• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

اختلاف اعراب و اعجام

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



اختلاف اعراب و اعجام یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به معنای اختلاف در اعراب و نقطه‌گذاری بوده و یکی از اسباب مغالطه لفظ مفرد است.



در عربی با تغییر اعراب کلمات، معنای جمله تغییر می‌کند؛ مانند آیه شریفه «انّ الله بریءٌ مِنَ المُشرکین و رسولُه؛ خداوند و پيامبرش از مشركان بيزارند!» اگر «رسول» مجرور خوانده شود عطف بر «مشرکین» شده، معنا غلط خواهد شد و مثل آنکه «غلامٌ حسنٌ» صفت و موصوف است و «غلامُ حسنٍ» مضاف و مضافٌ‌الیه است. اکنون اگر بدون اعراب باشد محتمل است که حسن، مضافٌ‌الیه غلام باشد و محتمل است که صفت غلام باشد.
اختلاف در نقطه‌گذاری، مثل لفظ «سبعین» که با جابه‌جایی نقطه به «تسعین» تبدیل می‌شود. مغالطه ناشی از اختلاف احوال و عوارض غیر اعلالی، از قبیل: اختلاف حرکات و سکون و نقطه‌گذاری را مغالطه اعراب و اعجام می‌گویند. مغالطه به سبب اعراب کلمه در لغت فارسی منتفی است، اما مغالطه مربوط به نقطه‌گذاری یا اهمال و ابهام، در لغت فارسی و عربی مشترک است.
اختلاف در نقطه‌گذاری، مثل لفظ «سبعین» که با جابه‌جایی نقطه به «تسعین» تبدیل می‌شود. مغالطه ناشی از اختلاف احوال و عوارض غیر اعلالی، از قبیل: اختلاف حرکات و سکون و نقطه‌گذاری را مغالطه اعراب و اعجام می‌گویند. مغالطه به سبب اعراب کلمه در لغت فارسی منتفی است، اما مغالطه مربوط به نقطه‌گذاری یا اهمال و ابهام، در لغت فارسی و عربی مشترک است.
[۳] ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل، ص۲۷۴.
[۴] ابوالبركات ابن‌ملكا، هبه‌الله بن علي، الکتاب المعتبر فی الحکمة، ص۲۶۸.
[۶] شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق)، ص۱۶۰.
[۷] مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۳۵۸.
[۸] شهاب‌الدین سهروردی، یحیی بن حبش، منطق التلویحات، ص۸۴.



۱. توبه/سوره۹، آیه۳.    
۲. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الاشارات و التنبیهات، ص۵۴.    
۳. ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل، ص۲۷۴.
۴. ابوالبركات ابن‌ملكا، هبه‌الله بن علي، الکتاب المعتبر فی الحکمة، ص۲۶۸.
۵. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، النجاة، ص۱۸۳.    
۶. شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق)، ص۱۶۰.
۷. مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۳۵۸.
۸. شهاب‌الدین سهروردی، یحیی بن حبش، منطق التلویحات، ص۸۴.
۹. علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید، ص۲۷۴.    
۱۰. خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۵۱۹.    
۱۱. مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه، ص۶۰۷.    
۱۲. مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه، ص۵۹۸.    



پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «اختلاف اعراب و اعجام»، تاریخ بازیابی۱۳۹۵/۱۰/۲۷.    


رده‌های این صفحه : اصطلاحات منطقی




جعبه ابزار