احزاب اصحاب کهف (قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

اصحاب کهف پس از بیدار شدن از خواب طولانی، به علت اختلاف در مدت زمان خواب به دو حزب و گروه تبدیل شدند

---

‌ام حسبت ان اصحـب الکهف والرقیم کانوا من ءایـتنا عجبـا• فضربنا علی ءاذانهم فی الکهف سنین عددا• ثم بعثنـهم لنعلم‌ای الحزبین احصی لما لبثوا امدا. آیا گمان کردی اصحاب کهف و رقیم از آیات عجیب ما بودند؟! • ما (پرده خواب را) در غار بر گوششان زدیم، و سالها در خواب فرو رفتند. • سپس آنان را برانگیختیم تا بدانیم (و این امر آشکار گردد که) کدام یک از آن دو گروه، مدت خواب خود را بهتر حساب کرده‌اند
جمله" لنعلم" (تا بدانیم...) مفهومش این نیست که خداوند می‌خواسته در اینجا علم تازه‌ای کسب کند، این تعبیر در قرآن فراوان است و منظور از آن تحقق معلوم الهی است یعنی ما آنها را از خواب بیدار کردیم تا این معنی تحقق یابد که آنها در باره میزان خوابشان از هم سؤال کنند.
تعبیر به"‌ای الحزبین" اشاره به چیزی است که در تفسیر آیات آینده خواهد آمد که آنها پس از بیدار شدن در باره مقدار خواب خود اختلاف کردند، بعضی آن را یک روز، و بعضی یک نیمه روز میدانستند، در حالی که سالیان دراز خوابیده بودند.

۱.۱ - مقصود از حزبین

مرحوم طبرسی در مجمع البیان چنین نوشته است که مقصود این است که: میخواستیم ببینیم که کدامیک از آن دو گروه مؤمن و کافر، از قوم اصحاب کهف، حساب مدت خواب آنها را بهتر نگه داشته است. گویا اختلاف بود که آنها چقدر در غار مانده‌اند؟ خداوند آنها را بیدار ساخت تا این مطلب روشن شود.
برخی گویند: مقصود از دو حزب، خود اصحاب کهف هستند که وقتی بیدار شدند، در باره مدت خواب خود، اختلاف کردند. چنان که می‌فرماید: «و کذلک بعثناهم لیتسائلوا بینهم» ( آنها را بیدار کردیم که از خود سؤال کنند).
دیدگاه علامه طباطبایی :
و اما این احتمال که بعضی (طبرسی) داده‌اند که منظور از" دو حزب"" دو طائفه از مردم بوده‌اند که در باره خواب اصحاب کهف اختلاف کرده‌اند، کفار به خطا نظر می‌دادند، و مؤمنین به صواب، خدا خود اصحاب کهف را بیدار کرد تا حق مطلب را بگویند، و معلوم شود که کدام طائفه خطا کرده‌اند" معنای بعیدی است.

---

آشکار شدن مدت خواب اصحاب کهف بر دو حزب و گروه از آن، فلسفه بیدار کردن آنان از خواب طولانی:
‌ام حسبت ان اصحـب الکهف... • فضربنا علی ءاذانهم فی الکهف سنین عددا• ثم بعثنـهم لنعلم‌ای الحزبین احصی لما لبثوا امدا. آیا گمان کردی اصحاب کهف و رقیم از آیات عجیب ما بودند؟! • ما (پرده خواب را) در غار بر گوششان زدیم، و سالها در خواب فرو رفتند. • سپس آنان را برانگیختیم تا بدانیم (و این امر آشکار گردد که) کدام یک از آن دو گروه، مدت خواب خود را بهتر حساب کرده‌اند
در آیات آینده می‌خوانیم که خواب اصحاب کهف آن قدر طولانی شد که به ۳۰۹ سال بالغ گردید، و به این ترتیب خوابی بود شبیه به مرگ ، و بیداریش همانند رستاخیز، لذا در آیات مورد بحث قرآن می‌گوید: و اینگونه آنها را برانگیختیم" (و کذلک بعثناهم).
یعنی همانگونه که قادر بودیم آنها را در چنین خواب طولانی فرو بریم قادر بودیم آنها را به بیداری بازگردانیم.
ما آنها را از خواب برانگیختیم: " تا از یکدیگر سؤال کنند، یکی از آنها پرسید فکر می‌کنید چه مدت خوابیده‌اید"؟ (لیتسائلوا بینهم قال قائل منهم کم لبثتم) .
" آنها گفتند: یک روز یا بخشی از یک روز" (قالوا لبثنا یوما او بعض یوم).
این تردید شاید به خاطر آن بوده است که طبق گفته جمعی از مفسران آنها در آغاز روز وارد غار شدند و به خواب فرو رفتند، و در پایان روز بیدار شدند، همین سبب شد که اول چنین فکر کنند که یک روز خوابیده‌اند همین که منظره آفتاب را دیدند بخشی از یک روز را مطرح کردند.
ولی سرانجام چون نتوانستند دقیقا بدانند مدت خوابشان چقدر بوده:
" گفتند پروردگار شما از مدت خوابتان آگاهتر است"
و جمله" لنعلم‌ای الحزبین احصی ... " تعلیل برای بعث است، و لام آن لام غایت و مراد از" دو حزب" دو طائفه از اصحاب کهف است که با هم اختلاف کردند یکی پرسید" کم لبثتم" دیگری پاسخ داد: " لبثنا یوما او بعض یوم" گفتند پروردگارتان بهتر می‌داند که چقدر خوابیدید.

---