• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

طوع (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





طَوْع (به فتح طاء و سکون واو)، از واژگان قرآن کریم، به معنای رغبت و میل است. این کلمه ده بار در قرآن به کار رفته است. این واژه دارای مشتقاتی است که در آیات قرآن به کار رفته است؛ مانند: تَطَوّع (به فتح تاء و طاء) به معنی تبرّع و انجام کار غیر واجب، طَوَّعَت (به فتح طاء و واو) به معنی تسهیل و تزیین و اِستطاعت (به کسر الف) به معنی قدرت و طلب طاعت است.



طَوْع به معنای رغبت و میل است. راغب اصفهانی گوید: طوع به معنی انقیاد است، طاعت نیز بدان معنی می‌باشد، لیکن بیشتر در فرمانبری و اطاعت بکار می‌رود.


(وَ لَهُ اَسْلَمَ مَنْ فِی السَّماواتِ وَ الْاَرْضِ‌ طَوْعاً وَ کَرْهاً) «آنکه در آسمان‌ها و زمین است با رغبت یا کراهت به خدا تسلیم است.»
(قُلْ لا تُقْسِمُوا طاعَةٌ مَعْرُوفَةٌ) «بگو قسم نخورید کار جهاد اطاعت شناخته‌ای است.» در آیه ۸۱ نساء و آیه ۲۱ سوره محمد نیز «طاعَةٌ» خبر مبتدای محذوف است.

۲.۱ - تطوع

تَطَوّع از باب تفعل به قول راغب اصفهانی تکلف اطاعت است و در متعارف به معنی تبرّع و انجام کار غیر واجب است. شیخ طبرسی نیز تبرّع به نافله فرموده است، ولی به نظر می‌آید تحمّل با رغبت بهتر است. (فَمَنْ‌ تَطَوَّعَ‌ خَیْراً فَهُوَ خَیْرٌ لَهُ) یعنی «هر که کار خیر را به رغبت انجام دهد آن بهتر است.»

۲.۲ - طوّعت

طَوَّعَت در آیه‌ (فَطَوَّعَتْ‌ لَهُ نَفْسُهُ قَتْلَ اَخِیهِ) «نفسش قتل برادر را باه و آسان کرد.» از باب تفعیل است و به معنی تسهیل و تزیین است. از باب «طَاعَ‌ لَهُ الْمَرْتَعُ: اتَّسَعَ».

۲.۳ - استطاعت

اِستطاعت به معنی قدرت و طلب طاعت است، ولی در قرآن پیوسته به معنی قدرت آمده و به قول راغب اصفهانی آن از قدرت اخصّ است. گاهی برای ثقیل بودن تاء آنرا حذف می‌کنند، مثل‌ (فَمَا اسْطاعُوا اَنْ یَظْهَرُوهُ) (...قادر نبودند از آن بالا روند؛ و نمى‌توانستند سوراخى در آن ايجاد كنند.)
ظاهرا این از طوع به معنی وسعت و آسانی است که در بالا نقل شد. (وَ لِلَّهِ عَلَی النَّاسِ حِجُّ الْبَیْتِ مَنِ‌ اسْتَطاعَ‌ اِلَیْهِ سَبِیلًا) (...و براى خدا بر مردم واجب است كه آهنگ خانه او كنند، آنها كه توانايى رفتن به سوى آن دارند...)
(الَّذِینَ یَلْمِزُونَ‌ الْمُطَّوِّعِینَ‌ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ فِی الصَّدَقاتِ) (كسانى كه از مؤمنان فرمانبردار، در صدقاتشان عيبجويى مى‌كنند...) آن در اصل متطوعین به معنی با رغبت‌دهندگان صدقات است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۴، ص۲۴۸-۲۴۹.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۵۲۹.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۴، ص۳۷۰.    
۴. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۵۲۹.    
۵. آل عمران/سوره۳، آیه۸۳.    
۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۳، ص۳۳۶.    
۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۳، ص۵۱۹.    
۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۳۳۶.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۴، ص۱۴۹.    
۱۰. نور/سوره۲۴، آیه۵۳.    
۱۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۱۴۹.    
۱۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۵، ص۲۰۷.    
۱۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۲۶۵.    
۱۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۷، ص۱۶۱.    
۱۵. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ج۱، ص۵۲۹.    
۱۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱، ص۴۴۴.    
۱۷. بقره/سوره۲، آیه۱۸۴.    
۱۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲، ص۱۳.    
۱۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲، ص۱۵.    
۲۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۱۱.    
۲۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲، ص۲۰۲.    
۲۲. مائده/سوره۵، آیه۳۰.    
۲۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۵، ص۳۰۵.    
۲۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۵، ص۴۹۷.    
۲۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۳، ص۳۱۷.    
۲۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۷، ص۶.    
۲۷. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ج۱، ص۵۳۰.    
۲۸. کهف/سوره۱۸، آیه۹۷.    
۲۹. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۰۳.    
۳۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۳، ص۳۶۵.    
۳۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۳، ص۵۰۵.    
۳۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۳۸۸.    
۳۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۵، ص۱۲۷.    
۳۴. آل عمران/سوره۳، آیه۹۷.    
۳۵. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۶۲.    
۳۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۳، ص۳۳۵.    
۳۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۳، ص۵۵۰.    
۳۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۳۵۰.    
۳۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۴، ص۱۷۴.    
۴۰. توبه/سوره۹، آیه۷۹.    
۴۱. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۹۹.    
۴۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۹، ص۳۵۱.    
۴۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۹، ص۴۷۳.    
۴۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۹۶.    
۴۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۱، ص۱۶۸.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «طوع»، ج۴، ص۲۴۸-۲۴۹.    






جعبه ابزار