• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابن بابویه حسین بن علی قمی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



اِبْن‌ بابويه‌، ابوعبدالله‌، حسین‌ بن‌ علی‌ بن‌ حسین‌ بن‌ موسی‌ بن‌ بابویه‌ قمی‌ (زنده‌ در ۳۷۸ق/۹۸۸م)، فقیه، محدث و متکلم شیعی می‌باشد.



معلوم‌ نیست‌ زادگاه‌ وی‌ کجا بوده‌ و در چه‌ سالی‌ متولد شده‌ و یا درگذشته‌ است.


از آن‌جا که‌ پدرش‌ علی‌ بن‌ بابویه جزو برجسته‌ترین‌ فقها و محدثان‌ عصر خویش‌ بوده‌ است‌، احتمالاً وی‌ از مجلس‌ درس‌ پدر استفاده‌ می‌کرده‌ است‌، به‌ خصوص‌ که‌ از پدرش‌ نیز اجازه نقل‌ حدیث‌ داشته‌. است.
[۱] نجاشی‌، احمد، رجال‌، ج۱، ص۵۰، بمبئی‌، ۱۳۱۷ق‌/۱۸۹۹م.



او به‌ کثرت‌ نقل‌ اخبار و روایات مشهور بود.
[۲] طوسی‌، محمد، رجال‌، ج۱، ص۴۶۶، نجف‌، ۱۹۶۱م.



همچون‌ برادرش‌ شیخ‌ صدوق از حافظه بسیار توانایی‌ برخوردار بود و کسی‌ جز صدوق‌ با او برابری‌ نمی‌کرد، چنانکه‌ از شیخ‌ طوسی در کتاب‌ الغیبة- در حق‌ او و شیخ‌ صدوق‌ - چنین‌ نقل‌ شده‌ است‌: که‌ هیچ‌ یک‌ از علما و محدثان‌ قم در حفظ روایات‌ و اخبار همتای‌ آن‌ دو نبودند.
[۳] طوسی‌، کتاب‌ الغیبة، به‌ کوشش‌ آقابزرگ‌ تهرانی‌، ص‌ ۱۸۸تهران‌، مکتبة نینوی‌ الحدیثة.
ابن‌ بابویه‌ گفته‌ است: در حالی‌ مجلس‌ درس‌ دایر کرده‌ بودم‌ که‌ بیش‌ از ۲۰ سال‌ نداشتم‌ و گاهی‌ ابوجعفر محمد بن‌ علی‌ اسود در مجلس‌ درسم‌ حاضر می‌شد و چون‌ حضورذهن‌ و حاضرجوابی‌ مرا در حلال و حرام امور شرعی می‌دید، به‌ سبب‌ سن‌ کمی‌ که‌ داشتم‌، بسیار تعجب‌ می‌کرد.
[۴] طوسی‌، کتاب‌ الغیبة، به‌ کوشش‌ آقابزرگ‌ تهرانی‌، ج۱، ص۱۹۵، تهران‌، مکتبة نینوی‌ الحدیثة.



علمای امامی وی‌ را ثقه و روایتش‌ را مقبول‌ دانسته‌اند.
[۵] علامه حلی‌، حسن‌،خلاصة‌الاقوال‌، ج۱، ص۲۶، تهران‌، ۱۳۱۰ق‌/۱۸۹۲م.



مشایخ‌ و اساتید او غیر از پدرش‌ عبارتند از: برادرش‌ ابوجعفر محمد بن‌ علی‌ بن‌ بابویه‌ معروف‌ به‌ شیخ‌ صدوق‌.،
[۶] طوسی‌، محمد، رجال‌، ج۱، ص۴۶۶-۴۶۷، نجف‌، ۱۹۶۱م.
ابوجعفر محمد بن‌ علی‌ اسود، عمران‌ الصفار، علویة الصفار، حسین‌ بن‌ احمد بن‌ علی‌ بن‌ احمد بن‌ ادریس‌،
[۷] طوسی‌، کتاب‌ الغیبة، به‌ کوشش‌ آقابزرگ‌ تهرانی‌، ج۱، ص۱۹۴، تهران‌، مکتبة نینوی‌ الحدیثة.
[۸] طوسی‌، کتاب‌ الغیبة، به‌ کوشش‌ آقابزرگ‌ تهرانی‌، ج۱، ص۲۴۳، تهران‌، مکتبة نینوی‌ الحدیثة.
شیخ‌ ابوجعفر محمد بن‌ حسین‌ نحوی
[۹] افندی‌، عبدالله‌، ریاض‌العلماء، به‌ کوشش‌ احمد حسینی‌ و محمود مرعشی‌، ج۲، ص۱۴۹، قم‌، ۱۴۰۱ق‌/ ۱۹۸۱م.
و جعفر بن‌ محمد بن‌ مالک‌ فزاری.
[۱۰] آقابزرگ‌، الطبقات‌ اعلامالشیعة، ج۱، ص۱۱۵، قرن‌ ۴، بیروت‌، ۱۴۰۳ق‌/۱۹۸۳م.



بسیاری‌ از علمای‌ شیعه از او حدیث نقل‌ کرده‌اند که‌ عبارتند از: فرزندش‌ حسن‌ بن‌ حسین‌،
[۱۱] نوری‌، حسین‌، مستدرک‌الوسائل‌، ج۳، ص۴۶۶، تهران‌، ۱۳۱۸- ۱۳۲۱ق.
حسن‌ بن‌ محمد بن‌ حسن‌ قمی صاحب‌ کتاب‌ تاریخ‌ قم‌،
[۱۲] قمی‌، حسن‌،تاریخ‌ قم‌، به‌ کوشش‌ سید جلال‌الدین‌ تهرانی‌، ج۱، ص۲۱۳، ۱۳۱۳ش.
حسین‌ بن‌ عبیدالله‌ غضایری،
[۱۳] نجاشی‌، احمد، رجال‌، ج۱، ص۵۰، بمبئی‌، ۱۳۱۷ق‌/۱۸۹۹م.
علی‌ بن‌ حسین‌ بن‌ موسی‌ بن‌ ابراهیم معروف‌ به‌ سید مرتضی،
[۱۴] طریحی‌، فخرالدین‌، ج۱، ص۱۱۲، جامع‌المقال‌، به‌ کوشش‌ محمد کاظم‌ طریحی‌، تهران‌، ۱۳۵۵ش.
محمد بن‌ حمزة حسینی‌ مرعشی،
[۱۵] افندی‌، عبدالله‌، ریاض‌العلماء، به‌ کوشش‌ احمد حسینی‌ و محمود مرعشی‌، ج۲، ص۱۴۹، قم‌، ۱۴۰۱ق‌/ ۱۹۸۱م.
ابوالعباس‌ احمد بن‌ علی‌ بن‌ نوح‌ سیرافی‌ بصری نیز با واسطه‌ از او حدیث‌ نقل‌ کرده‌ است.
[۱۶] طوسی‌، کتاب‌ الغیبة، ج۱، ص۲۲۶، به‌ کوشش‌ آقابزرگ‌ تهرانی‌، تهران‌، مکتبة نینوی‌ الحدیثة.



دو کتاب‌ التوحید و نفی‌التشبیه‌
[۱۷] نجاشی‌، احمد، رجال‌، ج۱، ص۵۰، بمبئی‌، ۱۳۱۷ق‌/۱۸۹۹م.
و الرد علی‌ الواقفة، به‌ وی‌ نسبت‌ داده‌ شده‌ که‌ اثری‌ از آن‌ها در دست‌ نیست. نجاشی
[۱۸] نجاشی‌، احمد،رجال‌، ج۱، ص۵۰، بمبئی‌، ۱۳۱۷ق‌/۱۸۹۹م.
به‌ نقل‌ از حسین‌ بن‌ عبیدالله گفته‌ است‌ که‌ حسین‌ بن‌ بابویه‌ کتاب‌ دیگری‌ نیز دارد که‌ آن‌ را برای‌ صاحب‌ بن‌ عباد نوشته‌، اما ابن‌ حجر این‌ کتاب‌ را همان‌ نفی‌التشبیه‌ دانسته‌ است.


(۱) آقابزرگ‌، الطبقات‌ اعلامالشیعة، قرن‌ ۴، بیروت‌، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
(۲) افندی‌، عبدالله‌، ریاض‌العلماء، به‌ کوشش‌ احمد حسینی‌ و محمود مرعشی‌، قم‌، ۱۴۰۱ق/۱۹۸۱م.
(۳) طریحی‌، فخرالدین‌، جامع‌المقال‌، به‌ کوشش‌ محمد کاظم‌ طریحی‌، تهران‌، ۱۳۵۵ش.
(۴) طوسی‌، محمد، رجال‌، نجف‌، ۱۹۶۱م.
(۵) طوسی‌، کتاب‌ الغیبة، به‌ کوشش‌ آقابزرگ‌ تهرانی‌، تهران‌، مکتبة نینوی‌ الحدیثة.
(۶) علامه حلی‌، حسن‌، خلاصة‌الاقوال‌، تهران‌، ۱۳۱۰ق/۱۸۹۲م.
(۷) قمی‌، حسن‌، تاریخ‌ قم‌، به‌ کوشش‌ سید جلال‌الدین‌ تهرانی‌، ۱۳۱۳ش.
(۸) نجاشی‌، احمد، رجال‌، بمبئی‌، ۱۳۱۷ق/۱۸۹۹م.
(۹) نوری‌، حسین‌، مستدرک‌الوسائل‌، تهران‌، ۱۳۱۸- ۱۳۲۱ق.


۱. نجاشی‌، احمد، رجال‌، ج۱، ص۵۰، بمبئی‌، ۱۳۱۷ق‌/۱۸۹۹م.
۲. طوسی‌، محمد، رجال‌، ج۱، ص۴۶۶، نجف‌، ۱۹۶۱م.
۳. طوسی‌، کتاب‌ الغیبة، به‌ کوشش‌ آقابزرگ‌ تهرانی‌، ص‌ ۱۸۸تهران‌، مکتبة نینوی‌ الحدیثة.
۴. طوسی‌، کتاب‌ الغیبة، به‌ کوشش‌ آقابزرگ‌ تهرانی‌، ج۱، ص۱۹۵، تهران‌، مکتبة نینوی‌ الحدیثة.
۵. علامه حلی‌، حسن‌،خلاصة‌الاقوال‌، ج۱، ص۲۶، تهران‌، ۱۳۱۰ق‌/۱۸۹۲م.
۶. طوسی‌، محمد، رجال‌، ج۱، ص۴۶۶-۴۶۷، نجف‌، ۱۹۶۱م.
۷. طوسی‌، کتاب‌ الغیبة، به‌ کوشش‌ آقابزرگ‌ تهرانی‌، ج۱، ص۱۹۴، تهران‌، مکتبة نینوی‌ الحدیثة.
۸. طوسی‌، کتاب‌ الغیبة، به‌ کوشش‌ آقابزرگ‌ تهرانی‌، ج۱، ص۲۴۳، تهران‌، مکتبة نینوی‌ الحدیثة.
۹. افندی‌، عبدالله‌، ریاض‌العلماء، به‌ کوشش‌ احمد حسینی‌ و محمود مرعشی‌، ج۲، ص۱۴۹، قم‌، ۱۴۰۱ق‌/ ۱۹۸۱م.
۱۰. آقابزرگ‌، الطبقات‌ اعلامالشیعة، ج۱، ص۱۱۵، قرن‌ ۴، بیروت‌، ۱۴۰۳ق‌/۱۹۸۳م.
۱۱. نوری‌، حسین‌، مستدرک‌الوسائل‌، ج۳، ص۴۶۶، تهران‌، ۱۳۱۸- ۱۳۲۱ق.
۱۲. قمی‌، حسن‌،تاریخ‌ قم‌، به‌ کوشش‌ سید جلال‌الدین‌ تهرانی‌، ج۱، ص۲۱۳، ۱۳۱۳ش.
۱۳. نجاشی‌، احمد، رجال‌، ج۱، ص۵۰، بمبئی‌، ۱۳۱۷ق‌/۱۸۹۹م.
۱۴. طریحی‌، فخرالدین‌، ج۱، ص۱۱۲، جامع‌المقال‌، به‌ کوشش‌ محمد کاظم‌ طریحی‌، تهران‌، ۱۳۵۵ش.
۱۵. افندی‌، عبدالله‌، ریاض‌العلماء، به‌ کوشش‌ احمد حسینی‌ و محمود مرعشی‌، ج۲، ص۱۴۹، قم‌، ۱۴۰۱ق‌/ ۱۹۸۱م.
۱۶. طوسی‌، کتاب‌ الغیبة، ج۱، ص۲۲۶، به‌ کوشش‌ آقابزرگ‌ تهرانی‌، تهران‌، مکتبة نینوی‌ الحدیثة.
۱۷. نجاشی‌، احمد، رجال‌، ج۱، ص۵۰، بمبئی‌، ۱۳۱۷ق‌/۱۸۹۹م.
۱۸. نجاشی‌، احمد،رجال‌، ج۱، ص۵۰، بمبئی‌، ۱۳۱۷ق‌/۱۸۹۹م.



دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابوعبدالله ابن‌بابویه»، ج۳، ص۹۲۸.    






جعبه ابزار