اجتباء (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اِجْتِباء (به کسر همزه و تاء و سکون جیم) از
واژگان قرآن کریم به معنای جمع كردن به طور
اختیار و برگزيدن است.
اِجْتِباء به معنای جمع كردن به طور اختيار و برگزيدن است.
(فَاجْتَباهُ رَبُّهُ فَجَعَلَهُ‌مِنَ الصَّالِحِينَ) «پس پروردگارش او را برگزيد و از
نیکوکاران گردانيد.»
(وَ إِذا لَمْ تَأْتِهِمْ بِآيَةٍ قالُوا لَوْ لا اجْتَبَيْتَها ...) «و آن گاه كه آيه‌اى نياوردى گويند: چرا آن‌ها را جمع نكردى.»
گويا منظور
کفّار از اين كلام آن بود كه
حضرت آیه‌ها را از خودش می‌آورد و مربوط به
خدا نيست؛ لذا می‌گفتند چرا آيه‌ها را جمع و جور نكردى و نياوردى؟
(وَ جاهِدُوا فِي اللَّهِ حَقَّ جِهادِهِ هُوَ اجْتَباكُمْ وَ ما جَعَلَ عَلَيْكُمْ فِي الدِّينِ مِنْ حَرَجٍ مِلَّةَ أَبِيكُمْ إِبْراهِيمَ هُوَ سَمَّاكُمُ الْمُسْلِمِينَ مِنْ قَبْلُ وَ فِي هذا لِيَكُونَ الرَّسُولُ شَهِيداً عَلَيْكُمْ وَ تَكُونُوا شُهَداءَ عَلَى النَّاسِ فَأَقِيمُوا الصَّلاةَ ...) (و در راه خدا آن‌گونه كه سزاوار اوست
جهاد كنيد، او شما را برگزيد، و در
دین اسلام كارِ سنگين و سختى بر شما قرار نداد؛ از آيين پدرتان
ابراهیم پيروى كنيد؛ خداوند شما را در كتاب‌هاى پيشين و در اين
کتاب آسمانی «
مسلمان» ناميد، تا
پیامبر گواه بر شما باشد، و شما گواهان بر مردم. پس
نماز را برپا داريد ...)
هر كه با نظر
انصاف در اين
آیه دقّت كند خواهد ديد كه به
ائمّه دوازده‌گانه (عليهم‌السلام) تطبيق می‌شود؛ زيرا آن‌ها برگزيدگانند نه تمام
امّت،
(هُوَ اجْتَباكُمْ) و آن‌ها فرزندان ابراهيم‌اند نه همه مردم،
(مِلَّةَ أَبِيكُمْ) و
رسول خدا شاهد بر آن‌ها و آن‌ها شاهد بر مردم‌اند و اين
شهادت نتيجه اجتباء است.
(لِيَكُونَ الرَّسُولُ شَهِيداً عَلَيْكُمْ وَ تَكُونُوا شُهَداءَ عَلَى النَّاسِ) در
تفسیر برهان و
صافی رواياتى در اين زمينه نقل شده است و راجع به تفصيل مطلب به
المیزان ذيل
آیه ۱۴۳ سوره بقره رجوع شود كه به طور مشروح تحقيق شده است.
بى انصافى است كه گفته شود:
(اجْتَباكُمْ) به معنى برگزيدن مردم براى
تکالیف است. زيرا چنين تعبيرى در
قرآن نداريم و اجتباء در همه جاى قرآن در برگزيدن
پیامبران به كار رفته است مگر در
آیه ۲۰۳ سوره اعراف كه گذشت و آن نقل قول كفّار است؛ يا اين‌كه بگویيم: چون ابراهيم پدر رسول خداست و آن حضرت پدر امّت، لذا ابراهيم پدر امّت خوانده شده است و يا اين‌كه اكثر
عرب پسران او بودند. گويا
آیه شریفه فقط براى آن روز و براى عرب‌هاست و ديگر خطاب براى امروزی‌ها صادق نيست. حقّ آن است كه مخاطب
(مِلَّةَ أَبِيكُمْ) مردان مخصوصى‌اند همچنين مصداق
(اجْتَباكُمْ) و
(شهداء)، كه عبارت از ائمّه باشند.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله "إجتباء"، ج۲، ص۱۵-۱۷.
