حجم (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حَجْم (به فتح حاء) و
احجام یکی از مفردات
نهج البلاغه به معنای کنار کشیدن و نگه داشتن خود از چیزی و از کاری به علت
هیبت و
ترس، که
حضرت علی (علیه‌السلام) در رابطه با شخصیت
پیامبر اعظم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) و
مالک اشتر از این واژه استفاده نموده است.
حَجْم (به فتح حاء) و احجام به معنای کنار کشیدن و نگه داشتن خود از چیزی و از کاری به علت هیبت و ترس، آمده است.
چنان‌که در کتاب
نهایه آمده است: «احجم القوم: نکصوا.»
امام (صلوات‌الله‌علیه) در
نامه‌ای خطاب به
معاویه در خصوص شخصیت پیامبر اعظم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) می‌نویسد: «وَ کَانَ رَسُولُ اللّهِ صاِذَا احمَرّ البَاسُ وَ اَحْجَمَ النَّاسُ قَدَّمَ اَهْلَ بَیْتِهِ فَوَقَی بِهِمْ اَصْحَابَهُ حَرَّ السُّیُوفِ؛
آنگاه که
جنگ سرخ می‌شد (شدت می‌یافت) و مردم از جلو رفتن می‌ایستادند، رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم)
اهل بیت (علیهم‌السّلام) خویش را جلو می‌انداخت و با آن‌ها اصحاب خویش را از آتش
شمشیرها نگاه می‌داشت.»
امام (علیه‌السلام) در
نامه ۳۸، به اهل
مصر در رابطه با مالک اشتر نوشته است: «اَمَّا بَعْدُ فَقَدْ بَعَثْتُ اِلَیْکُمْ عَبْداً مِنْ عِبَادِ اللَّهِ... فَاِنَّهُ لاَ یُقْدِمُ وَ لاَ یُحْجِمُ وَ لاَ یُؤَخِّرُ وَ لاَ یُقَدِّمُ اِلاَّ عَنْ اَمْرِی وَ قَدْ آثَرْتُکُمْ بِهِ عَلَی نَفْسِی...؛
بنده‌ای از بندگان
خدا را به سوی شما فرستادم ... او بکاری اقدام نمی‌کند، و از کاری کنار نمی‌کشد و تاخیر و تقدیم نمی‌کند مگر با امر من، شما را در فرستادن او بر نفس خود مقدّم داشتم.»
این واژه دو بار در «نهج البلاغه» آمده است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «واژه حاجز»، ص۲۵۴.
