احمد بن عبدالله مستور وفیّ تقی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
احمد بن عبدالله مستور وفیّ تقی (۱۹۸-۲۶۵ هـ)، از امامان
مذهب اسماعیلیه در
قرن سوم هجری قمری و از امامان دوره ستر بوده که بعد از پدرش به
امامت اسماعیلیه رسیده است.
احمد بن عبدالله بن محمد بن
اسماعیل بن جعفر الصادق (علیه‌السّلام) مستور وفیّ تقی، به سال ۱۹۸ هـ در شهر سلمیّه، از نواحی مرکزی
شام،
به دنیا آمد.
ادریس بن حسن داعی یمنی و
مورخ اسماعیلی درباره احمد مستور می‌نویسد: احمد بن عبدالله از امامان دوره ستر (از نظر اسماعیلیان، پس از شهادت
امام صادق (علیه‌السّلام) نوه وی محمد یا فرزندش اسماعیل به امامت امت نایل شده است و با هجرت محمد بن اسماعیل از
مدینه به سوی مشرق زمین و جدایی او از معتقدان و ارادتمندانش، دوران ستر امامت آغاز شده و با استقرار خلافت فاطمی به پایان رسیده است.)
بود که پس از پدرش به امامت اسماعیلیه رسید.
پدرش عبدالله برای آنکه از سیاست تعقیب و آزار
عباسیان در امان بماند، به بخش‌های مختلف
ایران پناه برد و سرانجام در
اهواز سکونت گزید و پس از آنجا به
عراق و از عراق به سلمیّه گریخت. در سلمیّه به لباس یکی از هاشمیان و در زیّ یک بازرگان درآمد
و به گفته داعی ادریس به
کوفه،
دیلم، سلمیه و عسکر آمد و شد داشت.
عبدالله پیش از وفاتش در حدود ۲۱۲ هـ، پسر خود احمد را به جانشینی برگزید و احمد نیز به صورت مخفیانه در سلمیّه که مرکز نشر دعوت اسماعیلی بود، به تبلیغ پرداخت. مدتی که در سلمیّه به سر می‌برد، تحت فشار حکومت و خلفای عباسی بود، لذا این شهر را محل مناسبی برای تبلیغ خود ندید و آنجا را به قصد
ری ترک کرد و سالیان متمادی در آنجا به دعوت مردم می‌پرداخت و بسیاری از ملوک و امرا را به خود جلب کرده و از امکانات ایشان برای تبلیغ بهره‌برداری می‌کرد، تا آنکه گستره دعوت خویش را به تمام نقاط مشرق زمین رسانید.
وی پس از مدتی اقامت در ری، به سلمیّه بازگشت و از آنجا به مصیاف (مصیاف (مصیاب) قلعه‌ای مشهور از قلاع اسماعیلیان در شام نزدیک
طرابلس) رفت و در نهایت به سال ۲۶۵ هـ در همان‌جا درگذشت و در مقبره مشهور جبل مشهد واقع در هفت کیلومتری مصیاف به خاک سپرده شد.
در تاریخ وفاتش اختلاف است.
آثاری که از احمد بر جای مانده، از این قرارند:
تاویل الذکاة الشواهد و البیان لمباحثة الاخوان اسرار النطقاء، کتاب الکشف الانوار الفضیه فی معرفة الانفس الذکیة و کتاب الایضاح.
مهم‌ترین اثری که به وی منسوب است،
رسائل اخوان الصفاء و خلاّن الوفاء است که شامل ۵۲
رساله فلسفی بوده و با همکاری گروهی از علمای اسماعیلیه، به ریاست احمد بن عبدالله در سال ۲۰۹ هـ تدوین یافته است.
گفته شده که این
رساله‌ها را احمد تلخیص کرده و به صورت
رساله مستقلی درآورده و آن‌را
رسالة الجامعه نام نهاده است. پس از آن نیز
رساله دیگری را که در بردارنده برخی از علوم روز بوده، تالیف کرده و آن‌را
جامعة الجامعه نام‌گذاری کرده است.
برای مطالعه بیشتر به منابع زیر مراجعه شود.
پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۱۵۵، برگرفته از مقاله «احمد بن عبدالله مستور وفیّ تقی».
