اختیارات امامان (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
این مقاله درباره اختیارات
امامان معصوم علیهم‌السّلام می‌باشد.
خمس درآمدها، از آن
امامان معصوم علیهم‌السّلام و در اختیار آنان است:
و اعلموا انما غنمتم من شیء فان لله
خمسه و للرسول و لذی القربی...
(«غنم» مصدر «غنمتم» به معنای هر دستاوردی، اعم از جنگی و غیر آن است.)
در روایتی نیز از
امام باقر علیه‌السّلام «غنمتم» در
آیه مزبور، به مطلق فایده
تفسیر شده است.
با توجه به این که «
ذی القربی» در ردیف «الله و رسول» با «لام» آمده، ولی موارد بعدی بدون «لام» ذکر شده است و در روایتی نیز از
امام صادق علیه‌السّلام در ذیل آیه وارد شده است که «ذلک الی الامام» استفاده می‌شود که مقصود از «ذی القربی» امامان، و فقط آنان صاحب اختیار
خمس هستند.
طبق این آیه «فیء» در اختیار امامان معصوم علیهم‌السّلام است:
ما افاء الله علی رسوله من اهل القری فلله و للرسول و لذی القربی...(«فیء» به اموالی گفته می‌شود که با
مصالحه و بدون
جنگ، از
دشمن به دست
مسلمانان افتاده باشد.
با توجه به این که «ذی القربی» در آیه در ردیف
خدا و
رسول صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم قرار گرفته و همانند آنان با «لام» آمده است، روشن می‌شود که آنان صاحب اختیار «فیء» هستند و طبق روایتی از
امیرالمؤمنین علیه‌السّلام «ذی القربی» امامانند.
جلوگیری از گردش
ثروت میان عده‌ای از مردم
ثروتمند،
فلسفه صاحب
اختیار بودن امامان علیهم‌السّلام در اموال «فیء» می‌باشد:
ما افاء الله علی رسوله من اهل القری فلله و للرسول و لذی القربی... کی لایکون دولة بین الاغنیاء منکم...
از ظاهر اين
آیه برمى‌آيد كه مى‌خواهد موارد مصرف فى‌ء در آيه قبلى را بيان كند. و فى‌ء در آن آيه را كه خصوص فى‌ء
بنی نضیر بود به همه فى‌ءهاى ديگر عموميت دهد، و بفرمايد
حکم فى‌ء مخصوص فى‌ء بنى النضير نيست، بلكه همه فى‌ءها همين حكم را دارد.
" فَلِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ" يعنى قسمتى از فى‌ء مخصوص
خدا و قسمتى از آن مخصوص
رسول خدا است. و منظور از اينكه گفتيم مخصوص خداست، اين است كه بايد زير نظر رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله در راه
رضای خدا صرف شود، و آنچه سهم رسول خدا است در مصارف شخصى آن جناب مصرف مى‌شود. پس اينكه بعضى گفته‌اند:" ذكر نام خدا در بين صاحبان
سهم تنها به منظور
تبرک بوده" سخن درستى نيست، و نبايد بدان توجه كرد.
" وَ لِذِي الْقُرْبى"- منظور از ذى القربى، ذى القرباى رسول خدا و دودمان آن جناب است، و معنا ندارد كه ما آن را به قرابت عموم
مؤمنین حمل كنيم.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۴، ص۲۱۸، برگرفته از مقاله «اختیارات امامان».
