    
۶۴. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۹.    
۶۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱، ص۲۰۵.    
۶۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱، ص۳۱۰.    
۶۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱، ص۲۵۰.    
۶۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱، ص۱۹۰.    
۶۹. یوسف/سوره۱۲، آیه۷۰.    
۷۰. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۴۴.    
۷۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۱، ص۲۲۲.    
۷۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۱، ص۳۰۳.    
۷۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۳۸۵.    
۷۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۲، ص۲۶۵.    
۷۵. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۴۱۶.    
۷۶. توبه/سوره۹، آیه۱۹.    
۷۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۹، ص۲۰۳.    
۷۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۹، ص۲۷۰.    
۷۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۲۴.    
۸۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۱، ص۴۵.    
۸۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۲۳.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «سقی»، ج۳، ص۲۸۰.    






جعبه ابزار