• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ارتکاز عقلا

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



ارتکاز عقلا به شعور ناخودآگاه عقلا به برخی امور اطلاق می‌شود.



ارتکاز عقلا نوعی ادراک و شعور ناخودآگاه نسبت به معلوماتی است که به عمق ذهن عقلا رسوخ کرده است، به گونه‌ای که منشأ پیدایش آن برای آنان به تحقیق روشن نیست؛ چه طبق آن، در خارج سلوک عملی تحقق یافته باشد و چه تحقق نیافته باشد.
به بیان دیگر، ارتکاز عقلا علم به معلوماتی است که در ذهن آنان انباشته گشته و به آن توجه نمی‌شود و چه بسا این علم و شعور ناخودآگاه منشأ بسیاری از اعمال در نزد عقلا می‌گردد که علت آن برای خودشان هم روشن نیست؛ برای مثال، کسی که در منطقه‌ای عرب زبان زندگی می‌کند، وقتی با لفظی عربی مورد خطاب قرار می‌گیرد، بلافاصله معنای آن لفظ به ذهنش خطور می‌کند، و این به سبب همان علم ارتکازی او است.


ارتکاز عقلایی منشأ سیره عقلایی بوده و حجیت آن منوط به امضای شارع و یا عدم منع وی است. مرتکزات عقلایی ممکن است از فطرت یکسان انسان‌ها یا از دین واحد، یا از مناسبات اجتماعی، فرهنگی و منطقه‌ای واحد ناشی شده باشد.


برخی، سیره عقلا را شامل مرتکزات عقلا نیز می‌دانند.


۱. خمینی، روح الله، الرسائل، ج۲، ص۱۲۳.    
۲. طباطبایی حکیم، محمد تقی، الاصول العامة للفقه المقارن، ص۲۰۰.    
۳. صدر، محمد باقر، بحوث فی علم الاصول، ج۴، ص۲۳۴.    
۴. نائینی، محمد حسین، فوائد الاصول، ج۳، ص۱۶۱.    
۵. نائینی، محمد حسین، فوائد الاصول، ج۳، ص۱۹۲.    



فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۱۴۵، برگرفته از مقاله «ارتکاز عقلا».    



جعبه ابزار