• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حدیث مصحف

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



حدیث مصحف، از اصطلاحات بکار رفته در علم حدیث بوده و به خبری گفته می‌شود که به سبب تغییر نقطه‌ها بعضی از حروف آن تغییر یابد.



حدیث مصحف در نزد علمای حدیث دارای معانی گوناگون است که عبارتند از:
۱- حدیثی است که در لفظ یا معنای آن و یا هر دو تغییر ایجاد شده باشد.
۲- حدیثی است که تغییر حرف یا حروفی از آن به سبب تغییر نقطه‌ها صورت گرفته باشد ولی شکل ظاهری آن محفوظ باشد.
۳- حدیثی است که قسمتی از سند یا متن آن به مشابه خود تغییر یافته باشد مشابهت دو کلمه ممکن است در کتابت باشد مانند تصحیف «مراجم» به «مزاحم» و «برید» به «یزید» و ممکن است در معنا و مفاد حدیث باشد مانند: «عنزه» در حدیث «کان رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) یجعل العنزه بین یدیه اذا صلی و کان ذلک لیستتر بها عن الماره» که به معنای عصا است ولی آن را به نام قبیله معنا کرده‌اند.
بعضی حدیث مصحف و حدیث محرف را یکی شمرده‌اند.


راجع به وجه نام گذاری «حدیث مصحف» گفته شده:
در گذشته گروهی بودند که علم را از محضر استاد فرا نمی‌گرفتند بلکه به کتب و صحف مراجعه می‌کردند لذا به صحفیین نام گذاری شدند یعنی کسانی که از روی کتاب و دفتر می‌خوانند و چون نگارش لغات عربی در آن زمان بدون نقطه صورت می‌گرفت در هنگام قرائت این الفاظ خطاء و اشتباه پیش می‌آمد بر اثر شیوع استعمال به کسی که خطا می‌کرد نیز «قد صحف» اطلاق کردند یعنی کار وی مانند کار کسی است که از روی کتاب و دفتر می‌خواند.


حدیث مصحف دو نوع است:
۱- لفظی ۲- معنوی


مترادفات این اصطلاح عبارتند از:
خبر مصحف، روایت مصحف، مصحف و احادیث مصحف.
[۹] درایة الحدیث، ص۶۴.
[۱۰] علامه نجفی، سیدضیاءالدین، ضیاء الدرایه، ص۲۹.
[۱۲] مدیرشانه‌چی، کاظم، علم الحدیث، ص۱۵۶.
[۱۳] مدیرشانه‌چی، کاظم، علم الدرایه، ص۱۳۵-۱۳۷.
[۱۴] فصلنامه علمی تخصصی علوم حدیث، ج۱۰، ص۱۹۶.
[۱۵] فصلنامه علمی تخصصی علوم حدیث، ج۵، ص۱۶۰.
[۱۷] تهانوی، محمدعلی، کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، ج۳، ص۴۵.
[۱۸] مامقانی، عبدالله، مستدرکات مقباس الهدایه، ج۵، ص۲۱۸.



۱. سبحانی، جعفر، اصول الحدیث و احکامه، ص۷۷.    
۲. سبحانی، جعفر، اصول الحدیث و احکامه، ص۶۳.    
۳. شهید ثانی، زین‌الدین، الرعایة فی علم الدرایه، ص۱۰۹-۱۱۱.    
۴. شهید ثانی، زین‌الدین، الرعایة فی علم الدرایه، ص۳۲۳.    
۵. میرداماد، سیدمحمدباقر، الرواشح السماویة فی شرح الاحادیث الامامیه، ص۱۳۳.    
۶. سیوطی، عبدالرحمن، تدریب الراوی، ج۲، ص۶۵۱.    
۷. صنعانی، محمد بن اسماعیل، توضیح الافکار، ج۲، ص۴۱۹-۴۲۲.    
۸. طریحی، فخرالدین، جامع المقال، ص۴.    
۹. درایة الحدیث، ص۶۴.
۱۰. علامه نجفی، سیدضیاءالدین، ضیاء الدرایه، ص۲۹.
۱۱. بروجردی، سیدعلی، طرائف المقال، ج۲، ص۲۵۳.    
۱۲. مدیرشانه‌چی، کاظم، علم الحدیث، ص۱۵۶.
۱۳. مدیرشانه‌چی، کاظم، علم الدرایه، ص۱۳۵-۱۳۷.
۱۴. فصلنامه علمی تخصصی علوم حدیث، ج۱۰، ص۱۹۶.
۱۵. فصلنامه علمی تخصصی علوم حدیث، ج۵، ص۱۶۰.
۱۶. قاسمی، محمد، قواعد التحدیث، ص۱۲۶.    
۱۷. تهانوی، محمدعلی، کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، ج۳، ص۴۵.
۱۸. مامقانی، عبدالله، مستدرکات مقباس الهدایه، ج۵، ص۲۱۸.
۱۹. مامقانی، عبدالله، مقباس الهدایه، ج۱، ص۲۳۷.    
۲۰. صدر، سیدحسن، نهایة الدرایه، ص۳۰۴.    
۲۱. عاملی، حسین بن عبدالصمد، وصول الاخیار الی اصول الاخبار، ص۱۱۹.    



پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «حدیث مصحف»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۷/۲۶.    


رده‌های این صفحه : اصطلاحات حدیثی




جعبه ابزار