إعراب الألفیة (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«إعراب الألفیّة» یا «تمرین الطلاب فی صناعة الإعراب»، تألیف خالد بن عبدالله ازهری است.
«إعراب الألفیّة» یا «تمرین الطلاب فی صناعة الإعراب»، تألیف خالد بن عبدالله ازهری، به بررسی تمامی ابیات کتاب «الفیه ابن مالک»، از جهت اعراب و نقش نحوی کلمات اختصاص دارد. در پاورقی کتاب نیز اثری از این نویسنده با نام «موصل الطلّاب إلی قواعد الإعراب» آمده که شرح «قواعد الإعراب» ابن هشام انصاری آمده است. کتاب به
زبان عربی، در یک جلد منتشر شده است.
کتاب، مشتمل است بر مقدمه و چهار باب که در هر باب تعدادی از مباحث
علم نحو ذکر شده است. همان‌گونه که ذکر شد در این کتاب، دو اثر از یک نویسنده در صدر و ذیل صفحه آمده است. در هر دو اثر، نویسنده به جهت جلوگیری از اختلاط عبارات متن اصلی با شرح، کلمات آن را در پرانتز ذکر کرده است.
نویسنده در مقدمه کتاب، شناخت علم نحو را از واجباتی می‌داند که هر طلبه‌ای به آن نیازمند و هیچ فقیهی از آن بی‌نیاز نیست. وی الفیه ابن مالک را از بهترین منابع علم نحو می‌داند که شارحینش را در فهم معانی آن به زحمت انداخته و البته جز در مواردی که نیاز بوده به بیان اعراب آن نپرداخته‌اند، لذا تصمیم گرفته است که
اعراب تمامی ابیات آن را بیان کند و لغات دشوار آن را شرح دهد.
ازهری در کتاب اول، علاوه بر بیان اعراب کلمات الفیه، گاه نیز لازم دیده است که مفصل‌تر توضیحاتی ارائه نماید، لذا با عنوان «قواعد» به تبیین آن مطلب پرداخته است؛
البته گاه نیز در خود متن لازم می‌بیند که توضیحات بیشتری داده شود؛ مثلاً در بحث معتل توضیحات مفصل‌تری را ارائه می‌کند.
وی در شرح و توضیح مطالب از آیات
قرآن کریم و
اشعار نیز استفاده کرده است.
درباره کتاب دوم لازم به توضیح است که کتاب «الإعراب فی (عن) قواعد الإعراب» ابن هشام انصاری، رساله کوچکی در چهار باب است. شرح‌هایی نیز بر این کتاب نوشته‌اند که شرح خالد بن عبدالله ازهری با نام« موصل الطلاب إلی قواعد الإعراب» و شرح علی بن احمد بن محمد جزولی با نام «مختصر الإعراب» از آن جمله است.
نویسنده در کتاب دوم، صاحبین آرائی را که ابن هشام تنها با عبارت «عند من قال» و مانند آن از آنها یاد کرده نام می‌برد.
همچنین اگر در یک مبحث، آراء مختلف وجود دارد، با ذکر نام آنها به بیان نظریات آنها می‌پردازد. از نقاط قوت این اثر، استفاده فراوان شارح از
آیات قرآن کریم به‌عنوان شاهد مثال است.
فهرست مطالب، در انتهای
کتاب آمده است.
نرم‌افزار ادبيات عرب، مرکز تحقيقات کامپيوتری علوم اسلامی.
