• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابن‌قرصه احمد بن موسی‌

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



ابن قُرْصه‌، احمد بن موسی‌ (د ۷۰۱ق‌/۱۳۰۲م‌)، ادیب ‌، شاعر و فقیه ‌ بود.



او در فیّوم‌ مصر به‌ دنیا آمد، سپس‌ به‌ قُوص‌ رفت‌ و در شمار کارگزاران‌ حکومت‌ درآمد و مدتی‌ نظارت‌ بر دیوان‌ قوص‌ و اسنکدریه‌ را برعهده‌ گرفت‌.
[۱] ادفوی‌، جعفر، الطالع‌ السعید، ج۱، ص۱۴۶، به‌ کوشش‌ سعد محمد حسن‌، قاهره‌، ۱۹۶۶م‌.
[۲] صفدی‌، خلیل‌،الوافی‌ بالوفیات‌، ج۸، ص۲۰۵، به‌ کوشش‌ محمد یوسف‌ نجم‌، بیروت‌، ۱۳۹۱ق‌/۱۹۷۱م‌.



چندی‌ نیز در مدرسه افرمیه‌ به‌ تدریس‌ اشتغال‌ داشت‌.
[۳] ادفوی‌، جعفر، الطالع‌ السعید، ج۱، ص۱۴۶، به‌ کوشش‌ سعد محمد حسن‌، قاهره‌، ۱۹۶۶م‌.
[۴] صفدی‌، خلیل‌، الوافی‌ بالوفیات‌، ج۸، ص۲۰۵، به‌ کوشش‌ محمد یوسف‌ نجم‌، بیروت‌، ۱۳۹۱ق‌/۱۹۷۱م‌.
وی‌ در نحو ، لغت ‌، ادب ‌ و نیز فقه‌ چیره‌دست‌ بود.


از استادان‌ او تن‌ها به‌ نام‌ ابومحمد بن عبدالسلام‌ اشاره‌ شده‌ است‌


گفته‌اند که‌ وی‌ کم‌سخن‌ می‌گفت‌ و در گفتار خویش‌ اِعراب‌ کلمات‌ را آشکار می‌کرد.
[۵] ادفوی‌، جعفر، الطالع‌ السعید، ج۱، ص۱۴۶، به‌ کوشش‌ سعد محمد حسن‌، قاهره‌، ۱۹۶۶م‌.
[۶] صفدی‌، خلیل‌، الوافی‌ بالوفیات‌، ج۸، ص۲۰۵، به‌ کوشش‌ محمد یوسف‌ نجم‌، بیروت‌، ۱۳۹۱ق‌/۱۹۷۱م‌.
[۷] ابن حجر، احمد، الدرر، ج۱، ص۳۲۸، به‌ کوشش‌ محمد عبدالمعید خان‌، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۹۲ق‌/۱۹۷۲م‌.
ادفوی‌ برخی‌ پیشگویی‌ها نیز به‌ او نسبت‌ داده‌ است‌.
[۸] ادفوی‌، جعفر، الطالع‌ السعید، ج۱، ص۱۴۶، به‌ کوشش‌ سعد محمد حسن‌، قاهره‌، ۱۹۶۶م‌.
وی‌ مردی‌ ظریف‌ و نکته‌دان‌ بود و گفت‌وگوی‌ او با سلطان‌ علم‌الدین‌ سنجر شجاعی‌ بر این‌ امر دلالت‌ دارد.
[۹] ادفوی‌، جعفر، الطالع‌ السعید، ج۱، ص۱۴۶، به‌ کوشش‌ سعد محمد حسن‌، قاهره‌، ۱۹۶۶م‌.
[۱۰] صفدی‌، خلیل‌، الوافی‌ بالوفیات‌، ج۸، ص۲۰۵، به‌ کوشش‌ محمد یوسف‌ نجم‌، بیروت‌، ۱۳۹۱ق‌/۱۹۷۱م‌.



ادفوی‌ ضمن‌ ستایش‌ از شعر ابن قرصه‌ گفته‌ است‌ که‌ وی‌ دیوانی‌ در ۴ جلد داشته‌
[۱۱] ادفوی‌، جعفر، الطالع‌ السعید، ج۱، ص۱۴۷، به‌ کوشش‌ سعد محمد حسن‌، قاهره‌، ۱۹۶۶م‌.
و سپس‌ چند قطعه‌ از اشعار وی‌ را که‌ مجموع‌ آن‌ها به‌ بیش‌ از ۱۱ بیت ‌ نمی‌رسد، آورده‌ است‌.
[۱۲] ادفوی‌، جعفر، الطالع‌ السعید، ج۱، ص۱۴۷ - ۱۴۸، به‌ کوشش‌ سعد محمد حسن‌، قاهره‌، ۱۹۶۶م‌.



افزون‌ بر دیوان‌، چند خطبه‌ و مسائلی‌ در فقه‌، نحو، لغت‌ و ادب‌، ادفوی‌ کتابی‌ با عنوان‌ نُتَف‌ المذاکرة و تُحَف‌ المحاضرة به‌ او نسبت‌ داده‌ است‌
[۱۳] ادفوی‌، جعفر، الطالع‌ السعید، ج۱، ص۱۴۸، به‌ کوشش‌ سعد محمد حسن‌، قاهره‌، ۱۹۶۶م‌.
[۱۴] صفدی‌، خلیل‌، الوافی‌ بالوفیات‌، ج۸، ص۲۰۵، به‌ کوشش‌ محمد یوسف‌ نجم‌، بیروت‌، ۱۳۹۱ق‌/۱۹۷۱م‌.
که‌ اکنون‌ در دست‌ نیست‌.


وی‌ سرانجام‌ در شهر قوص‌ چشم‌ از جهان‌ فروبست‌.
[۱۵] ادفوی‌، جعفر، الطالع‌ السعید، ج۱، ص۱۴۶، به‌ کوشش‌ سعد محمد حسن‌، قاهره‌، ۱۹۶۶م‌.
[۱۶] صفدی‌، خلیل‌، الوافی‌ بالوفیات‌، ج۸، ص۲۰۵، به‌ کوشش‌ محمد یوسف‌ نجم‌، بیروت‌، ۱۳۹۱ق‌/۱۹۷۱م‌.



(۱) ابن حجر، احمد، الدرر، به‌ کوشش‌ محمد عبدالمعید خان‌، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۹۲ق‌/۱۹۷۲م‌.
(۲) ادفوی‌، جعفر، الطالع‌ السعید، به‌ کوشش‌ سعد محمد حسن‌، قاهره‌، ۱۹۶۶م‌.
(۳) صفدی‌، خلیل‌، الوافی‌ بالوفیات‌، به‌ کوشش‌ محمد یوسف‌ نجم‌، بیروت‌، ۱۳۹۱ق‌/۱۹۷۱م‌.


۱. ادفوی‌، جعفر، الطالع‌ السعید، ج۱، ص۱۴۶، به‌ کوشش‌ سعد محمد حسن‌، قاهره‌، ۱۹۶۶م‌.
۲. صفدی‌، خلیل‌،الوافی‌ بالوفیات‌، ج۸، ص۲۰۵، به‌ کوشش‌ محمد یوسف‌ نجم‌، بیروت‌، ۱۳۹۱ق‌/۱۹۷۱م‌.
۳. ادفوی‌، جعفر، الطالع‌ السعید، ج۱، ص۱۴۶، به‌ کوشش‌ سعد محمد حسن‌، قاهره‌، ۱۹۶۶م‌.
۴. صفدی‌، خلیل‌، الوافی‌ بالوفیات‌، ج۸، ص۲۰۵، به‌ کوشش‌ محمد یوسف‌ نجم‌، بیروت‌، ۱۳۹۱ق‌/۱۹۷۱م‌.
۵. ادفوی‌، جعفر، الطالع‌ السعید، ج۱، ص۱۴۶، به‌ کوشش‌ سعد محمد حسن‌، قاهره‌، ۱۹۶۶م‌.
۶. صفدی‌، خلیل‌، الوافی‌ بالوفیات‌، ج۸، ص۲۰۵، به‌ کوشش‌ محمد یوسف‌ نجم‌، بیروت‌، ۱۳۹۱ق‌/۱۹۷۱م‌.
۷. ابن حجر، احمد، الدرر، ج۱، ص۳۲۸، به‌ کوشش‌ محمد عبدالمعید خان‌، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۹۲ق‌/۱۹۷۲م‌.
۸. ادفوی‌، جعفر، الطالع‌ السعید، ج۱، ص۱۴۶، به‌ کوشش‌ سعد محمد حسن‌، قاهره‌، ۱۹۶۶م‌.
۹. ادفوی‌، جعفر، الطالع‌ السعید، ج۱، ص۱۴۶، به‌ کوشش‌ سعد محمد حسن‌، قاهره‌، ۱۹۶۶م‌.
۱۰. صفدی‌، خلیل‌، الوافی‌ بالوفیات‌، ج۸، ص۲۰۵، به‌ کوشش‌ محمد یوسف‌ نجم‌، بیروت‌، ۱۳۹۱ق‌/۱۹۷۱م‌.
۱۱. ادفوی‌، جعفر، الطالع‌ السعید، ج۱، ص۱۴۷، به‌ کوشش‌ سعد محمد حسن‌، قاهره‌، ۱۹۶۶م‌.
۱۲. ادفوی‌، جعفر، الطالع‌ السعید، ج۱، ص۱۴۷ - ۱۴۸، به‌ کوشش‌ سعد محمد حسن‌، قاهره‌، ۱۹۶۶م‌.
۱۳. ادفوی‌، جعفر، الطالع‌ السعید، ج۱، ص۱۴۸، به‌ کوشش‌ سعد محمد حسن‌، قاهره‌، ۱۹۶۶م‌.
۱۴. صفدی‌، خلیل‌، الوافی‌ بالوفیات‌، ج۸، ص۲۰۵، به‌ کوشش‌ محمد یوسف‌ نجم‌، بیروت‌، ۱۳۹۱ق‌/۱۹۷۱م‌.
۱۵. ادفوی‌، جعفر، الطالع‌ السعید، ج۱، ص۱۴۶، به‌ کوشش‌ سعد محمد حسن‌، قاهره‌، ۱۹۶۶م‌.
۱۶. صفدی‌، خلیل‌، الوافی‌ بالوفیات‌، ج۸، ص۲۰۵، به‌ کوشش‌ محمد یوسف‌ نجم‌، بیروت‌، ۱۳۹۱ق‌/۱۹۷۱م‌.



دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابن‌قرصه»،ج۴، ص۱۶۳۶.    






جعبه ابزار